bs 1 deel 2+ 2: chromosomen

• biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2,3

Thema 5 

erfelijkheid en evolutie

Bs 1: genotype & fenotype

Bs 2: chromosomen 

Joinmyquiz.com

Code: 1 5 1 4 1 2 

Leerdoelen bs 1: genotype/fenotype

-Omschrijven wat fenotype en genotype is

-Uitleggen dat cellen alleen erfelijke informatie gebruiken die ze nodig hebben

DNA voor celdeling

DNA tijdens celdeling

Genen 

• Wat is een gen?
• Een gen bevat een erfelijke eigenschap, bijvoorbeeld haarkleur, oogkleur.
  
  
• Op een chromsoom liggen heel veel genen (enkelvoud = gen)
• Ieder gen heb je twee keer:
• *  een keer gehad van je moeder
• *  een keer gehad van je vader
• Samen bepalen de twee genen hoe je eruit ziet voor die eigenschap

Menselijke cel

In een eicel zitten 23 chromosomen.

In een zaadcel zitten 23 chromosomen.

Eicel + zaadcel = een bevruchte cel met 46 chromosomen.

Menselijke cellen hebben dus 46 chromosomen.

Alleen de zaadcel en de eicel NIET!!

WAAROM IS DIT ?

De chromosomen in een lichaamscel van een vrouw

- 46 chromosomen

- 23 paar

Elk chromosomenpaar heeft dezelfde genen (informatie voor erfelijke eigenschappen)

Geslachtschromosomen (23e paar)

• XX=Meisje XY=Jongen
• Intersekse

• Waarom is het nooit YY?
  

Celdeling lichaamscellen

Een moedercel heeft 46 chromosomen.

Voor de celdeling verdubbelt dit, zodat elke

dochtercel evenveel chromosomen krijgt.

Leerdoelen 5.2

Je kunt uitleggen hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.

Je kunt uitleggen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.

Je kunt uitleggen hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

1 chromosomenpaar. De twee chromosomen bevatten informatie voor dezelfde eigenschappen, op dezelfde plek. 
De informatie kan wel verschillend zijn (variatie van een gen), bv oogkleur groen en oogkleur bruin. (Het ene chromosoom van je moeder, de ander van je vader). 

Geslachtscellen

Geslachtscellen hebben maar 23 chromosomen (de helft)

Dit komt door een speciale celdeling: meiose

Waarom is dit zo?

Er wordt een jongetje geboren.

De kern van een huidcel van hem bevat

1. 22 paar chromosomen + XX
2. 22 paar chromosomen + XY
3. 22 chromosomen + XY
4. 22 chromosomen + Y

Ontstaan geslachtcellen

• Bij geslachtcellen worden cellen gevormd met 23 chromosomen
• De 23 chromosomenparen worden opgesplitst 
• Van ieder paar komt 1 chromosoom terecht in de geslachtcel

Geslachtscel en Lichaamscel

• Je kan het verschil noemen tussen een lichaamscel en een geslachtscel 

Variatie in genotypen

Bij tijgers hebben zaadcellen 20 chromosomen. Hoeveel chromosomen hebben de oogcellen van tijgers?

Kern van cel P bevat 40 chromosomen.
Hoeveel chromosomen bevat cel 1 ?

1. 20
2. 40
3. 80

1. Nùria is 7, haar broertje Stan is 4. 

Hebben zij hetzelfde genotype?

2. Jordy en Mariska krijgen een zoon. De ouders van Jordy en Mariska zijn de grootouders. 

Van welke grootouder heeft de baby zeker geen geslachtschromosoom geërfd? Leg uit. (opschrijven helpt!)

Voor de volgende les:

Bs 2: opdr 1 t/m 9 + 11 (ook nakijken!!)

Ongeslachtelijke
voortplanting

Geen geslachtscellen nodig
Bijvoorbeeld: stekken

Chromosomen

• Een mens heeft 23 paar chromosomen in iedere celkern van een gewone lichaamscel.
• De beide chromosomen van een paar zijn aan elkaar gelijk. Ze bevatten ook dezelfde erfelijke eigenschappen. 
• Alleen kan de ínhoud van de erfelijke eigenschappen verschillen.