Kerndoel 40 > les 6 > ongewervelde dieren > instructie groep 4/5

• Biologie
• Basisschool
• Groep 4,5

Wat ga je leren?

- Ik kan kenmerken van ongewervelde dieren opnoemen.

- Ik kan uitleggen welke groepen ongewervelde dieren er zijn.

- Ik kan dieren in de juiste groep indelen.

Even herhalen

Ongewervelde dieren

De ongewervelde dieren zijn verdeeld in 5 groepen:

- holtedieren

- wormen

- weekdieren

- stekelhuidigen

- geleedpotigen

Holtedieren

Holtedieren of beter nog neteldieren zijn dieren die geen skelet hebben. 

Neteldieren hebben wel organen. 

Ze kunnen ze niet lopen. Ze leven daarom in het water.

Sommige neteldieren zwemmen, andere blijven op de zeebodem.

Wormen

Een worm is dier zonder botten. 

Daarom hoort de worm bij de ongewervelde dieren.

De bekendste worm is wel de regenworm. 

In Nederland en België komen 25 verschillende soorten voor. Over de hele wereld zijn wel 2200 verschillende soorten bekend.

De les

Ongewervelde dieren: Weekdieren

De naam zegt het al: weekdieren. 

Deze dieren zijn heel zacht en kwetsbaar. 

Daarom hebben ze vaak een schelp of pantser om zich tegen de vijanden te beschermen.

Weekdieren

Weekdieren zijn er in heel veel soorten.

In het volgende filmpje zie je een weekdier, de tuinslak. 

Ongewervelde dieren: Stekelhuidigen

Onder de weekdieren zijn de stekelhuidigen een apart soort.

Ze hebben geen botten of stevig pantser, maar wel een stevig vel met stekeltjes of ruwe plekken.

Twee voorbeelden van stekelhuidigen zijn een zee-egel en een zeester. 

Zee-egels 

Filmpje: 2.18 min

Zee-egels kunnen zich niet bewegen

1. waar
2. niet waar

Hoeveel soorten zee egels zijn er in Nederland?

1. 4
2. 6
3. 8

Zee egeltjes hebben een skeletje.

1. waar
2. niet waar

Wat eten zee-egels niet?

1. mosselen en vissen
2. algen
3. Plantenresten

Zeester 

De zeester is een van de stekelhuidigen. 

Hij heeft een stevig vel en voelt heel ruw aan.

Hij heeft geen inwendig skelet.

Zeesterren leven van mosselen, schelpdieren en aas.

Ongewervelde dieren: Geleedpotigen 

Geleedpotigen vormen een aparte groep binnen ongewervelde dieren.

Ongewervelde dieren: Geleedpotigen  

Geleedpotigen worden onderverdeeld in:

• Insecten, zij hebben altijd 6 pootjes
  
• Spinachtigen, zij hebben altijd 8 pootjes
  
• Kreeftachtigen, zij hebben altijd 10 pootjes
  
• Duizenpoten, zij hebben meer dan 10 pootjes
  

Geleedpotigen: Insecten

Alle dieren die insecten worden genoemd hebben een aantal duidelijke kenmerken:

• Ze hebben een kop, borststuk en een achterlijf en hebben 6 pootjes.
  
• Op hun kop hebben ze twee antennes. 
  
• Hun ogen bestaan vaak uit een heleboel kleine oogjes, zo genaamde facetogen.

Insecten zijn er in heel veel soorten en maten, al dan niet giftig.

Filmpje (1.02 min)

De bouw van een libel

Libellen hebben een kop, een borststuk, een achterlijf en zes pootjes. Het borststuk is heel groot. Dat komt door de grote vliegspieren. Libellen hebben hele sterke vleugels en kunnen goed vliegen.

Filmpje (1.57 min)

Weet jij alles over insecten? 

Test je kennis met de insectenquiz van Nienke en Matthijs van De Buitendienst.

Geleedpotigen: Spinnen

• Een spin heeft altijd 8 poten.
  
• Ook zie je duidelijk een kop, een borststuk en een achterlijf.
  
• De poten zitten aan het borststuk vast. 
  

Geleedpotigen: Spinnen

Hoewel er meer spinnen zijn die 'huisspin' genoemd worden, is dit de soort die je het vaakst in huis en in schuurtjes ziet. 

Het is een grote bruine spin met poten die drie keer zo lang zijn als zijn lijf. 

Daarmee kan hij erg snel lopen.

Geleedpotigen: Spinnen

• De huisspin bouwt een web van dicht opeen geweven draden, vaak in de hoek van een kamer. 
  
  
• Het web lijkt op een trechter (met een gat in het midden). 

Geleedpotigen: Spinnen

• Het is zijn schuilplaats en niet bedoeld om insecten in te vangen: dat doet de huisspin lopend. 
  
  
• Huisspinnen leven van insecten, maar er zijn ook grote vogelspinnen die graag kikkers, en kleine vogels eten.
  

Filmpje (1.55 min)

Eet je spinnen in je slaap? 

Er wordt wel eens gezegd dat je in je slaap spinnen eet: ze wandelen zo je mond in en zonder dat je het merkt, slik je ze door. Kletspraat of niet?

Hoeveel poten heeft een spin?

1. 8
2. 6
3. 4

Geleedpotigen: Kreeftachtigen

• De kreeft heeft 10 tot 14 poten. 
  
• Sommige pootjes zijn niet meer echt als pootje herkenbaar. 
  
• Verder valt hun achterlijf op omdat het uit pantsertjes bestaat.
  

• Ze hebben een uitwendig skelet. 
  
• Het harde pantser beschermt ze tegen uitdroging en vijanden.
  

Geleedpotigen: Kreeftachtigen

• Kreeften en krabben zijn de grootste dieren die onder deze groep vallen. 
  
• Kleinere dieren zijn bijvoorbeeld de pissebed.
  

Filmpje: (1.16 min)

De bouw van een kreeft.

Er zijn verschillende soorten kreeften die in lengte, kleur en levenswijze sterk kunnen verschillen.

Geleedpotigen: Duizendpoten

• Een duizendpoot is een insect. 
  
• Duizendpoten hebben geen duizend poten. 
  
• Een duizendpoot heeft zijn naam omdat het heel veel poten heeft, deze zitten vast aan segmenten. Dat zijn kleine stukjes van een insect. 
• Hij heeft zoveel poten nodig om zijn lichaam vast te houden.
  

Geleedpotigen: Duizendpoten

• Duizendpoten komen meestal voor in bossen of op plekken waar al zeer lang een steen ligt.
  
• Duizendpoten eten vooral bladeren maar ook andere kleinere dieren.
  
• Een duizendpoot heeft meestal 50 tot 100 poten. 
  
• Een duizendpoot is lang en grijs.
  

Filmpje: (0.59 min)

Miljoenpoot.

Miljoenpoten horen bij de geleedpotigen. 

En ze kregen hun naam niet zomaar!

Evaluatie van de les

Hoeveel poten heeft een insect?

Hoeveel poten heeft een insect?

Een insect heeft 6 poten. 

Ik heb in deze les nieuwe dingen geleerd.

1. ja
2. nee

Bedankt voor je inzet in de les.

Als de bel gaat: 

• Schuif je stoel aan
  
• Ruim je spullen op en neem ze mee
  
• Verlaat het lokaal rustig