botten en gewrichten

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Het bewegingsstelsel

Vandaag;

• bewegingsapparaat? Wat is dat?
• letsel aan het bewegingsapparaat

Leerdoelen;

• Na de les weet de student uit welke structuren het bewegingsapparaat (BA) bestaat.
• Weet de student de werking van de structuren te benoemen t.a.v. het BA
• Kan de student vier  trauma’s van het BA benoemen
  
• Kan de student vijf overbelastingen/irritaties benoemen van het BA
• Kan de student twee overige aandoeningen benoemen van het BA

Wat denk jij dat er bedoeld wordt met
"bewegingsapparaat"?

Wat is het bewegingsapparaat?

Het geheel van botten, gewrichten, spieren en  pezen en wordt aangeduid met de term bewegingsapparaat: een systeem dat het lichaam in staat stelt te bewegen.

Botten 

Botten vormen het skelet van ons lichaam. 

Ze geven ons lichaam vorm, stevigheid en bescherming.  

Botten 

Botweefsel; (matrix)

• Collageenvezels →  

eiwit; buigzaamheid                

• Calcium en fosfaat → mineralen; stevigheid

Botten 

Botcellen; 

• Osteocyten →                          onderhouden botweefsel controleren botkwaliteit
• Osteoblasten →                     bouwen nieuw bot door   mineralen af te zetten
• Osteoclasten →                          afbreken oud bot, helpen nieuw 

Botten 

Botvlies; (periost)

• Dun vlies aan de buitenkant van het bot, dat zorgt voor voeding en herstel bij schade.                          Hier lopen bloedvaten en zenuwen doorheen

Botten 

Beenmerg; 

• Rood beenmerg →                                      maakt bloedcellen
• Geel beenmerg →                                          bevat vooral vet

Bij kinderen zit beenmerg nog in alle botten, maar bij volwassenen concentreert het beenmerg zich in de botten van de romp, bekken en schedel

Botten 

Sponsachtig en Compact Bot

• Compact bot →                                                     harde buitenlaag 
• Sponsachtig bot →                                    binnenkant (structuur met veel kleine holtes, waardoor het licht maar toch sterk is)

Deze samenstelling zorgt ervoor dat botten zowel sterk als flexibel zijn en zichzelf kunnen herstellen bij een breuk.

Gewrichten

Plek waar twee botten samenkomen en bewegen

Een gewricht is de plek waar twee botten samenkomen en kunnen bewegen

🔹 Kogelgewricht (zoals de schouder en heup)

Beweegt in bijna alle richtingen: draaien, buigen en strekken.

Zeer flexibel, maar ook gevoeliger voor blessures.

🔹 Scharniergewricht (zoals de knie en elleboog)

Werkt als een deur: buigt en strekt in één richting.

Sterk en stabiel, maar minder bewegingsvrijheid.

🔹 Draaigewricht (zoals tussen de eerste en tweede nekwervel)

Laat draaibewegingen toe, zoals het draaien van je hoofd.

🔹 Zadelgewricht (zoals in de duim)

Laat beweging toe in twee richtingen, zoals voor- en achteruit en zijwaarts.

🔹 Ellipsvormig gewricht (ei-gewricht) (zoals de pols)

Kan in meerdere richtingen bewegen, maar niet draaien zoals een kogelgewricht.

🔹 Vlak gewricht (zoals tussen de botten in de voet en hand)

Kleine schuifbewegingen mogelijk, maar geen grote bewegingen.

Gewrichten

Kraakbeen;

• Een gladde, elastische laag op de uiteinden van de botten

• Zorgt ervoor dat botten soepel over elkaar glijden en voorkomt slijtage

Gewrichten

Gewrichtskapsel;

• Een stevig kapsel van bindweefsel rondom het gewricht

• Houdt de botten bij elkaar en beschermt het gewricht

Gewrichten

Gewrichtsvloeistof (Synoviale vloeistof);

• Een stroperige vloeistof binnenin het gewricht wat werkt als een soort smeermiddel, zodat de botten soepel bewegen.

• Voedt het kraakbeen en helpt bij het afvoeren van afvalstoffen.

Gewrichten

Gewrichtsbanden (Ligamenten);

• Sterke, elastische banden die botten in het gewricht verbinden

• Zorgen voor stabiliteit en voorkomen dat het gewricht uit de kom schiet

Spieren (skeletspieren)

• Spieren trekken samen en ontspannen, waardoor botten bewegen. Als de ene spier samentrekt, ontspant de andere (bijvoorbeeld biceps en triceps). Ze zorgen voor kracht bij bewegingen en ondersteunen gewrichten.

• De hartspier pompt bloed door het lichaam.

• Ademhalingsspieren, zoals het middenrif, zorgen voor in- en uitademen.

• Spieractiviteit genereert warmte en helpt bij het op peil houden van de lichaamstemperatuur.

Gladde spieren

• Werken onbewust en regelen processen zoals spijsvertering en bloeddruk.

• Trekken langzaam samen en raken niet snel vermoeid.

• Voorbeeld: Darmen, bloedvaten, luchtwegen.

Hartspier

• Een speciale spier die nooit stopt met werken.

• Trekt ritmisch samen om bloed door het lichaam te pompen.

• Werkt automatisch maar heeft een unieke structuur die lijkt op skeletspieren.

Spieren

Spiervezels (spiercellen);

• De kleinste functionele eenheden van een spier.

• Langwerpige cellen die kunnen samentrekken en kracht genereren

• Bevatten myofibrillen, die bestaan uit de eiwitten actine en myosine (essentieel voor spiercontractie)

Spieren

Spierbundels;

• Spiervezels zijn gegroepeerd in bundels, omgeven door bindweefsel (fascie).

• Bindweefsel beschermt en ondersteunt de spier.

Pezen

• Sterke, weinig rekbare structuren 
• Verbinden spieren met botten 
• Zorgen voor de overdracht van krachten 
• Hoge treksterkte
• Beperkte doorbloeding (waardoor herstel langzaam verloopt)

Pezen

Dynamische pezen 

(Bewegingspezen)

• Geven actieve kracht door van spieren naar botten (bijv. achillespees, verbindt de kuitspier met het hielbeen).

Statische pezen (Stabiliserende pezen)

• Helpen bij het stabiliseren van gewrichten en beschermen tegen overbelasting (bijv. pezen rond de wervelkolom, die helpen bij houding en evenwicht).

Pezen

Collageenvezels;

• Pezen bestaan voor 80% uit collageen, een eiwit dat zorgt voor stevigheid en treksterkte.

• De collageenvezels zijn gerangschikt in parallelle bundels, waardoor de pees bestand is tegen trekkrachten.

Pezen

 Elastine;

• Een klein percentage elastine (ongeveer 2%) zorgt voor een beperkte flexibiliteit.

• Hierdoor kunnen pezen zich iets aanpassen aan bewegingen en schokken opvangen.

Pezen

 Tussenstof (Extracellulaire matrix);

• Bestaat uit water en proteoglycanen, die de pees soepel en veerkrachtig houden.

Maar wat als het fout gaat?

Vandaag gaan we het hebben over;

• Trauma; distorie, contusie, luxatie en peesletsel
•  Overbelasting / iritatie; bursitis, RSI, epicondylitis, frozen shoulder, zweepslag
• Overige aandoeningen; ganglion, rusteloze benen

Hebben jullie ooit letsel gehad?
kneuzing, overbelasting, peesletsel of iets "uit de kom"?

Opdracht

Zie mail.

30 minuten de tijd.

klassikaal nabespreken.

Distorsie

Contusie

Distorsie = verstuiking

Contusie = beschadiging van het onderhuids weefsel

Enkelband rekt uit of scheurt

symptomen: Zwelling en/of hematoom

Behandeling: Hoog houden / Koelen / Blijven belasten

Red-flags: (toch #?)

• Niet meer dan vier stappen kunnen lopen
  
• Pijn en zwelling neemt niet af na vier dagen
  

Luxatie

Luxatie = dislocatie of ontwrichting

Schade aan: 

• kapsel en banden 
• zenuwen
• bloedvaten
• kraakbeen

Behandeling: reponeren en rust

(achilles)Peesletsel

Achillespees verbinding kuitbeen met hielbeen = sterkste pees menselijk lichaam! Zorgt voor lopen, springen en op tenen kunnen staan

• Letsel door: overrekking of overbelasting
• Klachten bij letsel: opstartpijn en pijn na inspanning
• Acuut of chronisch 

Ruptuur:  pijn, zwelling en hematoom (acuut)

Behandeling: Operatie + fysiotherapie

Ontsteking: Geleidelijke pijn die toe neemt en zwelling (chronisch)

Behandeling: Oefeningen en fysiotherapie

Bursitis

Slijmbeurs werkt als stootkussen, beschermt tegen wrijving.

Zit bij uitstekende botten (heup, elleboog, schouder, knie)

Symptomen slijmbeursontsteking: 

• Pijn en stijfheid
• Zwelling en warm

Behandeling:

• Conservatief; voorkomen van overbelasting, rust
  
• Eventueel corticosteroïd-injectie of ontstekingsremmers
• Operatie

RSI

Repetitive Strain Injury; pijn,- en   stijfheidsklachten, uiteenlopend

Locatie: Nek, schouders, armen, polsen en handen

Voorbeelden: muisarm, epicondylitis

Oorzaak: onbekend

Behandeling: rust, oorzaak van klachten wegnemen

RSI

Drie fases:

Fase 1: lokale pijn, vermoeidheid, kramp, tintelingen en/of dof gevoel. Verdwijnt na rust

Fase 2: aanhoudende pijn, irritatie, prikkelingen en krachtverlies. Verdwijnt pas na een avond of enkele dagen rust

Fase 3: zwelling, drukpijn, chronische pijn en functieverlies. Klachten blijven bestaan, ondanks rust

Epicondylitis

(Chronische) ontsteking aanhechting elleboog

lateralis (buiten) = tenniselleboog

medialis (binnen) = golferselleboog

Oorzaak: overbelasting

Behandeling: conservatief

Frozen shoulder

Gewrichtskapsel verdikt en verschrompeld

Oorzaak: onbekend

Symptomen: zeurend/stekend pijn, neemt toe in de nacht of is altijd aanwezig

Behandeling (lang herstel): conservatief  (blijven bewegen)

Frozen shoulder

Drie fasen:

1. Verstijvende fase: toename pijn, beweeglijkheid neemt af
2. Bevroren fase: afname pijn, stijfheid blijft
3. Ontdooiende fase: pijn verdwenen, beweeglijkheid keert terug

Zweepslag

Scheur in de spier, meestal kuitspier

Oorzaak: vaak door krachtige beweging

Symptomen: ineens scherpe pijn (tik zweep) bij afzetten, sprinten of springen

zwelling, hematoom

Behandeling: direct koelen en hoog houden

verder conservatief, blijven bewegen

na 2 -8 weken genezen

Zweepslag

Red flags: (wanneer naar huisarts)

• Na drie dagen nog niet op tenen staan
• Na twee of drie weken geen tot weinig verbetering
• Na enkele weken toename pijn en zwelling

Ganglion

• Uitstulping peesschede of gewrichtskapsel
• Vaak voet, hand en pols
• Ontstaat plotseling
• Vaak geen klachten
• Verdwijnt meestal vanzelf

Rusteloze benen

• Onbedwingbare onrust in benen, voornamelijk ‘s avonds en ‘s nachts
• Gevoel van tintelingen en kriebels
• Komt vaak door lang zitten

Advies:  stoppen met roken en geen koffie drinken voor slapen, meer bewegen!