formatieve toets h6 4V

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Een tropisch regenwoud

De luiaard uit Brazilië hangt het grootste deel van zijn leven ondersteboven in de bomen van het regenwoud. Hij voedt zich met bladeren en jonge knoppen. Eens per week daalt hij af om in een kuiltje zijn behoefte te doen. Daar komen onder andere mestkevers op af. In de vacht van de luiaard leven microscopisch kleine algen, die hem zijn groene camouflagekleur geven. Tussen de haren komen ook kleine insecten voor die van de algen leven en haarluizen die de haren als voedsel gebruiken. In zijn darmen leven bacteriën en gisten van de voedselresten.

In de kringloop van stoffen zijn drie groepen te onderscheiden: producenten, consumenten en reducenten. Geef van elke groep twee organismen die in de tekst genoemd worden. (T1,3p)

Veenmos

  Nabij Emmen ligt het Bargerveen. Daar komt nog veel blauwgrasland voor. Blauwgrasland is beschermd en valt onder de Europese habitatrichtlijn. Kenmerkend voor blauwgrasland zijn de uitgestrekte bultige tapijten bestaande uit veenmos. Veenmos is gevoelig voor voedselrijk water afkomstig uit het nabij gelegen landbouwgebied. Helaas is water met meststoffen het gebied in gestroomd.

Noem een abiotische én een biotische factor die zullen veranderen of ontstaan, met als gevolg dat Veenmos zal verdwijnen. (T1, 2p)

Teken en de ziekte van Lyme 

De bacterie Borrelia burgdorferi is de veroorzaker van de ziekte van Lyme. De bacterie verspreidt zich via de beet van een teek. Een teek (Ixodes ricinus) is een klein spinachtige diertje, dat na de winter activiteiten vertoont als de temperatuur boven de 7º C stijgt. Ze komen veel in bos voor, maar ook in struiken en hoog gras.

Teken zuigen bloed en komen in de natuur voor op zoogdieren en vogels. Als ze volgezogen zijn, vallen ze naar beneden en klimmen weer langs gras, stengels en boomtakken omhoog.

  Het eerste symptoom van de ziekte van Lyme is een rode kring om de beet die na 3-10 dagen verschijnt. De ziekte is in dit stadium goed te behandelen met antibiotica. Als niemand de ziekte opmerkt, kan de ziekteverwekker het zenuwstelsel aantasten, met chronische heftige pijn in de ledematen en de romp als gevolg.

-Hoe heet de relatie tussen de teek en de mens? 

- Hoe heet de relatie tussen de Borellia bacterie en de teek? 

(T1,2p)

teek en mens

Borellia bacterie en teek

Parasitisme

Mutualisme

Predator-prooi

commensalisme

Jochem wil graag weten hoeveel katten er in de binnenstad van kampen leven. Dus besluit hij een wandeling door de binnenstad van Kampen te maken. Elke keer als hij een kat tegenkomt knipt hij bij deze kat de staart af. (Leuk feitje: hij is niet opgepakt). In totaal doet hij dit bij 35 katten. Een week later maakt hij opnieuw een wandeling en vind hij 4 katten zonder staart en 6 katten met staart. Hoeveel katten leven er ongeveer in de binnenstad van Kampen? Laat de berekening zien. (T1,2p)

Onderzoek aan Deense reigers

De Deense Ornithologische Vereniging organiseert elk jaar een plaatselijke telling voor vogels in Denemarken.

Een van de vogelsoorten die de tellers regelmatig zien, is de blauwe reiger (Ardea cinerea) zie afbeelding. 

De resultaten voor de reiger staan in de afbeelding. Het gaat hier om relatieve aantallen, waarbij 1976 op 100 is gezet.

- Verklaar het verloop van de populatiegrootte die in het diagram te zien is. (T2, 2p)

Greenpeace waarschuwt tegen neonicotinoïden

  In 2014 verscheen een studie van de Radboud Universiteit in het toonaangevende wetenschappelijke blad Nature welke de lange termijn effecten beschrijft van midacloprid. Dit gewasbeschermingsmiddel behoort tot de neonicotinoïden, een nieuwe groep bestrijdingsmiddelen tegen schadelijke insecten. Milieuorganisaties zoals Greenpeace, waarschuwen dat ook de populaties bijen, waterjuffers, libellen en eendagsvliegen schade ondervinden. Op de lange duur wordt de vogelstand bedreigd en zelfs ook de opbrengst in land- en tuinbouwproducten.

Leg uit waarom zowel de vogelstand als de gewasopbrengst achteruit gaan. (I, 2p)