5.1 t/m 5.5 korte samenvatting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

5.1 t/m 5.5 korte samenvatting

TIJDVAK 8

• TIJD VAN BURGERS & STOOMMACHINES
• 1800-1900= 19E EEUW
• PERIODE= MODERNE TIJD 
• INDUSTRIËLE REVOLUTIE 1750-1860
• VEEL UITVINDINGEN & VERBETERDE TECHNIEKEN

BETEKENIS INDUSTRIELE REVOLUTIE

• EEN GROTE VERANDERING   IN DE MANIER WAAROP IETS GEPRODUCEERD WORDT
• VAN HANDWERK NAAR   MACHINEWERK
• VAN THUISWERK NAAR   FABRIEKSWERK

WELKE VERANDERINGEN WAREN ER IN DE LANDBOUW DAT LEIDDE TOT EEN AGRARISCHE REVOLUTIE?

• MEER LANDBOUWGROND BESCHIKBAAR
• UITPROBEREN VAN NIEUWE GEWASSEN EN FOKMETHODES
• OVERGAAN OP MACHINES (MECHANISERING)
• NIET ALLEEN GRAAN VERBOUWEN MAAR OOK VOEDERGEWASSEN 

CONCLUSIE= MEER VOEDSEL VOOR MENS EN VEE

WAT BETEKENT EEN AGRARISCHE REVOLUTIE?

1. DAT ER VEEL UITVINDINGEN WAREN
2. DAT ER STEEDS MEER VOEDSEL WERD GEPRODUCEERD
3. DAT ER MEER BOEREN BIJ KWAMEN
4. DAT ER VEEL MACHINES WERDEN GEBRUIKT

DE AGRARISCHE REVOLUTIE LEIDDE TOT EEN TRANSPORTREVOLUTIE, HOEZO?

• DOOR HOGERE PRODUCTIE OOK VERVOER NODIG OM PRODUCTEN TE TRANSPORTEREN
• AANLEG KANALEN OMDAT ER WEINIG RIVIEREN WAREN
• AANLEG EN ONDERHOUD LANDWEGEN
• AANLEG SPOORLIJNEN

CONCLUSIE= IN RELATIEF KORTE TIJD VEEL VERVOER MOGELIJK

DEMOGRAFISCHE REVOLUTIE

• MEER MENSEN VOEDSEL DUS BEVOLKING GROEIT
• VERBETERINGEN IN MEDISCHE ZORG
• AANDACHT VOOR HYGIËNE

CONCLUSIE= MINDER MENSEN STERVEN DAN DAT ER GEBOREN WORDEN 

Zet de begrippen bij de juiste periode (vóór de industriële revolutie of industriële revolutie)?

Industriële revolutie

vóór de industriële revolutie

fabrieken

huisnijverheid

landbouw

stoommachine

slechte werkomstandigheden

stad

platteland

HUISNIJVERHEID

• THUISWERKERS
• VOORAL DOOR BOEREN OP HET PLATTELAND
• IN OPDRACHT THUIS WERKEN VOOR EEN KOOPMAN IN DE STAD
• TEXTIEL MAKEN DOOR TE WEVEN EN SPINNEN
• EEN EXTRA INKOMEN VOOR DE BOER 

UITVINDINGEN

• SCHIETSPOEL OM BREDERE STOFFEN TE WEVEN
• SPINNING JENNY, DE EERSTE SPINMACHINE
• WATERFRAME= SPINMACHINE AANGEDREVEN DOOR EEN WATERRAD
• STOOMMACHINE 

SOORTEN KRACHT

• MET DE HAND= SPIERKRACHT
• VIA HET RAD= WATERKRACHT
• DANKZIJ KOLEN= STOOMKRACHT

FABRIEKEN WERDEN EERST GEBOUWD IN DE BUURT VAN RIVIEREN, KANALEN EN KOLENMIJNEN GEBOUWD. LATER WAS DAT NIET MEER NODIG EN WERD EEN FABRIEK MIDDEN IN DE STAD GEBOUWD.

GEVOLGEN KOMST MACHINES

• FABRIEKEN BOUWEN IN DE STEDEN
• VERDWIJNEN HUISNIJVERHEID
• TREK VAN HET PLATTELAND NAAR DE STAD= URBANISATIE
• MACHINES NIET GEBONDEN AAN WERKTIJDEN 

FABRIEKSEIGENAREN

• VEEL GELD GEÏNVESTEERD IN GEBOUW EN MACHINES
• DUS BEZUINIGEN OP LONEN VAN ARBEIDERS

GEVOLG HIERVAN WAS DAT DE ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN SLECHT WAREN IN HET BEGIN VAN DE INDUSTRIËLE REVOLUTIE 

SLECHTE ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN

• WERKEN IN PLOEGEN VAN 12 UUR                VERMOEIDHEID
• ONVEILIGE MACHINES               VEEL ONGELUKKEN 
• LAGE LONEN              VROUWEN- EN KINDERARBEID
• VEEL FABRIEKSREGELS/STRAFFEN                NOG HARDER WERKEN
• ARBEIDERS MOGEN GEEN KRITIEK LEVEREN ANDERS ONTSLAG

GEVOLGEN FABRIEKEN IN DE STAD

• TREK VAN PLATTELAND NAAR DE STAD= URBANISATIE
• ARBEIDERS WOONDEN DICHTBIJ DE FABRIEK
• KLEINE WONINGEN VOOR ARBEIDERS
• LUCHTVERVUILING DOOR FABRIEKSSCHOORSTENEN
• AFVAL OP STRAAT                     ZIEKTES 
• GEEN SCHOON DRINKWATER OF RIOLERING

Oorzaak Industriele Revolutie 

Gevolg Industriele Revolutie 

Nieuwe werktuigen voor op het land 

verbeterde voedselvoorziening 

bevolkingsgroei 

huisnijverheid 

migratie naar de stad 

uitvinding machines 

Vervanging huisnijverheid door fabriekswerk 

Urbanisatie 

5.4 Europa op zoek naar markten

Deelvraag: Hoe en waarom veranderde na 1850 de verhouding tussen West-Europa en de gebieden in Afrika en Azië

Engeland

• grondstoffen halen uit overzeese gebieden --> produceren --> verkopen in overzeese gebieden.

Economische motieven

• Gebied veiligstellen als grondstoffenleverancier of als afzetgebied door het te veroveren.
• Hele gebieden veroverd ipv. alleen handelsposten aan de kust.
• Na 1850 steeds meer bemoeien met de inrichting van het lokale bestuur.
• 2e golf van kolonisatie van Azië en Afrika --> Modern Imperialisme 
• Afrika en Azië steeds meer afhankelijk van Europa

Politieke motieven

• Grootmachten willen een zo groot mogelijk rijk opbouwen het land met de meeste grond is de beste
• nationalisme
• spanningen in Europa om de macht in Afrika
• conferentie van Berlijn 1884/1885 Afrika verdeeld onder de grootmachten van Europa met willekeurige grenslijnen 

culturele motieven

• suprioriteit van Westerlingen
• christendom is de beste keuze
• westerse beschaving is de beste, een export product
• onderwijs, gezondheidszorg 

Dit is Adam Smith.  Hij was een liberale denker. Hij vond dat mensen zoveel mogelijk vrij gelaten moesten worden.

Volgens Adam Smith was de mens een beetje een egoïst, maar dat vond hij niet erg. Egoïsme zorgde er volgens hem juist voor dat mensen konden overleven.

Het liberalisme

• Adam Smith: de mens kan overleven, omdat hij aan zichzelf denkt. De overheid moet zich zo min mogelijk bezighouden met de individuele burger. Vrijheid staat centraal.
  
  
• Liberalen dachten dus vooral aan de fabriekseigenaren en andere ondernemers

De aanhangers van Marx waren enerzijds communisten zij wilden via een revolutie dat het kapitaal (het geld, de fabrieken) in handen zouden zijn van de staat.  Anderzijds waren er de sociaaldemocraten (socialisten)die  wilden dat de overheid met wetten zou komen tegen uitbuiting

Dit is Karl Marx. Hij kwam op voor de situatie van de arbeiders en wilde gelijkheid. Hij vond dat de fabrieken nooit in handen mochten zijn van één of een paar personen. Alles moest eerlijk gedeeld worden.

Bourgeoisie tegenover proletariaat

• Karl Marx: in de geschiedenis vindt er een strijd plaats tussen twee klassen (de rijken en de armen). Er moest volgens hem een revolutie door arbeiders plaatsvinden om deze strijd op te lossen.
• In de praktijk ontstonden er twee groepen:
  1. communisten: zij geloofden dat een gewelddadige revolutie noodzakelijk was
  2. sociaaldemocraten: zij wilden de situatie van de arbeiders verbeteren d.m.v. de wetgeving

Aan de slag:

1. Werk de deelvragen uit in je eigen woorden
   
   
2. Lees en vat de paragrafen samen