6.5 Heel Holland zakt

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• wat de oorzaken en gevolgen zijn van bodemdaling in het veengebied
  
• wat de oorzaken en gevolgen zijn van bodemdaling in Noordoost-Groningen
  
• welke maatregelen je kunt nemen tegen bodemdaling
  
• wat het verschil is tussen bodemdaling met een ondiepe en diepe oorzaak

Natte voeten

Op sommige plekken in Nederland daalt de bodem.

Grootste daling: veengebieden West- en Noord-Nederland:

1.  inklinking: water uit veen -> zakt in
2. veenoxidatie: kan nu zuurstof bij
   -> verteren plantenresten

Natte voeten

Hoog grondwaterpeil: goed voor de natuur, maar laag waterpeil: goed voor de landbouw.

Klimaatverandering versterkt de bodemdaling:
- warmere, drogere zomers: veen verdroogt en breekt sneller af
- veenoxidatie: meer CO₂-uitstoot.

Oplossing `stad op palen`

• Vroeger hout, nu beton
• Hoe zwaarder de gebouwen hoe dieper de palen.

Op welke grond kan je het beste bouwen?

Zand: grove korrels. Water zakt makkelijk weg door veel ruimte tussen de korrels.

Klei: deeltjes plakken aan elkaar. Houdt water vast. Is heel vruchtbaar.

Löss. Heel fijn zand, daardoor houdt het water iets beter vast = vruchtbaar

Veen: plantenresten die onderwater terecht zijn gekomen. Veen is een spons, houdt heel veel water vast = drassig

B89 Grondsoorten in Nederland

Zinkende stad

Gouda: op veen gebouwd, maar vaak zonder palen. -> verzakkingen, wateroverlast, scheuren in muren

Geen echte oplossing:

1. Nieuwe funderingen te duur
2. Grondwaterstand verlagen -> paalrot
   

Maatwerk lost een deel op. Grootste problemen: tuinen, straten, leidingen

Aan de slag:

Wat?	Check eerst of 6.4 af is §6.5 Opdrachten: 1 t/m 4
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling / samenvatting maken
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

Nog meer bodemdaling

Aardgaswinning + bodemdaling: de bodem daalt 10 tot 30 meter tot 2050.

Aardgaswinning + aardbevingen: veel aardbevingen in de gaswinningsgebieden, vooral in het centrum.

Gas in Groningen

3 km diep onder de grond

1. Aardgas is opgesloten in zandsteen.
2. Daarboven ligt een afsluitende laag, een zoutlaag. Het gas kan niet weg = druk in de laag. 
3. Door het boren naar gas verdwijnt die druk langzaam.
4. Bovenliggende lagen drukken dan de zandsteenlaag langzaam in elkaar = compactie. 
5. Bodemdaling

B93 Grondwater

Infiltratie: water zakt weg in de grond

Maaiveld: oppervlak van de grond

Grondwaterpeil / grondwaterspiegel = bovenkant van het grondwater.

Aan de slag:

Wat?	Toets inzien §6.5 Opdrachten: 5 t/m 7
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling / samenvatting maken
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

Begrippenlijst

• Inklinking
• Veenoxidatie
• Grondsoort
• Compactie
• Infiltratie
• Grondwaterspiegel
• Maaiveld