V5B Nederlands literatuur geschiedenis: de middeleeuwen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Programma

1. leerdoelen

2. theorie

3. opdrachten

4. literatuurlijst

5. extra materiaal

Leerdoelen

R - Je weet wat het wereld- en mensbeeld in de middeleeuwen zijn en hoe deze in literatuur vorm krijgen.

T1 - Je kunt het middeleeuwse wereld- en mensbeeld herkennen in literatuur en benoemen.

T2 - Je kunt met betrekking tot het middeleeuwse wereld- en mensbeeld verbanden leggen tussen verschillende teksten en tijden.

I - Je kunt zelf onderzoek doen naar het middeleeuwse wereld- en mensbeeld in literatuur.

Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu uuat ubidan uue nu

Wat betekenen de zinnen 'Hebban olla vogala....., denk je?

Vertaling

Alle vogels zijn nesten begonnen, behalve ik en jij. Waar wachten wij nu op?

Opdracht

Ga op zoek naar de oudste geschreven tekst in jouw moedertaal of de moedertaal van je ouders.

Oude tekst moedertaal

middeleeuwse literatuur

Theorie

- Karel de Grote - 800 na C.

- Karel ende Elegast

- ridderroman

- feodaal stelsel - trouw

keizer/koning - delen land bestuurd door edellieden (vazallen) - verdeling naar lagere edellieden - lijfeigenen

Theorie

- het christendom

- memento mori (gedenk te sterven)

- instrument van God

- monnikenwerk

Theorie

- koning Arthur

- ridders van de ronde tafel

- ridders zijn 1) trouwe vechters en 2) hoffelijk tegenover zwakkere vrouwen (hoofs)

- hoofse cultuur vanaf 12e eeuw

- queeste

Theorie

De vrouw als voorbeeld van hoe je wel of niet moet leven.

- Adam en Eva

- geestelijke teksten

- exempel

- Beatrijs - verleiding

- Mariken van Nieumeghen - verleid door de duivel

- Mariamirakel

Theorie

Mystiek

- vrouwen geen carrière binnen de kerk

- liefdevolle overgave aan God

- Hadewijch

Theorie

Verhalen en publiek:

- verhalenvertellers: troubadour, minstreel

- reizen

- verhalen op rijm

- muziekinstrument

- toneel (ca. 1500)

- Rederijkerskamers - literatuurwedstrijden voor rederijkersgedichten (late middeleeuwen)

Theorie

Allegorie:

- Elckerlijc (= iedereen)

- personages zijn abstracte begrippen

- sterke moraal (= wijze les)

De abele spelen:

- wereldlijk toneel

- sterke moraal

Theorie

Boekdrukkunst:

- belangrijke uitvinding (vergelijkbaar met internet)

- Johannes Gutenberg (Duitse goudsmid)

- opmars naar de renaissance

Literaire werken

Ridderromans

Karelepiek:

- Karel ende Elegast - ca. 1270

Arthurepiek:

- Ferguut ca. 1250

- Lanceloet en het hert met de witte voet - voor 1290

- Roman van Walewijn en het schaakspel - tussen 1250 en 1275

Literaire werken

Geestelijke literatuur

Exempel, Mariamirakel:

- Beatrijs - ca. 1374

- Marieken van Nieumeghen - ca. 1518

Mystiek:

- Hadewijch - 13e eeuw

Literaire werken

Fabel:

- Van den vos Reynaerde - 13e eeuw

Allegorie:

- Elckerijc - eind 15e eeuw

Abele spelen:

- Lanceloet van Denemarken - ca. 1350

- ook: Esmoreit, Gloriant, Vanden Winter ende vanden Somer

Opdrachten

Je maakt opdracht:

- 7 en 8, blz. 174/175

- 9, blz. 176/177

https:

Voorbeeld allegorie in de beeldende kunst

Stuur een afbeelding die te maken heeft met de middeleeuwen.