Crises tijdens de Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

De Koude Oorlog

5.2 Crises tijdens de Koude Oorlog

Leg in eigen woorden uit waarom de Sovjet Unie en de Verenigde Staten tot 1945 bondgenoten waren en daarna vijanden werden.

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je aan de hand van begrippen herkennen en uitleggen hoe de Koude Oorlog verliep en hoe die eindigde.

Bij de vorige plaats past het begrip:

1. Continuïteit
2. Verandering
3. Standplaatsgebondenheid
4. Betrouwbaarheid van bronnen

Waar gaat de spotprent van net over?

Hongaarse Opstand 

1956

Hongaarse Opstand

• Na dood Stalin (1953) neemt Nikita Chroetsjov het over. Hij vertelt de waarheid over Stalin en bevrijdt veel politieke gevangenen.
  
  
• Hongaren zien dit als versoepeling en komen ook in opstand tegen eigen regering (1956).

De Hongaarse Opstand

1956

• Protest tegen het strenge communistische beleid van de Hongaarse regering 
• Hongaarse opstand (1956) werd keihard door de Sovjet-Unie neergeslagen.
• De Hongaarse opstand heeft voor veel ophef en onnodige slachtoffers gezorgd.

De Berlijnse Muur 1961

Waarom een muur?

• Veel Oost-Berlijners zien het rijke westen en willen weg. Vooral mensen met een hogere opleiding vluchten naar het westen
  

• De Oost-Duitse regering ziet dit als een grote bedreiging voor de toekomst van hun land: Berlijn moet dicht
  

• De Oost-Duitse regering geeft aan dat ze de Muur bouwen om zich tegen het fascistische Westen te beschermen.

Cubacrisis

16-28 oktober 1962

Oorzaken

• Sinds 1959 was Cuba communistisch

• Dit zorgde voor grote irritatie én angst bij de Verenigde Staten: communisme in de achtertuin!

Mislukte invasie van de CIA op Cuba: Varkensbaai-incident (april 1961)

• (Economische) boycot van Cuba

• Cuba gaat suiker verkopen aan de Sovjet-Unie

• Cuba en de Sovjet-Unie zijn bang voor een Amerikaanse invasie van Cuba.
  

• De Sovjet-Unie plaatst raketten op Cuba
  

Grote onrust bij de Verenigde Staten

Reactie Kennedy:

• Praten met de Sovjet-Unie

• Blokkade rondom Cuba

De spanning neemt toe...

Kennedy aan Chroesjtsjov:

• Haal de raketbasis op Cuba weg

• Laat de Sovjet-schepen met raketonderdelen omkeren
  

Chroesjtsjov aan Kennedy:

• Akkoord, maar dan moeten de Amerikanen Cuba niet aanvallen

• De Verenigde Staten moet hun raketten uit Turkije weghalen. Deze stonden gericht op de Sovjet Unie
  

Robert Kennedy adviseert zijn broer: 

"Reageer alleen op het eerste verzoek van Chroesjtsjov. Doe net of je het tweede bericht niet hebt ontvangen."

Chroesjtsjov gaat akkoord!

Video: De Cubacrisis

Gevolgen van de Cubacrisis

Iedereen beseft dat de wereld heel dicht bij een nieuwe wereldoorlog had gezeten

• Betere communicatie tussen de VS en de SU: directe telefoonverbinding (Hotline)

• De Amerikanen halen ook hun raketten uit Turkije, maar spreken met Chroesjtsjov af dat hij dit niet bekend maakt.
  

• Chroesjtsjov zal, mede door zijn optreden, in 1964 als leider van de SU worden afgezet.

De Praagse Lente

1968

• In 1968 wordt Alexander Dubček leider van Tsjechoslowakije
• Hij wil ‘communisme met een menselijk gezicht’
• Mensen mochten zeggen en schrijven wat ze willen
• Uiteindelijk grijpt de Sovjet-Unie uiteindelijk in en Dubček werd gearresteerd
• Deze Praagse Lente had toen een half jaar geduurd.

De Koude Oorlog ontdooit

tweede helft van de jaren '80

Waarom?

• Reagan wordt herkozen als president van de VS in 1984: hij kan nu iets vriendelijker richting de Sovjet-Unie zijn

• Nieuwe leider voor de Sovjet-Unie, Mikhail Gorbatsjov, brengt een ander geluid
  

Mikhail Gorbatsjov

• Glasnost: openheid
  

• Perestrojka: economische hervormingen
  

• Bezuinigen op militaire activiteiten: minder wapens, minder soldaten. 

• Dus ook minder Sovjet-soldaten buiten de Sovjet-Unie
  

• Vergeet dit ook niet: wat betreft Gorbatsjov is de wapenwedloop voorbij. De Sovjet-Unie doet in ieder geval niet meer mee.
  

Revolutiejaar 1989

De val van het communisme in Oost-Europa

Oorzaken

 

• De ideeën van Gorbatsjov (glasnost, perestrojka)...
  

• ...botsen met de oude, vastgeroeste, ideeën van de Oosteuropese leiders...
  

• ...maar zijn wél populair bij het volk van die landen!
  

Hongarije zet de grens 

met Oostenrijk open

mei 1989

Veel andere inwoners van Oost-Europese landen vluchten 

via Hongarije naar het westen.

Deze Oost-Europese leider begrijpt wél de ideeën van Glasnost en Perestrojka: hij wil zijn volk meer vrijheid geven.

Val van de Berlijnse Muur

9 november 1989

Daarna gaat het snel...

Totale ineenstorting 

van het communisme in Oost-Europa

• 16 november 1989: communistische leider van Bulgarije wordt afgezet

• 28 november 1989: communistische partij van Tjecho-Slowakije staat haar macht af

• 25 december 1989: communistische leider Roemenië wordt terechtgesteld

• april 1990: vrije verkiezingen in delen van Joegoslavië

Duitsland herenigd

3 oktober 1990

Einde van de Sovjet-Unie

25 december 1991

Eind goed, 

al goed?

Nee, in sommige delen van het voormalige Oost-blok ontstaan grote en kleine problemen

• Economische achterstand 'Oost-Duitsers' t.o.v. 'West-Duitsers'

• Sommigen, niet alleen Oost-Duitsers, moesten wennen aan het kapitalisme (ongeveer 65% vond het communisme beter)
  

• Joegoslavische Burgeroorlogen (1991-2001)

Welk begrip past er bij welke bron?

let op er blijven twee begrippen over

Berlijnse muur

wapen

wedloop

Cuba 

Crisis

Hongaarse Opstand

Blokkade van Berlijn

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Aan de slag

• Geschiedenisboek pagina 134 en 135
  Opdracht 1 t/m 4 + 6 t/m 8