4H 7.1 Deel 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van burgers en stoommachines

Hoofdstuk 7: De economische sprong van Europa

Kenmerkende aspecten:

1.  De industriële revolutie die de basis legde voor de industriële samenleving

2. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie 

3. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme

7.1 De Industriële Revolutie

Engeland

rond 1700

• Machtig land met een enorm groot rijk dat zich over de hele wereld uitstrekte.
• De bevolking van Engeland groeit, hierdoor is er meer kleding nodig.
• Veel kleding wordt gemaakt van katoen, dat door slaven op plantages wordt geplukt, en wol.

Het Britse Rijk omstreeks 1700

Spinning Jenny

1764

• Als je sneller kunt weven, heb je ook meer draad nodig.
• Met de Spinning Jenny van James Hargreaves kon je 8 en later 16 draden tegelijk spinnen

Cotton Gin

1793

• Omdat het spinnen en weven veel sneller ging was er ook meer katoen nodig.
• Om de zaden sneller uit katoenpluizen te halen vond de Amerikaan Eli Whitney de Cotton Gin uit ("Katoen motor"). 
• Slavernij neemt toe: er zijn veel meer slaven nodig om de katoen te plukken...

Stoommachine

rond 1764 

• Pas door de verbeteringen van James Watt kon de stoomachine pas echt worden ingezet

De Engelsman James Watt voerde een aantal belangrijke veranderingen door in Newcomen's stoommachine waardoor het gebruik en de inzet makkelijker werden.

Industriële Revolutie

1750-1900

• Door de komst van de machines verandert de manier waarop mensen produceren: van handmatig naar machinaal
• De verandering noemen we de Industriële Revolutie

Niet alleen de manier van produceren verandert enorm: ook de komst van stoomtreinen brengt grote veranderingen in het vervoer van mensen en goederen.

van kleinschalige handmatige productie in de huisnijverheid...

... naar grootschalige machinale productie in fabrieken

7.1 De Industriële revolutie: van huisnijverheid naar fabriek samengevat

Rond 1750: enorme groei Engelse economie door:

1. stijging landbouwopbrengsten = bevolkingsgroei
2. bevolkingsgroei = grotere vraag naar voedsel en kleding
3. goedkope grondstoffen in Azië en Amerika = impuls textielnijverheid

Textielnijverheid verplaatste zich naar fabrieken op
- waterkracht --> nadelen: moeilijker begaanbaar terrein / geen constante kracht 
- stoomkracht (James Watt belangrijk, 1782)

1750

Gevolgen economische ontwikkelingen

• Stoommachine breed ingezet (Watt) 
• Fabriekssteden in grondstofrijke gebieden
• Aanleg kanalen en spoorwegen

Sociale veranderingen:
- bourgeoisie meer economisch en politieke macht
- ontstaan van het proletariaat (arbeidersklasse)
- middenklasse sterker door:
stijging loon en daling prijzen (mechanisatie)

Ruwe katoen

Textiel

Luxe producten, thee, geld voor investeringen

Schema waarin je ziet dat de V.S., G-B en Brits Indië met elkaar verbonden zijn d.m.v goederen- en geldstromen

Industriële samenleving

• de meeste mensen wonen in de stad
• de meeste mensen werken in de industrie

Werkomstandigheden

• Saai (door arbeidsdeling/lopende band)
  

• Lange werkdagen (14+ uur per dag)
• Gevaarlijk

• Geen enkel recht

• Lage lonen (bij fouten: loon inhouden)

Kinderarbeid

• Goedkope arbeidskrachten

• Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan

• Ze zijn goedkoper

• Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines

Woonomstandigheden

• Slechte woningen (snel gebouwd dus: haastige spoed...)

• Panden die niet als woning zijn bedoeld (zoals kelderwoningen)

• Dichtbij fabrieken

• Slechte hygiëne, riolering en watervoorzieining

De sociale kwestie

• Het probleem van de slechte leef- en werkomstandigheden van de arbeiders.
  

De arbeidersklasse

Werd enorm uitgebuit en had het slecht!

- Woningen

- Ziekten

- Werkdagen

- Gebrek aan onderwijs

Modern kapitalisme

Produceren om winst te halen

betekent

kosten lager en prijzen hoger

Niet alleen de manier van produceren verandert enorm: ook de komst van stoomtreinen brengt grote veranderingen in het vervoer van mensen en goederen.

HANDELSKAPITALISME

- winst werd gemaakt door handel te drijven. 

MODERN KAPITALISME

- winst werd gemaakt door het produceren van goederen in fabrieken. 

Kapitalisme werd dus modern door industrialisering. 

Adam Smith

Wat is de beste manier om een land welvarend te maken?

• Vrije economie 
• Wet van vraag en aanbod zorgt als onzichtbare hand voor zo groot mogelijke voorspoed
• Boek: The Wealth of Nations

MERCANTILISME

- Staatsbemoeienis in de economie

- Belasting en invoertarieven 

ECONOMISCH LIBERALISME 

- Zo weinig mogelijk staatsbemoeienis

- Vrijhandel en concurrentie

- Welke partij vandaag de dag?

Cartoons

Albert Hahn