§ 3.5 Koningen willen meer macht

• Middelbare school

Regels

• geen reactie : afwezig melding
• niet in beeld : afwezig melding
• mic op mute , alleen aan wanneer er een vraag wordt gesteld 

Wat gaan we vandaag doen?

• Herhaling § 3.4
• Uitleg § 3.5
  
• Maken opdrachten

Herhaling

Herhaling

Steden en handel

Je kunt uitleggen waarom de handel en de steden weer groeiden

• Meer grond voor landbouw en dus meer opbrengsten
• Opbrengsten die boeren niet nodig hadden verkochten ze

op markten die ontstonden op plekken waar veel mensen bij elkaar kwamen: kloosters, kastelen. kruispunt van rivieren en wegen

Leven in de stad

Je kunt de vier sociale lagen in een middeleeuwse stad noemen en twee functies van een gilde beschrijven

1e laag: Rijke kooplieden en meesters van een gilde

2e laag: Winkeliers en ambachtslieden

3e laag: Mensen zonder vast werk

4e laag: Bedelaars en daklozen

Het bestuur van de stad

Je kunt uitleggen dat de burgers van middeleeuwse steden machtiger werden

Burgers kochten stadsrechten van de heer en kregen meer rechten, bijvoorbeeld markt te houden, muur om de stad te bouwen, wetten maken en rechtspreken

Tijd van Steden en Staten

1000 tot 1500

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen:

• Dat een middeleeuws rijk bestond uit uit verschillende gebieden en steden met eigen regels
• Waarom koningen hun gebieden centraal willen besturen
• Hoe koningen probeerden hun macht te vergroten

Geschiedenis

Introductie

Les 4 Koningen willen meer macht

Geschiedenis

De tijd van monniken en  ridders/ De tijd van steden en staten

.

Intro

Lees bladzijde 145

Maak opdracht 1+2 

1

• a Waaraan kon je de soldaten van de heerser van Bourgondië herkennen?
  
• Aan het symbool/teken en de kleuren op hun schild: een schild met een rood kruis.

• b Gebruik bron 1 en 4. Hoe heette de koning die aan de macht was toen het schild van bron 1 werd gebruikt?

• ◯ C Karel de Stoute.

2

• Een belangrijke taak van koningen was oorlog voeren.
  

Bedenk wat zij hiervoor nodig hadden.

• Om oorlog te voeren hadden koningen een leger nodig en ook
  voedsel, wapens en munitie. Verder hadden ze geld nodig om dat  leger te betalen

Overal verschillende regels

Je kunt uitleggen dat een middeleeuws rijk bestond uit verschillende gebieden en steden met eigen regels

Koninkrijken

• 500 koninkrijken in Europa
• Adel hielp koning bij bestuur en oorlog
• Grenzen van koninkrijken veranderen steeds

Niet makkelijk

• Bestuur niet makkelijk
• Door hele rijk reizen
• Rechtspraak en controle van edelen
• Elke stad met eigen regels en wetten
• Rekening mee houden

3ab

•  Provincies hebben in onze tijd wel  eigen munten.
• Provincies hebben in onze tijd wel  eigen wetten.
• b Elk gebied en veel steden mochten in de middeleeuwen eigen munten maken. Wat was hiervan een nadeel?
• ◯ B Er moest vaak worden gewisseld.
  

3cd

• c Gebruik bron 2. Om welke reden heet deze munt de vierlander?
  
• Hij werd gebruikt in vier gebieden.
  
• d Wat was bijzonder aan deze munt?
  
• Meestal maakte elk gebied een eigen munt. Deze munt was
  

geldig in vier gebieden

4

• 4 Om welke reden was het voor koningen lastig om een rijk te besturen?
  
• ◯ A De gebieden binnen een rijk hadden ieder een eigen bestuur.

Meer macht voor de koning

Je kunt uitleggen waarom koningen hun gebieden centraal willen besturen

= centralisatie

Centraal bestuur

Centraal bestuur

Een centraal bestuur is een bestuur vanuit 

één plaats waarbij overal in het koninkrijk  

dezelfde regels en vaste  belastingen 

gelden. 

Centraal bestuur 

STATEN :  Staat = Gebied met centraal bestuur, met duidelijke grenzen, waar overal dezelfde wetten en regels gelden.

5a

 a Om welke drie redenen wilden de koningen graag een centraal bestuur?

• □ A Dan gelden de wetten voor het hele land.
  
• □ C Dan krijgen de steden meer macht.
• □ F Dan zijn de belastingen overal hetzelfde.

5b

• b Wat is een staat?
  

• ◯ B Een gebied met duidelijke grenzen, waar overal dezelfde wetten gelden.

6a

• Het bezit van de hertog van Bourgondië bestond wel uit een verzameling van
  losse gebieden. De gebieden lagen  niet allemaal tegen elkaar aan. De grenzen  van die gebieden waren daarom niet één lange lijn. De grenzen van Bourgondië

waren dus  onduidelijk. Je kunt Bourgondië daarom wel geen staat noemen

6b

• b Wat voor soort verandering wilde de hertog van Bourgondië? Leg je antwoord uit.
  
• Hij wilde politiek-bestuurlijke verandering,
  
• omdat hij een centraal bestuur wilde met landelijke wetten in plaats van een bestuur en wetten per gewest.

Belastinggeld

Je kunt beschrijven hoe koningen probeerden hun macht te vergroten

Koning krijgt meer macht

• Belasting wordt in geld betaald:
• Meer handel > meer geld
• Pacht > geld
• Handelssteden > geld

Koning betaald:

• ambtenaren (centrale bestuur)
• huurleger (vechten)

De adel

• had ook eigen grond en eigen leger
• luisteren minder naar de koning
• koning neemt met huurleger deel bezit van adel over en wordt machtiger

Frankrijk

Engeland

Centrale staat

Centrale staat

Bourgondië

• hertogen willen een centraal bestuur
• met behulp van ambtenaren
• verzet van edellieden

7a

• Je hebt onderstreept in de tekst op bladzijde 149:
• ambtenaren
• huurleger

7b

• b Gebruik je antwoord bij vraag a. Welke groep werd hierdoor minder belangrijk?
  
• ◯ A De adel.

7c

• c Welke twee zinnen passen bij een ambtenaar?

• □ C Deze man was in dienst van de koning.
  
• □ E Deze man werd ontslagen als hij ongehoorzaam was.
  

7d

• Een koning had geen keuze in wie hem zou helpen bij het bestuur, want een
  edelman wordt in de adelstand geboren. 
• Een edelman kon zich met geweld verzetten tegen de koning, want een edelman had zijn eigen leger.
• Een edelman was minder afhankelijk van de koning dan een ambtenaar, want een edelman had eigen inkomsten uit zijn landbezit.

8a

• De edellieden in de Bourgondische Nederlanden wilden hun
  

rechten niet verliezen. Dat probeerden ze duidelijk te maken

door de hertog te laten weten welke rechten ze allemaal

hadden.

8b

• Doordat ambtenaren werden aangesteld, werd de rol van de
  

adel in het bestuur kleiner. De edellieden verloren dus macht

door het centrale bestuur van de koning. Dat wilden ze niet

Exit ticket

Noem twee dingen die je vandaag hebt geleerd

Huiswerk

• Maken vraag 9  op bladzijde 151

9a

9b

•  Om welke twee redenen wilden koningen hun gebieden centraal besturen?
  
• 1 Besturen is makkelijker als voor alle gebieden dezelfde regels gelden.

• 2 De koning zou meer macht krijgen. De macht van de adel werd uitgeschakeld.

9c