Cultuur van de kerk: Muziek

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Cultuur van de kerk: Muziek

Kerkmuziek

• Muziek die bewaard is gebleven uit de 11-14de eeuw is vooral kerkmuziek

• Vaste tijden van gebed in het klooster tijdens de gebedsdiensten (getijden)

• Vast rooster van Psalmen

Gregoriaanse bladmuziek, 14de eeuw

Waar of niet waar?

Liturgische gezangen moesten in de volkstaal worden gezongen.

1. waar
2. niet waar

Middeleeuwse muziek

• Stem van de mens is bedoelt om god te loven.
• Muziekinstrumenten uit den boze!
• Gezongen in het Latijn.

Gregoriaans

• Jaar 600: regels van Paus Gregorius de Grote voor gezang.
• eenstemmig gezongen melodielijn. 
• niet maat gebonden ritme.
• stijgende en dalende melodie.

In het gregoriaans werden er veel Psalmen gezongen. Wat is een Psalm?

1. Gregoriaans gedicht
2. Middeleeuwse klaagzang
3. Karolingische limerick
4. Religieuze liedvorm uit de Bijbel

Syllabisch of Melismatisch?

• Syllabisch: zingen van 1 noot per lettergreep. (Voordeel: duidelijk verstaanbaar)
• psalmen worden syllabisch gezonden.
• Melismatisch: Meerdere noten per lettergreep. (Geeft woorden extra nadruk!)

Kyrie  Melismatisch

Neumen

• Neumen: vroege versie muzieknotatie.
• door Guido van Arezzo 
• neumen geven stijgen & dalen melodie aan. 
• Daarna notenbalk met vier lijnen + vierkante noten. 

Neumen notatie

Opvolger: de Notenbalk

Noem op basis van het muziekfragment
vier kenmerken van Gregoriaanse muziek.

Beschrijf de voordelen van de muzieknotatie voor Gregoriaanse gezangen.

Hildegard von Bingen

• Hildegard van Bingen (1098-1179) 
• Stichtte een benedictijnenklooster in Duitsland. 
• Een van de eerste componisten waarvan we de naam kennen.
• Universeel geleerde (biologie, muziektheorie, erotiek, geneeskunde)
• Ik haar teksten verwoorde zij haar visioenen.
• Haar composities eenstemmig.

Schrijn met relikwieën van Hildegard von Bingen, Eibingen Duitsland.

Gregoriaans

• Eenstemmig.

• Meestal syllabisch: zingen van 1 noot per lettergreep.
  
• Voordeel: duidelijk verstaanbaar

Hildegard von Bingen

• Eenstemmig.

• Melismatisch: meerdere noten per lettergreep. Geeft woorden extra nadruk!
• Haar melodieën bewegen op en neer (symboliseert toenadering tussen hemelse God en aardse mens)

Mystiek

Middeleeuwse mystiek: het hartstochtelijk streven naar een persoonlijke vereniging van de menselijke ziel met God. 

Afbeelding: Hildegard von Bingen dicteert haar visioenen (Codex Liber 12de eeuw).

In fragment 2 hoor je een deel van de Gregoriaanse vespers. In fragment 3 hoor je het lied 'O Felix Anima', gecomponeerd door HIldegard von Bingen. Dit lied lijkt wel een beetje op het Gregoriaans, maar er zijn wel verschillen te horen. Zo is dit lied uitgevoerd door vrouwen en is ook het aantal stemmen is niet gelijk.
Noem nog twee verschillen tussen beide melodieën.

2

3