Spreekwoorden en gezegdes

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Spreekwoorden en gezegdes

Na deze les:

* Ken je het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik.
* Ken je het verschil tussen spreekwoorden en gezegdes.
* Weet je meer over onderzoek naar spreekwoorden en gezegdes.

Letterlijk en figuurlijk taalgebruik

Deze week gaan we het over figuurlijk taalgebruik hebben, namelijk over uitdrukkingen.

 Bekijk het filmpje op de volgende slide om het verschil te leren kennen tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik.

Is de volgende uitspraak letterlijk of figuurlijk?

"Je moet nou eens goed in je oren knopen, dat je op tijd moet komen."

1. letterlijk
2. figuurlijk

Is de volgende uitspraak letterlijk of figuurlijk?

"Ik heb er een hard hoofd in of ik dit jaar ga slagen voor mijn eindexamen."

1. letterlijk
2. figuurlijk

Is de volgende uitspraak letterlijk of figuurlijk?

"Mijn broer krijgt de baard in de keel."

1. letterlijk
2. figuurlijk

Is de volgende uitspraak letterlijk of figuurlijk?

"Helaas kwam er geen kip naar de gratis tennisles."

1. letterlijk
2. figuurlijk

Wat is de betekenis van de onderstaande zegswijzen?

uit je vel springen

iemand in de wielen rijden

in het water vallen

ergens een stokje voor steken

recht door zee zijn

ervoor zorgen dat iets niet doorgaat

plotseling heel erg boos worden

iemand dwarszitten

eerlijk zijn

mislukken

Wat is de betekenis van de onderstaande spreekwoorden?

Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel.

Je moet het ijzer smeden als het heet is.

Hoge bomen vangen veel wind.

Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in.

Als er geen toezicht is, wordt er van alles gedaan wat niet mag.

Als je een kans krijgt, moet je die benutten.

Belangrijke personen krijgen veel kritiek.

Wie een ander ongelukkig probeert te maken, wordt vaak zelf ongelukkig.

Uitdrukkingen

Lees het artikel ‘Zonder uitdrukkingen wordt taal al snel saai’ (2019).

Beantwoord de vragen op de volgende slide in een doc-bestand en sla het op in jouw persoonlijke mapje voor Nederlands. Tag je docent wanneer je klaar bent.

Uitdrukkingen

1) Waarom start er tijdens Weekend van de Wetenschap op 5 en 6 oktober een groot publieksonderzoek naar spreekwoorden en gezegdes?

2) Wat onderzoeken Simone Sprenger en Jacolien van Rij van de Rijksuniversiteit Groningen nu precies?

3) Hoe komt het volgens Sprenger dat we spreekwoorden en gezegdes aan de lopende band gebruiken?

Uitdrukkingen

4) Wat zijn "uitdrukkingen"?

5) Waarom kost het meer tijd om uitdrukkingen te leren dan woorden?

6) Op welke manier probeert Jacolien van Rij het proces van taalleren beter te begrijpen?

7) Wat vindt Sprenger zo leuk aan uitdrukkingen?

Wat heb je geleerd?

* Je kent het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik.

* Je kent het verschil tussen spreekwoorden en gezegdes.

* Je weet meer over onderzoek naar spreekwoorden en gezegdes.