Kennislijn kwetsbare ouderen blok 1

• Kennislijn
• HBO
• Studiejaar 2

Evaluatie OP5 Chronisch zieken 

Hoe vonden jullie het blok?

Wat vonden jullie van de toets? 

Geef een tip en een top aan je docent (werkgroepen) en zet het op een post-it! 

Kwetsbaarheid 

Kwetsbaarheid is een dynamische toestand waarin een individu verkeert die tekorten heeft in één of meerdere domeinen van het menselijk functioneren (lichamelijk, psychisch, sociaal), die onder invloed van een diversiteit aan variabelen wordt veroorzaakt en die de kans op het optreden van ongewenste uitkomsten vergroot (Gobbens et al., JAMDA, 2010).

Smalle en brede definitie 

Smalle definitie: lichamelijke kwetsbaarheid

voorbeeld: beperkingen in activiteiten dagelijks leven (ADL)

Brede definitie: psychische en sociale kwetsbaarheid 

voorbeeld: psychisch (depressie, dementie, persoonlijkheidsproblemen)

voorbeeld: sociaal (SES, woonsituatie --> gevoel van veiligheid, toegang tot zorg, eenzaamheid etc.)

Ouderen zien kwetsbaarheid zo: kijken vooral naar bedreigingen kwaliteit van leven (slechte gezondheid, zorgen om kinderen, ontbreken van partner, afhankelijkheid etc.) 

Kwetsbare ouderen 

• Toenemende dubbele vergrijzing 
• Grote kans op negatieve gezondheidsuitkomsten (denk aan functiebeperkingen)
• Meervoudige problematiek 
• Beperkingen in het dagelijks functioneren
• Zorg verplaatst steeds meer naar huis (sneller met ontslag na zkh opname)

Meestvoorkomende kwetsbaarheden bij ouderen

Delier

Vallen 

Ondervoeding

Fysieke achteruitgang 

Eenzaamheid 

incontinentie
immobiliteit
intellectuele achteruitgang

Tilburg Frailty Indicator (TFI)

Vragenlijst voor het screenen van kwetsbare ouderen, ook wel fragiele ouderen genoemd. 

Deel A en deel B.
Deel A bevat tien vragen over determinanten van kwetsbaarheid 
Deel B bevat vijftien vragen over componenten van kwetsbaarheid.
Aan de hand van deel B kan worden bepaald of er sprake is van kwetsbaarheid en in welk domein de problemen zich manifesteren; het lichamelijk, psychisch en/of sociaal domein.

Comprehensive Geriatric Assessment

Het CGA is een uitgebreid klinisch geriatrisch onderzoek. Het is een multidisciplinair onderzoek dat de verschillende problemen (lichamelijk, psychisch, functioneel en sociaal) van een oudere zo veel mogelijk opspoort, beschrijft en verklaart en de capaciteiten en de zorgbehoeften van de persoon onderzoekt. Het doel is te komen tot een gecoördineerd en integraal zorgplan voor het individu.

Bestaat uit 2 delen (komt straks)

Screening

Wat is screenen? 

Waarom doen we dat eigenlijk?

Is een klinische blik niet voldoende? 

Waarom niet? 

Hoe kunnen we screenen? 

Wie kent een screeningsinstrument? (denk aan stage) 

Screenen: in kaart brengen van risicopopulaties voor een bepaalde aandoening of uitkomst (bv: alle mensen tussen de 55 en 75 jaar worden 2x per jaar uitgenodigd voor een bevolkingsonderzoek --> darmkanker vroegtijdig opsporen) 

Waarom: Het tijdig opsporen van kwetsbare ouderen

Klinische blik moet je toetsen met een screeningsinstrument  

Zie info uit de DIK

Opdracht: van screenen naar interventie 

Stap 1: Screening

Stap 2: Screenend geriatrisch assessment (CGA)

Stap 3: Prioriteren en doelen stellen 

Stap 4: Diagnostisch geriatrisch assessment (CGA)

Stap 5: Zorgbehandelplan 

vanaf blz. 44 boek

Opdracht: stappen worden onderverdeeld per subgroepje. De 2 vragen op de volgende dia worden beantwoord. Uitwerking op een grote flap. 

Nog wat belangrijke concepten (herhaling wg 1) 

• Gevalideerde screeningsinstrumenten inzetten (vroegsignalering, preventie)
• voorkomen van cascade breakdown (voorkomen dat probleem erger wordt)
• voorbeeld: oudere met een delier, valt, breekt heup, ligt veel op bed, eet weinig = blijvende achteruitgang. Tijdige herkenning van delierrisico is hierbij belangrijk 

Stap 1 = screening 

• In kaart brengen van de risicopopulaties voor een bepaalde aandoening. 

denk aan: bevolkingsonderzoek darmkanker voor mensen tussen 55 en 75 jaar krijgen 2jaarlijks uitnodiging. doel = darmkanker in vroegtijdig stadium opsporen. 

• Screeningsinstrumenten ouderen: ISAR (functieverlies), TFI, Easycare-TOS (opsporen kwetsbare ouderen.

Stap 2 = CGA (Comprehensive Geriatric Assessment)

Deel 1 = Screenend geriatrisch assessment (vpk en arts)

• Problematiek wordt in kaart gebracht mbv bijvoorbeeld risicosignaleringslijsten (per setting verschillend)
• Er wordt gekeken naar verschillende domeinen 

Stap 3 = prioritering en doelen formuleren

• in samenspraak met oudere en/of naasten
• herkenning is belangrijk 
• aansluiten bij behoeften 

Stap 4 = diagnostisch geriatrisch assessment (deel 2 CGA)

na prioritering en de doelen worden de belangrijkste problemen verder uitgediept:

- achterliggende oorzaak van probleem

- waarmee hangt het probleem samen

- doel = etiologie helder krijgen, waardoor juiste passende interventies ingezet kunnen worden 

Stap 5 = opstellen zorgbehandelplan

• selecteren interventies en uitvoeren zorgbehandelplan
• verantwoordelijkheden en tijdsinvestering 

Het goede antwoord is C: blz 61

Het is interessant om met de studenten de kijken naar figuur 2 (Schematische indeling van het boek) uit Bakker, T. et al., (2019). Klinisch redeneren bij ouderen. Functiebehoud in levensloopperspectief.

BLZ. XII uit de LEESWIJZER (begin van het boek)

zie blz. 61

Cascade breakdown

Een situatie waarin de ene aandoening leidt tot een andere (grotere) aandoening.

Voorbeeld: het niet op tijd behandelen van een UWI kan lijden tot nierschade en/of ontwikkelen van delier. 

Meetinstrumenten 

DOSS: vroegtijdig opsporen van een delier (acuut, kan uren tot dagen duren, onderliggend probleem --> UWI, na operatie)

MMSE: screenen van cognitieve beperkingen bij ouderen. Opsporen van bv. dementie (verergert langzaam, fases)

SNAQ: gericht op ondervoeding (verschillende versies)
Katz-ADL: gericht op ADL-zorg (in hoeverre is iemand hier zelfstandig in)

Valrisico: opsporen van een valrisico

Mantelscan: gericht op het in kaart brengen van netwerk van de patiënt (ecogram)

Caregiver Strain Index: gericht op opsporen overbelaste mantelzorger 

Dynamische systeemanalyse (DSA)

Functiekenmerken worden geordend in verschillende dimensies:
Cognitief: bewustzijn, overzicht, concentratie, geheugen, taal, orientatie 
Sociaal: hobby's, bezigheden, omgeving, netwerk, activiteiten

Persoonlijkheid: karakter, introvert/extravert, reflectief vermogen, copingsstijl, flexibiliteit

Belevingsgericht: stemming, relativeringsvermogen, adequate verliesverwerking, gevoel 

Somatisch: lichamelijk functioneren (aanwezigheid van aandoeningen, conditie, mobiliteit, uitvoeren ADL handelingen)