Par. 5.1 planten bekijken A

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 5 Planten

Deze les

• Intro hoofdstuk
• Uitleg 5.1 deel 1
• Opdrachten maken 

Planten

Wat ken jij voor planten? Zoek bij elkaar!

Kastanje

Paardenbloem

Berk

Madeliefje

Fluitekruid

Sleep de onderdelen van de dierlijke cel naar de goede plek

Celmembraan

Celkern

Cytoplasma

Sleep de kaartjes 

naar de goede plek

Bloem

Stengel

Wortel

Blad

elk onderdeel van een plant heeft een eigen functie, kan jij de juiste functie op de juiste plek zetten

Wat is het kleinste onderdeel van een organisme?

1. Orgaan
2. Weefsel
3. Orgaanstelsel
4. Cel

Hoe heet een groep cellen met dezelfde vorm en functie?

Leerdoelen 5.1 deel 1

Aan het einde van deze les kun je:

• onderdelen van een plant benoemen en uitleggen wat de functie is.
• onderdelen van een plantencel benoemen en uitleggen wat de functie is.
• uitleggen hoe een plant rechtop blijft staan.

Wat zijn de functies? 

• Wortels: opname water en mineralen uit de grond. Ook om stevig in de grond te staan.
• Stengel: stevigheid en transport van water en stoffen.
• Blad: hierin maakt de plant eigen voedingsstoffen (fotosynthese).
• Bloem: voortplanting.

Blad

Bestaat uit nerven met daartussen 

bladmoes.

Door de nerven gaat water en opgeloste 

stoffen. In het bladmoes maakt de plant 

zijn eigen voedingsstoffen.

Hoofdnerf zit in het midden, daarvan vertakken zijnerven.

Plantencellen

Plant bestaat uit plantencellen.

Verschillende soorten cellen 

vormen samen een weefsel. Bijv.

het opperhuidweefsel.

Dierlijke versus plantaardige cellen

Plantencel

Celwand: stevige laag om de cel

Celmembraan: vlies om het cytoplasma. 

Regelt welke stof de cel in en uit gaan.

Cytoplasma: vloeistof, hierin liggen 
de celkern en de bladgroenkorrels

Plantencel

Celkern: klein bolletje in de cel. Regelt alles 

wat er gebeurt in de cel.

Vacuole: een blaasje dat volgepompt is 

met water, hierdoor is de cel stevig.

Bladgroenkorrels: groene bolletjes in het 

cytoplasma. Geeft de plant zijn groene 

kleur en maken voedingsstoffen

Stengels

Functies:

• transport/vervoer van stoffen.
• stevigheid geven aan de plant.

Waarom hangen deze tulpen slap?

Houtachtige of kruidachtige planten

• Houtachtige planten (bomen en struiken): bevatten veel hout voor stevigheid.
• Kruidachtige planten (zoals een tulp): geen hout, maar water zorgt voor stevigheid.

Opdrachten 5.1

Af op

Basis: 1, 3 t/m 11 en 15 (16 t/m 23)

Verdieping: 12

Extra: 13 en 14

Deze les

• Wat weten jullie nog over planten?
• Uitleg over 5.1 deel 2
• Opdrachten maken
• Vooruitblik volgende week 

Even herhalen! Welke functie hoort bij welk orgaan? 

1. Dit orgaan is voor de voortplanting. Hier ontstaan zaden, waaruit nieuwe planten groeien.

2. Water met mineralen opzuigen en vastzetten in de grond

3. Hierin lopen de nerven die zorgen voor vervoer van water en stoffen. Tussen de nerven zit bladmoes, daar maakt de plant zijn eigen voedingsstoffen.

4. Dit houdt de plant overeind. Hierin lopen dunne 'buisjes' die water en stoffen naar de bladeren en bloemen vervoeren.

Sleep de onderdelen van de plantencel naar de juiste plek.

Bladgroenkorrel

Vacuole

Celkern

Celwand

Celmembraan

Cytoplasma

 Leerdoel: Je kent de onderdelen van een plantencel met hun functie

Regelt alles wat er gebeurt in de cel.

Hierdoor is de cel stevig.

Regelt welke stof de cel in en uit gaan.

Zorgt voor een stevige laag om de cel heen.

Stroperige vloeistof, hierin liggen de celkern en de bladgroenkorrels.

Geeft de plant zijn groene kleur en maken voedingsstoffen.

celmembraan

cytoplasma

Vacuole

celwand

bladgroenkorrels

celkern

Hoe blijft een kruidachtige plant ook alweer rechtop staan? Noem het juiste onderdeel van de cel in je uitleg.

Terugblik

Hoeveel weefsels zie je hier?

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun je:

• beschrijven hoe het vervoer van water in een plant gaat.
• beschrijven hoe bomen hun blad verliezen en wat het nut ervan is.
• uitleggen waardoor bloemen en vruchten hun kleur krijgen.

Hoe komt water in de bladeren?

Hoe komt water in de bladeren?

Planten nemen met de wortels water met mineralen op uit de bodem.

Aan de wortels zitten wortelharen. Hiermee zuigt de plant water op. 

Het water gaat via de vaten in de wortels en stengels naar de bladeren. 

Een groepje vaten bij elkaar noem je vaatbundels.

Vaatbundels

Er zijn twee soorten vaten: houtvaten en bastvaten. 

Door de houtvaten stroomt het water met de mineralen 

vanuit de wortels, via de stengel, naar de bladeren (omhoog).

Door de bastvaten stroomt water met voedingsstoffen 

vanuit de bladeren naar de wortels en de bloemen. 

De vaten liggen dicht bij elkaar. Een groepje vaten noem 

je een vaatbundel.

Vervoer van water

In het blad zitten huidmondjes: kleine openingen waardoor 

stoffen naar buiten kunnen. 

Water verdampt en gaat via huidmondje naar buiten. Cellen

vullen water weer aan, dus moeten de wortels meer water 

opnemen. Hierdoor blijft de waterstroom in de

houtvaten op gang.

Het aanzuigen van water door de huidmondjes heet zuigkracht van de bladeren. 

Hoe komt water in de bladeren?

Vervoer van water

Waarom verliezen bomen hun blad?

In de herfst en winter is het erg koud. Hierdoor 

kunnen wortels minder water opnemen.

Wat zou er gebeuren als de boom zijn bladeren

zou houden?

Hoe verliezen bomen hun blad?

Start:

1. Bladgroen vanuit de bladeren gaat naar de takken en stammen.
2. Boom bouwt een scheurlaag tussen de bladsteel en stengel --> water en mineralen gaan niet meer naar het blad.
3. Bladeren worden bruin en breekbaar.
4. Bladeren vallen af langs de scheurlaag.
5. Er ontstaat een kurklaag op de 'wond'. Deze beschermt de boom tegen waterverlies en binnendringende ziekteverwekkers.

Bladlitteken = plek waar het blad heeft vastgezeten.

Kleurrijke vruchten

Drie typen korrels:

• bladgroenkorrels: kunnen overgaan in 

kleurstofkorrels.

• kleurstofkorrels (rood, oranje en geel)
• zetmeelkorrels: voor opslag van zetmeel. Bijv.

in cellen van aardappelen, bonen en bananen.

Opdrachten 5.1

Af op

Opdrachten:  (1, 3 t/m 15) 16 t/m 23 van 5.1 

Laatste 5-10 minuten: vooruitblik volgende les (microscopie)

Werken met de microscoop

Om de verschillende cellen van een plant te kunnen zien, heb je een microscoop nodig.

 

Hiernaast wordt met de microscoop gekeken naar de onderdelen van een blad.

Dit gaan we volgende week ook doen!

Waarom tekenen we bij biologie?

Hoe tekenen we bij biologie?

Uitleg portfolio

• Je voert de opdrachten van de practica uit. 
• Deze opdrachten doe je in je mapje (bv. tekeningen).
• Als alle opdrachten gemaakt zijn, lever je het mapje in.
• Je krijgt een cijfer voor alle practica/tekeningen van deze periode.