Tijdvak 5. Ontdekkers en hervormers

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijdvak 5. Ontdekkers en hervormers

- Theorieboek (blz. 65-67)

- Opdrachtboek; 1 t/m 33 (blz. 46-47

Inhoud van het tijdvak

1. Ontdekkingsreizen (KA 18)

2. Nieuwe wetenschappelijke belangstelling (KA 19)

3. De Renaissance (KA 20)

4. De Reformatie (KA 21)

5. De Nederlandse Opstand/ Tachtigjarige Oorlog (KA 22)

Waarom op ontdekkingsreis?

Redenen om op ontdekkingsreis te gaan

• De Turken hadden Constantinopel overgenomen; handel over land werd te duur, dus een route over zee was gewenst
• Specerijen leverden veel geld op
• Snelle route zoeken voor handel (naar het westen)
• Het Christendom verspreiden
• Er was meer kennis over de wereld en men wilde meer kennis opdoen
• Nieuwe technieken zorgden voor de mogelijkheid over open zee te gaan reizen
• Meer land, meer macht!

Gevolgen ontdekkingsreizen

1. Vernieuwde interesse in andere culturen, kennis etc.
2. Nieuw wereldbeeld; de aarde was rond i.p.v. plat
3. Vergroting van de hegemonie van Europese landen in de wereld
4. Verspreiding van het Christendom
5. Slavenhandel en slavernij
6. Ontdekkingen van nieuwe gebieden; betere wereldkaart
7. Twijfel aan de kerk

Ontdekking van Amerika

Heliocentrisch wereldbeeld

De handel in specerijen is een .... van de ontdekkingsreizen

1. Oorzaak
2. Gevolg

De ontdekking van Amerika is een:

1. Bedoeld gevolg van de ontdekkingsreizen
2. Onbedoeld gevolg van de ontdekkingsreizen

De twijfel aan de katholieke kerk is een:

1. Bedoeld gevolg van de ontdekkingsreizen
2. Onbedoeld gevolg van de ontdekkingsreizen

Het veranderde wereldbeeld is een:

1. Direct gevolg van de ontdekkingsreizen
2. Indirect gevolg van de ontdekkingsreizen

De slavenhandel is een:

1. Bedoeld gevolg van de ontdekkingsreizen
2. Onbedoeld gevolg van de ontdekkingsreizen

De vergroting van de Europese hegemonie over de wereld is een:

1. Direct gevolg van de ontdekkingsreizen
2. Indirect gevolg van de ontdekkingsreizen

We spreken over multicausaliteit als we het over de ontdekkingsreizen hebben.

1. Waar
2. Niet waar

Tijdvak 5. Ontdekkers en hervormers

- Theorieboek (blz. 65-67)

- Opdrachtboek; 1 t/m 33 (blz. 46-47

Renaissance en Reformatie

 De Renaissance

Betekenis Renaissance

Wedergeboorte van de Klassieke Oudheid:

• Kunst, mentaliteit en cultuur van de Grieken en Romeinen werden weer interessant.
• Ontstond in Italië.
• Ontwikkeling en verandering van mensbeeld

Middeleeuws denken

• Gemeenschappelijk denken

• Het leven na de dood is het belangrijkst (memento mori)

• Het christelijke geloof is het belangrijkst

Renaissance 

• Individualistisch denken

• Het leven op aarde wordt belangrijker (carpe diem)

• Het christelijke geloof is belangrijk, maar de mens zelf ook

Voor de Renaissance

- Geen diepte, realisme

Tijdens de Renaissance

- Diepte, perspectief, realisme

Humanisme

Denkstroming die de mens centraal zet:

- Kritisch nadenken

- Vragen stellen

- Elkaar respecteren

- Kennis opdoen door te lezen

- Talenten ontwikkelen als mens

- Kritiek kunnen en mogen geven; bijvoorbeeld op de kerk

De Reformatie

De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

Kritiek op de kerk

1. De kerk had teveel geld, te veel luxe

2. Geestelijkheid hield zich niet aan de Bijbel

3. Aflatenhandel

4. Eigen wetboek Paus

5. Het was niet meer sober

Luther en Calvijn

- Lutheranen

- Calvinisten

- Organisatie van het protestantisme vanuit het volk

- Soberheid en gematigdheid

- veel Calvinisten in NLD

Tijdvak 5. Ontdekkers en hervormers

- Theorieboek (blz. 65-67)

- Opdrachtboek; 1 t/m 33 (blz. 46-47

De Nederlandse Opstand (1568-1648)

de Nederlandse Opstand

Oorzaken van de Opstand

Religieuze oorzaak:

Door de reformatie kwam er een splitsing in de kerk:

katholieken en protestanten

De koning(en)/heren die de leiding in Nederland hadden waren streng katholiek, protestanten werden hierdoor streng vervolgd (met name in het noorden van Nederland leefden Calvinisten)

Beeldenstorm (1566)

Oorzaken van de Opstand

Politieke oorzaak:

Nederland was verdeeld in gewesten, allen met een grote mate van onafhankelijkheid en zelfbestuur. Dit streven noemen we particularisme.

Karel V en Filips II wilden het bestuur centraliseren; vanuit één plek, iedereen dezelfde regels en wetten etc. Dit botste, erg.

Oorzaken van de Opstand

Sociaal-economische oorzaak:

Nederland oogde een welvarend land, werkelijk was dit niet zo.

• Rijken waren met name gecentreerd in steden, vooral handelslieden en edelen
• Grootste deel van de bevolking was arm (40 % leefden van armenzorg)
• Mislukte oogsten, lage lonen, steeds hogere belastingen 

de Nederlandse Opstand

Gebeurtenissen, hoofdrolspelers, verloop.

Zie Teams voor een tijdlijn van de Opstand met uitleg.

Gevolgen van de Nederlandse Opstand

• Uitroepen van de Republiek van de Zeven Verenigde Nederlanden
• Indirect de "onderdrukking" van de katholieke Nederlandse bevolking
• Internationaal belang
• Verwerven van Nederlandse kolonies 
• Splitsing Nederland en België (vanwege het geloof)

Tijdvak 5. Ontdekkers en hervormers

- Theorieboek (blz. 65-67)

- Opdrachtboek; 1 t/m 33 (blz. 46-47