Hoofdletters en leestekens

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Hoofdletters en leestekens

Hoofdletter of niet?

1. Zinsbegin & citaat
2. Namen van heilige personen en zaken
3. Eigennamen
4. Afleidingen van aardrijkskundige namen
5. Namen van volken
6. Feestdagen
7. Historische gebeurtenissen
8. Titels
9. Lettervormwoorden

Zinsbegin & citaat

De minister-president zei: 'Ons land staat bij zo'n ramp natuurlijk direct klaar met hulp.'

Eigennamen, heilige personen en - zaken

Mevrouw Van den Brink gelooft in God. Ze gelooft dat Hij goed is voor iedereen!

Aardrijkskundige namen

• Aardrijkskundige namen en afleidingen:
  de Zuid-Hollandse dorpen, Engelstalig
  
  
• Talen en dialecten:
  Fries, Nederlands

Namen van volken

• Amerikanen, Friezen, Hongaarse
  
  
• NIET met een hoofdletter: ras of geloofsaanduiding
  joodse, indianen, gereformeerden
  
  

Feestdagen 

Namen wel, afleidingen niet: 

Koningsdag, koningsdagfeest, paasvakantie, Moederdag, Kerst

Historische gebeurtenissen

• Gebeurtenissen: hoofdletter
  Tweede Wereldoorlog, Hongerwinter
  
  
• Historische periodes: kleine letter
  ijstijd, middeleeuwen

Titels

• Titelbegin
  Titanic, Het diner, Het leven is verrukkulluk
  
  
• Elk inhoudswoord
  Het Leven Is Verrukkulluk, The Notebook
  
  

Geen hoofdletters

• windrichtingen (alleen bij aardrijkskundige naam wél)
• dagen, maanden, seizoenen
• munten
• eigennamen die nu soortnamen zijn: bordeaux, cognac
• ambten en functies: burgemeester, premier, minister

Hoofdletter of kleine letter?

tweede kerstdag, 

het christendom

de middeleeuwen

prinsjesdag

het vak duits

Hoofdletter of kleine letter?

Tweede Kerstdag
het christendom
de middeleeuwen
Prinsjesdag
het vak Duits

Hoe schrijf je de titel van dit boek?

1. De Passievrucht
2. de passievrucht
3. De passievrucht.
4. De passievrucht

Komma

• als je een pauze hoort
• bij een opsomming
• tussen bijvoeglijke naamwoorden
  Een mooie, groene fiets.
• tussen twee persoonsvormen
  Zoals ik het zie, kan het feest niet doorgaan.
• voor of na een aanspreking of tussenwerpsel 
  Jij, mijn liefste, bent de allerleukste.

Dubbele punt

• opsomming
• citaat
• nadere uitleg

Puntkomma

Een puntkomma staat tussen zinnen die sterk met elkaar verbonden zijn, maar die ook los kunnen staan. Je kunt de puntkomma doorgaans vervangen door 'en' of een punt.

Aanhalingstekens

De docent zei: 'Aanhalingstekens gebruik je om citaten en om woorden die je letterlijk wilt benoemen, of om woorden die een speciale betekenis hebben.'

Liggend streepje

Een liggend streepje gebruik je als:

- afbreekstreepje aan het einde van een zin

- koppelteken: stage-uren

- weglatingsstreepje: huis- en tuinontwerp

Trema

Alleen bij uitspraakprobleem

Daar waar de klank verandert: ruïne/ vacuüm/ geïrriteerd.

Maar niet bij woorden zoals:

buiig/ geoefend. Hier treedt geen uitspraakprobleem op!

Trema

In het meervoud van een zelfstandig naamwoord dat eindigt op -ee

 zeeën, feeën

Dus op de -e waar de klank verandert!

Trema

3. Vaak in het meervoud van zelfstandig naamwoord dat eindigt op -ie

- klemtoon op -ie                  -> + ën

- klemtoon niet op -ie         -> + n (trema op laatste ë)

Klemtoon op -ie

+ ën (dus extra -e)

knie - knieën

melodie - melodieën

genie - genieën

Klemtoon niet op -ie

+ n (trema op laatste e)

bacterie - bacteriën

kolonie - koloniën

porie - poriën

Apostrof 

Je gebruikt een apostrof:

- bij bezitsaanduidingen van woorden die eindigen op een sis-klank of een lange klinker met één letter
Max' fiets, Anna's puntenslijper
- na cijfers, afkortingen en afleidingen
vmbo'er, A4'tje, mp3'tje
- als één of meerdere letters zijn weggelaten 

's Morgens heb ik 'm nog in 't buurthuis gezien.

Schrijf de zin over en zet op de juiste plek hoofdletters en leestekens.

in de herfst waait de wind vaak vanuit het noordwesten, zei de vlaamse islamitische weerman. 

Schrijf de zin over en zet op de juiste plek hoofdletters en leestekens.

'In de herfst waait de wind vaak vanuit het noordwesten', zei de Vlaamse islamitische weerman.

Welke naam heeft (bij een bezitsaanduiding), géén apostrof nodig?

1. Gaby
2. Naomi
3. Dennis
4. Marieke

Gebruik de apostrof goed

Adas boek

pcs
A4tje

s Hertogenbosch

Gebruik de apostrof goed

Ada's boek

pc's
A4'tje

's Hertogenbosch