1.2 Werken en wonen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

1.2 Werken en wonen 

1. Je weet drie grondrechten te noemen. 

  

2. Je weet het verschil tussen een coalitie en een oppositie.  

  

3. Je weet wat de twee taken zijn van het parlement.  

Leerdoelen terugkoppeling

Wat is een coalitie?

Wat is een coalitie?

1. Samenwerking met de grootste partijen
2. Samenwerking van partijen die de meerderheid hebben
3. Samenwerking van partijen die de minderheid hebben
4. Samenwerking met alle politieke leiders

Er komen ook grondrechten in de grondwet. Kun je een voorbeeld noemen van een grondrecht?

Wat is nu het verschil tussen een klassiek grondrecht en een sociaal grondrecht?

Wat betekent censuskiesrecht in 1848?

1. Mannen mogen stemmen
2. Rijke mannen en vrouwen mogen stemmen
3. Als een man genoeg belasting betaald mag hij stemmen
4. Niemand mag stemmen

Ministeriële verantwoordelijkheid betekent:

1. Ministers kunnen niet vervolgd worden
2. Ministers zijn verantwoordelijk voor goed bestuur
3. Ministers hebben geen invloed
4. Ministers zijn verantwoordelijk voor de koning

Koninkrijk met een grondwet is:

1. Parlementaire democratie
2. Constitutionele monarchie

Welk gevolg had de Luxemburgse Kwestie?

Wie heeft de wetgevende macht?

1. Parlement
2. Regering
3. Rechters

Recht van amendement heeft/hebben:

1. De Eerste Kamer
2. De Tweede Kamer
3. Beide Kamers

Recht van budget heeft/hebben:

1. De Eerste Kamer
2. De Tweede Kamer
3. Beide Kamers

Het parlement is:

1. Eerste en Tweede Kamer
2. Ministers en staatssecretarissen

Beeldmateriaal 

1. Je weet welke gevolgen de opkomst van de industrie had voor de arbeiders.

2. Je weet de betekenis van het begrip industrialisatie.

3. Je weet hoe de woon/- leefsituatie was voor een arbeider. 

Leerdoelen

In de tweede helft van de 19e eeuw werden er in ons land veel fabrieken gebouwd. Nederland was hiermee rijkelijk laat. De meeste fabrieken werden gebouwd nabij grote steden of bij plaatsen met water of wegen.

Opschrijven: 

Nederland ging rond 1850 van een plattelandsamenleving naar een stedelijke samenleving met de komst van fabrieken. 

Theorie

Door deze industrialisatie veranderde Nederland zoals gezegd van een plattelandsamenleving naar een stedelijke samenleving. Het werk was dus ook steeds meer te vinden in de steden en vele mensen verhuisden hier dan ook naar toe. Wat is hiervan het resultaat? 

Opschrijven: 

Industrialisatie is de overgang van het maken van producten met de hand naar het maken van producten met machines. 

Theorie

De arbeiders in de fabrieken deden zwaar werk en maakten lange dagen voor weinig geld. Vaak moesten vrouw en kinderen ook meehelpen om het gezin staande te houden. Protesteren deed je niet, want dan lag je op straat. 

Opschrijven: 

Er waren rond 1850 geen wetten die de arbeiders beschermden. Ze werkten lange dagen, kregen weinig loon en woonden met grote gezinnen in krotten (slechte hygiene).

Theorie

Beeldmateriaal

1. Je weet welke gevolgen de opkomst van de industrie had voor de arbeiders.

2. Je weet de betekenis van het begrip industrialisatie.

3. Je weet hoe de woon/- leefsituatie was voor een arbeider. 

Leerdoelen nabespreken

1. Je weet wie Pieter Jelles Troelstra was.

2. Je weet 3 manieren te noemen hoe arbeiders hun situatie wilde veranderen.

3. Je weet het verschil tussen communisme en socialisme. 

Leerdoelen

Eén klagende arbeider kan snel worden ontslagen. 

Maar als alle arbeiders met het werk stoppen, staan de machines stil: dan moeten de fabrikanten wel luisteren! 

Opschrijven: 

1. Vakbonden

Arbeiders gaan steeds meer samenwerken in vakbonden: organisaties die namens een grote groep arbeiders onderhandelen met fabrikanten.  

Theorie

Om lid van een vakbond te mogen worden, betaal je maandelijks contributie. Uit deze pot met geld worden arbeiders tijdens een staking of als ze ziek zijn betaald. Komt ons dit ook bekend voor? 

Theorie

De Duitse filosoof Karl Marx vond het verkeerd dat de grote meerderheid in armoede leefde en de kleine minderheid in grote welvaart. Volgens hem moest particulier bezit worden afgeschaft: alles moest van iedereen zijn.  Mensen die de ideeën van Karl Marx in praktijk willen brengen, heten communisten. 

Opschrijven:

2. Communisme

Politieke stroming die het verschil tussen arm en rijk wil opheffen door een revolutie van de arbeiders

Theorie

Ook andere mensen in de samenleving vonden de grote ongelijkheid verkeerd. Ondanks dat ze veel gemeen hebben met de communisten zijn ze ietwat gematigder. Dit zijn de sociaaldemocraten. 

Opschrijven:

3. Sociaaldemocraten

Politieke stroming die het verschil tussen arm en rijk wil opheffen door sociale wetten (via het parlement)

Theorie

Dit waren voorbeelden van 'rode' partijen vandaag de dag. Dit zijn voorbeelden van socialistische partijen die allemaal geinspireerd zijn door een Fries ..  (?)

Theorie

Opschrijven

Pieter Jelles Troelstra (1860-1930)

• Richtte de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) op. 
• Wilde betere levenomstandigheden voor arbeiders. 
• Stond daarom voor algemeen kiesrecht. 

Theorie

De problemen van de arbeiders en van de arme mensen - waaronder dus de slechte woon- en leefomstandigheden - noemen we de sociale kwestie. 

Opschrijven:

De sociale kwestie zijn de problemen zoals de slechte woon- en leefomstandigheden voor arme mensen en het besef dat daar iets aan gedaan moest worden. 

Verschillende sociale wetten zorgden langzaamaan steeds voor een beter leven: 

• De Armenwet (1854)
• Het kinderwetje van Van Houten (1874) 
• De Leerplichtwet (1901) 
• De Woningwet (1901)
• De Ongevallenwet (1901)

Lees 'Sociale wetten' op pagina 28 en schrijf achter elke wet wat deze inhoudt.

Theorie

Doen

• Maak opdracht 8-9-10-11-12b 
• Schrijf de blauwe begrippen van par 1.2 met de betekenis in je map
• Zoek op wat het Kinderwetje van van Houten inhoudt (internet)