H21 - soorten werkwoorden en werkwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom 1F! 

Ga lekker zitten volgens de plattegrond. Leg het volgende vast op tafel:

• leesboek
  
• Kern + schrift

Pak je leesboek en ga lekker lezen!

Goedemorgen klas 2C

Vandaag...

- stillezen

- Lezen hoofdstuk 1

Goedemorgen klas 1F!

Vandaag...

- Terugblik Grammatica hf. 20

- Uitleg Grammatica hf. 21

- Aan de slag! 

Leerdoel:

Ik kan zelfstandige werkwoorden en hulpwerkwoorden in een zin herkennen.

Ik kan bepalen wat het werkwoordelijk gezegde in een zin is.

Huiswerk 

Dinsdag 18 april:

H21, opdr. 1, 2, 4 t/m 7

Terugblik

De vorige les ging over de persoonsvorm, de zin in zinsdelen verdelen en het onderwerp. Wat weet je hier nog van?

Je kunt de persoonsvorm op drie manieren vinden. Weet je nog welke drie manieren er zijn?

de persoonsvorm

De persoonsvorm vinden:

1. Maak van de zin een vraag, het werkwoord vooraan in de zin is de persoonsvorm.
2. Zet de zin in een andere tijd, het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm
   
3. Verander het getal van de zin, maak van enkelvoud meervoud of andersom, het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm

Zin in zinsdelen verdelen

Zinnen bestaan uit zinsdelen. Zinsdelen zijn één of een groep woorden die bij elkaar horen. Je kunt een zinsdeel vooraan in de zin plaatsen: voor de persoonsvorm.

Bijvoorbeeld:

• In Lord of the Rings / moet / de hobbit Frodo / een ring / vernietigen.
  
• De hobbit Frodo / moet / een ring vernietigen / in Lord of the Rings.
  
• Een ring / moet / de hobbit Frodo / vernietigen / in Lord of the Rings. 

Zinsdelen vinden

Het onderwerp

Naast een persoonsvorm bevatten de meeste zinnen ook een onderwerp. Je vindt het onderwerp als volgt:

• Stel de vraag: Wie/Wat + persoonsvorm?
  

      > het antwoord op deze vraag is het onderwerp.

VB: Mijn nichtjes hebben gisteren bij Jim een taart gebakken voor oma.

• Vraag: Wie + pv? > Wie hebben?
  
• Antwoord op de vraag: Mijn nichtjes
  
• OW = Mijn nichtjes

Welke uitspraak over de persoonsvorm is waar?

I. Als je de persoonsvorm van een zin van tijd verandert, verandert het onderwerp mee
II. Vraagzinnen beginnen altijd met de persoonsvorm.

1. Alleen zin I is juist
2. Alleen zin II is juist
3. Beide zinnen zijn juist
4. Beide zinnen zijn onjuist

Wat is de persoonsvorm in deze zin?

Hoe vind je ook alweer de persoonsvorm?

1. Hoe
2. vind
3. je
4. ook

In welke zin vormen de GROTE woorden samen één zinsdeel?

1. Ik verpakte de kleren KEURIG IN GROTE, STOFFEN DRAAGZAKKEN
2. Veel lezers vonden DAT LAATSTE ARTIKEL over jou erg leuk.
3. Was Kirsten altijd al ZO'N SPORTIEF EN VRIENDELIJK MEISJE?

Welke verdeling in zinsdelen is juist?

1. Ooit / zal / dit bedrijf / uit Urk / de restauratie / van de kerk / voltooien.
2. Ooit / zal / dit bedrijf / uit Urk / de restauratie van de kerk / voltooien.
3. Ooit / zal / dit bedrijf uit Urk / de restauratie / van de kerk / voltooien.
4. Ooit / zal / dit bedrijf uit Urk / de restauratie van de kerk / voltooien.

We lezen samen de theorie op blz. 86 t/m 89

Zelfstandig werkwoord

Heeft een hele duidelijke betekenis.

Bijv. lopen, opletten, zwemmen, rennen

Als een zin meerdere werkwoorden heeft,
staat het ZWW meestal achteraan.

Zit er in deze zin een zelfstandig werkwoord?

In perfecte staat kan glas sterker zijn dan staal.

1. Ja
2. Nee

De

verkoper

glimlacht

zelfstandig werkwoord

lidwoord

zelfstandig naamwoord

Hulpwerkwoord

Overige werkwoorden in de zin,
helpen het werkwoordelijk gezegde te vormen.

Als er meer werkwoorden in de zin staan, 

is de persoonsvorm altijd een HWW.

Bijvoorbeeld: 'Ik had naar GTST kunnen kijken.' 

had=hww, kunnen=hww, kijken = zww

Morgen

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Morgen

wordt

het

feest

gevierd

Wat is het hulpwerkwoord in deze zin:
Gerjan schijnt volgend jaar keeper te willen blijven.

1. schijnt
2. willen
3. blijven

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Max

zou

dat

gedaan

kunnen

hebben.

Wat voor werkwoord is 'worden' in deze zin:

Veel talen in de wereld worden met uitsterven bedreigd.

1. zelfstandig ww
2. hulp ww
3. koppel ww
4. geen werkwoord

Wat weet je nog van het werkwoordelijk gezegde?

Werkwoordelijk gezegde

Een zin bevat een werkwoordelijk gezegde (wg):

• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp doet.
  
• Bestaat uit de persoonsvorm + overige werkwoorden.
  
• Als de zin alleen een persoonsvorm heeft, is de persoonsvorm óók het werkwoordelijk gezegde.
  

VB: De voorzitter van de club / heeft / na afloop van het toernooi / de prijzen uitgereikt.

pv = heeft

wg = heeft uitgereikt

ow = de voorzitter van de club

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Het werkwoordelijk gezegde

Piet

drinkt

een blikje cola

in de pauze

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Het werkwoordelijk gezegde

Janneke

heeft

haar werk

goed

gedaan

Wat is het werkwoordelijk gezegde in de zin?

werkwoordelijk gezegde

Piet

heeft

een blikje cola

in de pauze

gedronken

EXTRA UITLEG BIJ DE SLIDE

De voorzitter reikt na het toernooi de prijzen uit.

pv = reikt

wg = reikt uit

Het hele werkwoord is namelijk uitreiken.

waar

niet waar

Je kunt de persoonsvorm vinden door de zin vragend te maken.

Het hele werkwoord begint vaak met ge-   be-   ver-  ont-.....

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden die in de zin staan.

Je kunt het werkwoordelijk gezegde vinden door de tijdproef of de getalproef te gebruiken.

Werkwoordelijk gezegde

Als de woordjes te of aan het vóór een werkwoord staan, horen die woordjes bij het werkwoordelijk gezegde.

• Achter zijn villa / ligt / de beroemde acteur (ow) / in een hangmat /
  

      te lezen.

      wg = ligt te lezen

• Enkele derdeklassers (ow) / waren / op het schoolplein / aan het basketballen.
  

     wg = waren aan het basketballen

Werkwoordelijke uitdrukking

Soms is het werkwoordelijk gezegde een 'werkwoordelijke uitdrukking'

VB: Uit vrees voor arrestatie / kozen / de demonstranten (ow) / het hazenpad.

• ‘Het hazenpad kiezen’ is een uitdrukking voor ‘vluchten’.
  

      Dus: wg = kozen het hazenpad

hebben altijd een werkwoord.

vind je door de vraag: wie/ wat + pv?

vind je door de zin in een ander tijd te zetten.

is de persoonsvorm + alle werkwoorden of een werkwoordelijke uitdrukking.

Zinnen

Het onderwerp

De persoonsvorm

Een werkwoordelijk gezegde

Aan de slag!

Maak van H21: opdr.  1, 2, 4 t/m 7

De eerste tien minuten werk je zelfstandig in stilte. Daarna mag je zachtjes overleggen met degene naast je.

Klaar? 

Kies uit: extra opdrachten maken, lezen in je leesboek, 

gedicht afmaken, Numo

Huiswerk

Dinsdag 18 april:

 H21, opdr. 1, 2, 4 t/m 7