Les 6 Klimaat- & Landschapszones - Neerslag & Droogte

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo, havo
• Leerjaar 1

Klimaat & Duurzaamheid

Weer & klimaat

Landschapszones in de warme klimaatzone

Temperatuur = … graden Celsius/ Fahrenheit

• Is het warm of koud?
  

Neerslag = … mm per m2

• Sneeuwt het? Regent het?
  

Wind = … km/h, Schaal van Beaufort, knopen

• Waait het hard of is het windstil?
  

Landschapszones & klimaatzones

Afgelopen lessen hebben de drie klimaatzones behandeld met bijhorende landschapszones. 

De loofboomgordel vind je voornamelijk in ...

1. Het noorden van Europa
2. het zeeklimaat
3. Het oosten van Europa
4. het landklimaat

Wat voor soort landschapzone vinden we in Nederland (52° NB)?

1. Loofbomen
2. Pool
3. Tropisch regenwoud
4. Naaldbomen

Landschapszones in de warme klimaatzone

Temperatuur = … graden Celsius/ Fahrenheit

• Is het warm of koud?
  

Neerslag = … mm per m2

• Sneeuwt het? Regent het?
  

Wind = … km/h, Schaal van Beaufort, knopen

• Waait het hard of is het windstil?
  

Neerslag & Droogte

Door de verschillende klimaten is het weer dus op veel plekken verschillend. 

Deze les gaan we in op het ontstaan van neerslag (regen) en het ontbreken daarvan! 

Op welke afbeelding valt wel/geen neerslag?

Subtropische plantengroei

Elke dag warm (25 – 35 graden Celsius)

• Dicht bij de evenaar

Elke dag neerslag

• Warme lucht stijgt op
  
• Stijgende lucht koelt af
  
• Kans op regen
  

Veel verschillende planten, dieren en producten

Ontstaan van neerslag

De basis is de waterkringloop.

Het zonnetje schijnt, waardoor de 

temperatuur toeneemt. 

Water uit zee, rivieren en open water gaat dan verdampen (Ze gaan van vloeibaar water naar gasvorm). Deze 'warme' lucht stijgt op. 

Deze 'warme' lucht koelt af door de koude omgeving, waardoor de waterdruppels condenseren (Ze gaan van gasvorm weer naar vloeibaar water). Dit zien wij als wolken! 

Wordt de wolk te zwaar, dan vallen de druppels naar beneden, dit kennen wij als neerslag. 

Regen, mist, sneeuw en hagel zijn voorbeelden van ...?

1. Wind
2. Neerslag
3. Verdampen
4. Condenseren

Als water wordt verwarmd door de zon gaat het ...?

1. Bevriezen
2. Verdrogen
3. Verdampen
4. Condenseren

Subtropische plantengroei

Elke dag warm (25 – 35 graden Celsius)

• Dicht bij de evenaar

Elke dag neerslag

• Warme lucht stijgt op
  
• Stijgende lucht koelt af
  
• Kans op regen
  

Veel verschillende planten, dieren en producten

Regen in Nederland

In Nederland valt in een jaar gemiddeld 800 mm (=80 cm!) neerslag. 

Stel je voor dat alle neerslag die in een jaar valt, zou blijven liggen. Nederland zou dan bedekt zijn met een laag water van 80 cm. 

Gelukkig valt dit verspreidt over het jaar. Dit kan je zien aan de blauwe balkjes in een klimaatgrafiek.  

Gebruik de linker Y-as i.c.m. de blauwe balkjes om af te lezen hoeveel mm neerslag per maand (X-as) valt. 

Ga niet te lang in op alle details per landschap. Hier gaan de leerlingen mee puzzelen als zij aan de slag gaan in hun werkboek. 

In een klimaatgrafiek kan je de neerslag per ... zien.

1. dag
2. week
3. maand
4. 30 jaar

Subtropische plantengroei

Elke dag warm (25 – 35 graden Celsius)

• Dicht bij de evenaar

Elke dag neerslag

• Warme lucht stijgt op
  
• Stijgende lucht koelt af
  
• Kans op regen
  

Veel verschillende planten, dieren en producten

Extreme neerslag

In Nederland valt in een jaar gemiddeld 800 mm (=80 cm!) neerslag. 

Zanderly ligt in de Amazone, daar heerst een tropisch klimaat.  Hier valt in een jaar gemiddeld 2130 mm (=213 cm!) neerslag. 

Welke opvallende verschillen kan je zo herkennen? 

Let op de X-as. Zanderly ligt op het Zuiderlijk halfrond, daardoor begint de X-as niet met januari, maar met juli. 

Subtropische plantengroei

Elke dag warm (25 – 35 graden Celsius)

• Dicht bij de evenaar

Elke dag neerslag

• Warme lucht stijgt op
  
• Stijgende lucht koelt af
  
• Kans op regen
  

Veel verschillende planten, dieren en producten

Extreme neerslag

Door klimaatverandering neemt extreme neerslag toe. 

Neerslag valt in de zomer vaak uit intense buien die vooral lokaal voor wateroverlast zorgen. 

In de winter regent het minder hard maar veel langduriger en over grotere gebieden. 

Door de opwarming van de aarde zal de lucht in Nederland meer waterdamp bevatten, (ong. 6-7% per graad opwarming. 

Dit geeft een toename van neerslag extremen.

Warmere lucht kan meer waterdamp bevatten – de maximale hoeveelheid waterdamp voordat er condensatie in waterdruppels optreedt. Meer vocht in de atmosfeer betekent in potentie sterkere neerslagextremen. Dit komt doordat neerslag ontstaat wanneer vochtige lucht opstijgt. Hierbij daalt de temperatuur (zoals het ook op een berg kouder is dan in het dal) en zal de lucht minder waterdamp kunnen bevatten. Op een gegeven hoogte condenseert water in wolken druppels, die uiteindelijk uitregenen. Hoe meer waterdamp in de atmosfeer, des te heftiger de neerslag.

Door klimaatverandering zal extreme neerslag ...?

1. afnemen.
2. toenemen.
3. hetzelfde blijven.
4. verdwijnen.

Subtropische plantengroei

Elke dag warm (25 – 35 graden Celsius)

• Dicht bij de evenaar

Elke dag neerslag

• Warme lucht stijgt op
  
• Stijgende lucht koelt af
  
• Kans op regen
  

Veel verschillende planten, dieren en producten

Extreme hitte

Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI):

Hittegolf:

• Minimaal 5 dagen zomers (25 graden of hoger)
  
• Minimaal 3 dagen tropisch (30 graden of hoger)
  

Niet alleen in Nederland kan het enorm warm worden in de wereld. Deze kaart laat zien waar in de wereld de hoogste temperatuur is gemeten:

Ga niet te lang in op alle details per landschap. Hier gaan de leerlingen mee puzzelen als zij aan de slag gaan in hun werkboek. 

= het gemiddelde weer op een bepaalde plek over +/- 30 a 40 jaar

• Hoe is het weer geweest de afgelopen 30 á 40 jaar?

“Weer”

• Temperatuur in graden Celsius = ˚C
  
• Neerslag in millimeters gevallen neerslag = mm
• Wind in km/h, windkracht Schaal van Beaufort of knopen. 

Tunesië

• 55,0 graden Celsius
  
• Gemeten door mensen.
  

Amerika (Death Valley) 

• 56,7 graden Celsius
  
• Gemeten door mensen
  
• Weinig tot geen bevolking
  
• Weinig tot geen planten en dieren
  
• Aangepast aan de hitte
  

= het gemiddelde weer op een bepaalde plek over +/- 30 a 40 jaar

• Hoe is het weer geweest de afgelopen 30 á 40 jaar?

“Weer”

• Temperatuur in graden Celsius = ˚C
  
• Neerslag in millimeters gevallen neerslag = mm
• Wind in km/h, windkracht Schaal van Beaufort of knopen. 

Australië (Badlands)

• 69,3 graden Celcius
  
• Gemeten door de NASA
  
• Komen bijna geen mensen
  

Iran (Dasht-e Lut)

• 70,7 graden Celcius
  
• Gemeten door de NASA
  
• Een van de droogste plekken op aarde
  

Door klimaatverandering zal extreme hitte ...?

1. afnemen.
2. toenemen.
3. hetzelfde blijven.
4. verdwijnen.

Aan de slag

Download opdracht 6. 

Maak de vragen. 

Dit is voor volgende les af. 

Belangrijke begrippen

Noorderbreedte

Zuiderbreedte

Evenaar

Klimaatzone

Landschapszone

Temperatuur

Neerslag

Waterkringloop

Verdamping (verdampen) 

Condensatie (condenseren)

Klimaatgrafiek

Hittegolf

Extra 

dia 18: Filmpje met verdieping en herhaling over de stof uit deze les over extreme neerslag en klimaatverandering.