les3

• Economie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

	Silvan	Marouan
	Noud	Robin
	Eva	Noortje
		Boet

Kevin	Levi
Farah	Nora Mae
Jaimen	Jordi
Yoa

	Jalisa	Suze
Anas	Tim	Stan
	Finley

mobiel in de telefoontas

pak je boek

en je schrift

Pak je boek, je schrift, je rekenmachine en een pen/potlood

kauwgom in de prullenbak

mobiel in de telefoontas

ik loop langs en controleer het gemaakte huiswerk

• je gaat  6 minuten in sti

Deze les?

• we blikken terug op de vorige les
• we kijken het huiswerk na
  
• uitleg paragraaf §3.3
• aan het huiswerk

Vragen (aan mij) mogen altijd gesteld worden

Leerdoelen §3.2

• Ik weet sparen is
• Ik ken de drie spaarfuncties
• Ik weet wat variabele rente is
• Ik weet wat vaste rente is
• Ik weet wat een spaardeposito is
• Ik kan rekenen met enkelvoudige rente
• Ik kan rekenen met samengestelde rente
• Ik weet wanneer de koopkracht stijgt als de rente en inflatie gegeven zijn

LEER              EN

Leerdoelen §3.1

• Ik weet directe ruil is
• Ik weet wat indirecte ruil is
• Ik ken de drie geldfuncties
• Ik weet wat chartaal geld is
• Ik weet wat giraal geld is
• Ik weet wat rekening courant is
• Ik ken drie vormen van elektronisch betalen
• Ik weet wat een debetsaldo is
• Ik weet wat een creditsaldo is
• Ik kan een nieuw banksaldo uitrekenen

LEER              EN

1

Eigen antwoord hoe jij je aankopen betaalt.

Contant? Pinnen? Online via iDeal? Creditcard?

2

Je vader helpt: directe ruil

Bilal krijgt betaalt: indirecte ruil

Betaling met bitcoins: directe ruil

3a

Wat als je maar een klein beetje graan wilt ruilen?

Wat doet de ander dan met de rest van het zwijn...

Of niemand wil tegen zwijn ruilen...

3b

Als de prijzen constant stijgen willen de mensen het liefste weer gebruik maken van directe ruil, dus goederen voor goederen. 

Morgen kun je immers minder met je geld kopen als vandaag....

4

Zilvervloot sparen: spaarfunctie

Restaurant: ruilfunctie

Korting: rekenfunctie

5

Eigen antwoord. Verdien jij geld?

Is dit meer of minder als een leeftijdsgenoot?

Als je het vergelijkt gaat het over de rekenfunctie!

6 

Als je je verjaardagsgeld stort:

Je chartale geld neemt af en 

je girale geld neemt toe.

7

Reden die een winkelier kan hebben:

• lastig om wisselgeld te hebben
• bang voor overval
• in verband met hygiëne geen contant geld
• minder tijd kwijt met tellen
• hoge kosten bij bank voor storten en halen

8a

Min 10.000 dus 361.870 betaalautomaten.

8b

(371870-361870)/361870 x100 = 2,8%

9  

Betalen met iDeal kan via je bank-app of internetbankieren

10a

Voordeel: geen pincode onthouden, geen pas mee, gaat sneller.

Nadeel: je geeft misschien ongemerkt teveel geld uit, een ander kan jouw pasje misbruiken, pincode?

10b

Als je geen goed zicht hebt op je banksaldo 

dan kun je beter contant geld gebruiken.

Met een vast bedrag in je portemonnee zie

je hoe snel het opgaat.

11a

iDeal         42.920.000.000/524.000.000 =  € 81,91

Creditcard 7.050.000.000/95.000.000     =  € 74,21 

Afterpay    450.000.000/6.250.000         =  € 72,-      

11b

De afrekening is aan het einde van de maand (dan heb je wellicht weer loon ontvangen) en anders moet je het in termijn terugbetalen (betaal je wel extra rente). 

De creditmaatschappij schiet het bedrag dus voor.

12

Creditsaldo: tegoed, plussaldo, positief saldo

Debetsaldo: rood staan, negatief saldo, in de min, tekort

13

Het tegoed was 124,50

Daar gaat vanaf 10+476+62

En daar komt bij 34,75

Het nieuwe saldo is € 388,75 dit is een negatief saldo (debetsaldo).

1

Eigen antwoord waar jij spaart. 

Bijvoorbeeld bij de ABN, ASN, ING, Rabo, Regio, SNS, Triodos. Rente kun je vinden op internet of in je bank-app. Waarom je spaart: eigen antwoord.

2

De persoon spaart in ieder geval niet 

voor de rente! Thuis in je spaarpot

ontvang je die niet. 

3a  Een buffer hebben = iets achter de hand willen hebben, dus sparen uit voorzorg.

3b  Een gezin met kinderen heeft meer kosten, er moet vaker iets vervangen worden. Vandaar een grotere buffer.

3c  Onvoldoende spaargeld 40% = 3,2 miljoen

Voldoende spaargeld 60% = 

3,2/40 x 60 = 4,8 miljoen huishoudens.

4  Met een lage rente of geen rente zetten mensen toch hun geld op de bank: 

• veiliger als thuis (brand of diefstal)
• verleiding om het uit te geven is kleiner
• lage rente levert wel iets op, thuis niets

5  alleen de laatste is juist.

Vaste rente verandert niet; dus geen bericht van de bank hierover.

Bij spaardeposito krijg je vaste rente; als de rente stijgt kun je beter nog even wachten met vastzetten.

6a

Minder bekende geven hogere rente om meer klanten te lokken/krijgen

6b 

Lease plan bank: 0,25% rente na 5 jaar is

(7500 x 0,25 x 5) / 100 = € 93,75

Spaardeposito: 1,05% bij 5 jaar is

(7500 x 1,05 x 5)/100 = € 393,75

Het verschil is dus 393,75-93,75 =€ 300,-

Dit is per jaar 300/5 = € 60,- 

of

verschil in rente is 0,8% 7500x0,8 /100 = ook het juiste antwoord

7

Spaarbedrag	Rente %	Rente na 1 jaar	Rente na
€ 950,-	0,6	€ 5,70	4 jaar	€ 22,80
€ 2.200,-	1,1	€ 24,20	1 maand	€ 2,02
€ 6.880,-	0,25	€ 17,20	7 maanden	10,03

(950x0,6)/100

(2200x1,1)/100

(6880x0,25)/100

(950x0,6x4)/100

(2200x1,1)/1200

(6880x0,25x7)/1200

8a

Het rentebedrag over het derder jaar is (1476,25x0,9)/100 = € 13,29

8b

Spaartegoed na 3 jaar is 1476,25+13,29 = € 1.489,51

9  Na drie jaar staat op de rekening:(1,007)3x15800 = € 16.134,12

(15800x0,7)/100 = € 110,60 (rente 1e jaar)

15800+110,60 = € 15.910,60 (saldo na 1 jaar)

(15910,6x0,7)/100 = € 111,37 (rente 2e jaar)

15910,6+111,37 = € 16.021,97 (saldo na 2 jaar)

(16021,97x0,7)/100 = € 112,15 (rente 3e jaar)

16021,97+112,15 = € 16.134,12 (saldo na 3 jaar)

15800 x 1,007 x 1,007 x 1,007 =  € 16.134,12

10a

1200 x 1,005 x 1,005 =  € 1.206,- (saldo na 2 jaar)

of met de formule

(1,05)2 x 1200

11a

Spaartegoed na 3 jaar: 8120 x 1,004 x 1,004 x 1,004 = € 8.217,83

of (1,004)3 x 8217,83      

11b

Totaal aan rente ontvangen: 8217,83-8120 = € 97,83

12

Rente = 0,5% en de inflatie is 0,3%, per saldo:

De koopkracht van de spaargeld neemt toe met 0,2%

13a

Koopkracht van je spaargeld neemt af als de inflatie hoger is als de rente: jaar 2013, 2017, 2018 en 2019.

13b

Koopkracht stijgt als de rente hoger is als de inflatie.

De koopkracht steeg het meest in 2015

§3.3 Geld lenen kost geld!

Leenmotieven:

• tijdelijk geldtekort
• dure aankoop
• dringend geld nodig
• aankoop woning

Geleende bedrag noemen we krediet. Alles wat je méér terugbetaald zijn de kredietkosten (rente en andere kosten). Maandelijks los je af en betaal je rente dit heet het maandbedrag of de maandtermijn.

Gevraagd: hoeveel betalen ze totaal?           en            Wat zijn de kredietkosten?

kredietkosten = termijnbedrag x aantal termijnen - krediet

Lening € 15.000,- terugbetalen 60 x € 290,-

Soorten consumptief krediet

Soorten consumptief krediet

Hypotheek Lening

Persoonlijke lening

Kopen op afbetaling

Doorlopend Krediet

Een lening met een huis als onderpand

Bestemd voor consumptieve uitgaven. Terugbetaald in maandelijkse termijn. 

Bij een winkel de koop achteraf in termijnen terug betalen

Tot een bepaald afgesproken maximum bedrag lenen

Maak in stilte

EN zelfstandig

de opdrachten 1 t/m 13 

van pagina 78 t/m 81

 Ben je klaar: 

neem alvast de theorie door van §3.4

1  Als mensen geld lenen kunnen ze in financiële problemen komen. De overheid wil dat voorkomen door hiervoor te waarschuwen.

2

a) sparen duurt te lang: dure aankoop

b) rood staan: tijdelijk geldtekort

c) dingen kapot: onverwacht dringend geld nodig

3a

De een heeft zin in een andere auto al doet de oude het nog prima. Om er nu al van te genieten moet het geld geleend worden. Van de ander gaat de auto kapot en is niet te repareren. Dan heb je onverwachts geld nodig, zeker als je de auto nodig hebt.

3b

De looptijd van de lening moet korter zijn dan de levensduur van de auto. Anders ben je de lening nog aan het aflossen, terwijl je de auto niet meer hebt.

4

Alles wat je meer terugbetaald zijn de kredietkosten

Een maandtermijn bestaat uit aflossing + rente

Alleen de derde is dus juist!

5

Totaal terugbetalen: 36x456 = € 16.416,-

Kredietkosten: 16416-15000 = € 1.416,-

6a 

Bij een looptijd van 1 jaar zijn de kredietkosten 12x1291 - 15000 = € 492,-

Bij een looptijd van 5 jaar zijn de kredietkosten

60x290 - 15000 =€ 2.400,- 

6b 

Hoe langer de looptijd van de lening, hoe hoger de kredietkosten die je betaalt. 

7

Je kredietkosten zijn 12x219 - 2500 = € 128,-

In procenten: hoeveel procent is 128 van 2500?

128/2500 x 100 = 5,1%

8a  Als ze voor de verbouwing minder geld nodig hebben, hoeven ze niet tot de kredietlimiet te lenen (en betalen ze dus minder rente). Als ze onder de kredietlimiet lenen kunnen ze gemakkelijk geld bijlenen.

8b  Bij een persoonlijke lening weet je precies waar je aan toe bent. Je betaalt een vast maandbedrag en de lening is na een afgesproken periode afgelost. Bij een doorlopend krediet bestaat het risico dat je steeds weer geld bijleent nadat je een deel hebt afgelost. Je blijft dan vastzitten aan de lening en de rente.

9a 

Totale krediet: 528,2+23,1 = € 551,3 miljard

Consumptief krediet = € 23,1 miljard, in procenten is dit 23,1/551,3 x100 = 4,2%

9b

Rood staan kost gemiddeld 9,2% van 34% van 23,1

34% van 23,1 = € 7.854.000.000,-

9,2% van 7854000000 = € 722.568.000,-

10a

50 x 100 = € 5.000,- maar je betaald ook rente! Dus de looptijd is langer.

10b

In de eerste maand betaal je aan rente: 

0,5% van € 5.000,- = € 25,-

Je lost de eerste maand dus € 75,- af.

10c

De lening na de eerste maand is 5000-75 = € 4.925,-

10d

In de tweede maand betaal je aan rente: 

0,5% van € 4.925,- = € 24,63

Je lost de eerste maand dus € 75,37 af.

10d

Na de tweede aflossing is de restschuld 4925-75,37 = € 4.849,63.

Je kunt dus bijlenen 5000-4849,63 = € 150,37

(of 75+75,36)

Schema bladzijde 80

	(Rest)schuld	Rente	Aflossing
1e maand	€ 5.000,-	€ 25,-	€ 75,-
2e maand	€ 4.925,-	€ 24,63	€ 75,36

11a

Bij koop op afbetaling betaal je 24x36 = € 864,- 

Je betaald dus extra 864-749 = € 115,-   

11b

Een langere looptijd is onverstandig omdat na 2 jaar de laptop verouderd is en je misschien wel een nieuwe wilt. 

12a  De kredietkosten zijn 30x73 - 1500 = € 690,-

In procenten is dit 690/1500 x100 = 46%

12b  Als je kiest voor een hogere maandtermijn wordt de looptijd korter. In dat geval worden de totale kredietkosten lager.

13 Armen betalen meer: mensen met weinig geld kopen eerder iets op afbetaling. Door de hoge kredietkosten zijn ze altijd meer geld kwijt dan iemand die in één keer betaalt. 

LEER              EN

                     §3.3

Leerdoelen §3.3

• Ik weet lenen is
• Ik ken de vier leenmotieven
• Ik weet wat een krediet is
• Ik weet wat kredietkosten zijn
• Ik weet wat een termijnbedrag is
• Ik kan de kredietkosten uitrekenen 
• Ik weet wat een consumptief krediet is
• Ik ken vier vormen van consumptief krediet en weet de verschillen tussen ze
• Ik kan rekenen met consumptief krediet

LEER              EN

§3.4 Nog meer bankzaken?

Banken:

• spaarders: huishoudens en investeerders
• leners: huishoudens en bedrijven
• 
  
• spaarders krijgen rente
• leners betalen rente

De bank verdient geld, omdat de ontvangen rente (van leners) hoger is dan de betaalde rente (spaarders)

Zekerheid dat je je spaartegoed                 Je verwacht dat je geld meer waard

terugkrijgt.                                                             wordt (maar dit is geen zekerheid).

Vergoeding is rente.                                          Je koopt aandelen, stijgt de koers en

                                                                                     je verkoopt de aandelen dan maak je

                                                                                     winst. Gaat het bedrijf failliet dan

                                                                                     kun je al je geld kwijtraken.

Sparen                                 Beleggen

Binnen Europa kun je betalen met de Euro.

Er zijn ook landen met andere geldsoorten (dollar, yen, pond, lira)

Je hebt dan te maken met de aankoopkoers (als je buitenlands geld koopt van euro's) en met verkoopkoers (als je het weer inwisselt voor euro's).

Buitenlands geld verkopen en kopen

Maak in stilte

EN zelfstandig

de opdrachten 1 t/m 10 

van pagina 82 t/m 85

 Ben je klaar: 

maak alvast de samenvatting op blz 86