Afval en energie - Blok 2

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Afval en energie

Blok 2: Zeeën en oceanen  

Waar gaat dit blok over? 

Vanuit de ruimte lijkt de aarde een blauwe planeet. Dat komt doordat het grootste deel van de aarde water is: oceaan en zee. De oceanen en zeeën zitten vol met leven en in de bodem zitten delfstoffen zoals olie en gas. Veel landen hebben daar belangstelling voor. Maar van wie is de zee eigenlijk?

Les 1

• vertellen hoeveel procent van het water op aarde zoet is.
  
• uitleggen hoe het komt dat de Dode Zee zo zout is.
  
• uitleggen waarom je blijft drijven in de Dode Zee.
  
• vertellen dat zeestromen warm en koud water vervoeren.

De dode zee

Zeewater is zout. De zoutste zee is de Dode Zee op de grens van Israël en Jordanië (in het Midden-Oosten). Die zee is zo zout dat er geen zichtbaar leven mogelijk is. De Dode Zee ligt in een woestijn en krijgt alleen water van de rivier de Jordaan. Door de hitte verdampt er veel water, maar het zout blijft in de zee achter. Zo wordt deze zee steeds zouter. In elke liter water van de Dode Zee is 330 gram zout opgelost. Door die grote hoeveelheid zout is het water extra zwaar en blijf je gemakkelijk drijven.

Hoe kan het dat de dode zee zo zout is?

Zout en zoet water

Het grootste deel van al het water op aarde is zout of brak (licht zout). Brak en zout water zijn niet geschikt als drinkwater. Maar 2,5 procent van het water op aarde is zoet. Het meeste zoete water zit in de atmosfeer, in ijskappen en in het grondwater.

Van al het zoet water op de wereld is ....% toegankelijk zoet water

1. 5%
2. 2.5%
3. 10%
4. 15%

Zeestromen 

Het water in de oceaan is altijd in beweging. Door het draaien van de aarde én door de wind ontstaan er zeestromen. Vanuit de Golf van Mexico stroomt er bijvoorbeeld warm zeewater naar Europa. De temperatuur van de lucht boven het zeewater verandert mee met de temperatuur van het zeewater.

In Europa komt de wind meestal uit het westen. Hij waait dus over zee het land op. In de winter is de lucht van zee warmer dan het land. In de zomer wordt het land opgewarmd door de zon en is de wind juist koeler

Wat doen zeestromen?

1. Voeren koude lucht aan
2. Transporteren warme lucht
3. Voeren koud en warm water aan
4. Transporteren koud water

Les 2

• drie bijzondere kenmerken noemen van de Waddenzee.
  
• uitleggen hoe eb en vloed ontstaan.
  
• drie manieren noemen waarop de mens het evenwicht verstoort in de oceanen en zeeën.

Waddenzee

De Waddenzee is een ondiepe zee tussen de Waddeneilanden en het vasteland van Nederland, Duitsland en Denemarken. Het is het grootse gebied in de wereld dat bij laag water twee keer per dag droogvalt. De Waddenzee is ondiep en daardoor warmer dan de Noordzee. Twee keer per dag stroomt de Waddenzee vol met zout water uit de Noordzee en is het vloed. Als het water wegstroomt, is het eb. De zandplaten liggen dan droog. Een zandplaat is een verhoging van de bodem. 

Noem twee bijzondere kenmerken van de waddenzee

Leg uit hoe eb en vloed werkt

Plastic in de zee

Ieder jaar verdwijnt er een 1 miljard kilogram plasticafval in zeeën en oceanen. Plastic vergaat bijna niet. Het breekt in heel kleine stukjes die door dieren en zelfs planten worden opgenomen. Zo komt het plastic ook in ons voedsel terecht.

Zwerfvuil van straten en stranden komt rechtstreeks of via rivieren in zee terecht. Ook van schepen wordt stiekem afval in zee gekieperd. Op drukke vaarroutes zie je veel vervuiling. In arme landen is het probleem groter dan in rijke landen.

Noem twee manieren hoe wij het evenwicht verstoren in de oceanen en zeeën.

Les 3

• het verschil noemen tussen traditionele en moderne visserij.
• vertellen welke grenzen er zijn op zee.
• voorbeelden noemen van delfstoffen die gewonnen worden op zee.