psychiatrie, psychogeriatrie - gerontopsychiatrie - geriatrie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

Deel 1. 

Psychiatrie.  

Psychogeriatrie

Geronto-psychiatrie. 

Planning

• 10.00-10.15: inchecken 
• 10.15-10.45 theorie psychiatrie
• 10.45-11.00 pauze
• 11.00-12.00 opdracht. 

Inchecken. 

Welke afbeelding geeft weer hou jij erbij zit? 

Waarom? 

Iedereen pakt een kaart. 

( 10 minuten) 

PSYCHIATRIE

Definitie:  is de naam voor het medisch specialisme dat zich bezighoudt met diagnosticeren en behandelen van psychische stoornissen en aandoeningen. Specialisten op dit gebied worden psychiaters genoemd.

Forensische psychiatrie is voor cliënten met een:

1. psychische stoornis die een misdrijf gepleegd hebben
2. leeftijd tot 12 jaar
3. verstandelijke beperking
4. Geen van de antwoorden is juist

Organische psychiatrie is

1. Alles heeft in de psychiatrie met elkaar te maken
2. Het leven in de psychiatrie is net een organisme
3. Psychiatrische stoornis door lichamelijk probleem
4. Uitval van organen door psychiatrische ziekte

Welke type psychiatrie richt zich op de ouderen met psychiatrische klachten?

1. Geriatrie
2. Geronto psychiatrie
3. DSM
4. Geen van bovenstaande antwoorden zijn juist

Wanneer is het nou een psychiatrische stoornis? 

Bij psychiatrische problematiek gaat het om aandoeningen die het dagelijkse leven van mensen verstoren (vandaar het woord psychische stoornissen) en waarbij het nodig kan zijn om behandelingen te ondergaan, soms in combinatie met medicijnen.

De diagnose wordt (na verwijzing door de huisarts) vastgesteld door een psycholoog of psychiater. Deze kijkt naar: 

•  klachten en symptomen door vragen te stellen en te luisteren
• vragenlijsten af te nemen 
• gedrag te observeren.

Stelling:
Een zorgvrager met een psychiatrische aandoening is niet ziek.

Hoe ontstaat een psychische stoornis?

1. Problemen tijdens zwangerschap, armoede
2. Genen, trauma, drugs en/of alcoholmisbruik.
3. Verhuizen, vluchten, infectieziekten
4. Alle antwoorden zijn juist.

Ken je iemand met een psychische aandoening ( werk/privé)

Ja

Nee

Definities. 

Gerontologie: de tak van wetenschap die het "ouder worden" bestudeert, zowel in lichamelijk, maatschappelijk als in geestelijk opzicht.

Geronto-psychiatrie: psychiatrie die zich bezig houdt met ouderen (gerontologie)

Vervolg begrippen

Psychogeriatrie houdt zich bezig met aandoeningen die samenhangen met achteruitgang van het geheugen.

Co-morbiditeit: Er is sprake van meervoudige problematiek;  twee of meer aandoeningen of stoornissen bij één persoon. 

Gerontopsychiatrie

Zorgvrager heeft een (chronische) psychiatrisch probleem, zoals stemmings- en angststoornissen. Deze stoornissen gaan vaak gepaard met probleemgedrag. 

Omdat er naast de psychische klachten meestal ook sprake is van complexe lichamelijke problematiek en/ of dementie, is specialistische zorg van belang.

Casus geronto-psychiatrie. 

Mw Visser. Verblijft op een geronto afdeling. Vertoont theatraal gedrag en stelt zich aan volgens het verzorgend team. 

• laat zich flauwvallen tijdens de ADL. 
• Speelt medewerkers uit. 
• Maakt van de verzorging een gevecht; mw lijkt wel op een kat in het nauw. 
• Smeert met ontlasting om te choqueren. 

Ziektegeschiedenis; 

• DM II
• Amputatie linker onderbeen. 
• Angststoornis en depressie. 

Welke interventies zou jij inzetten?

Bij ouderen is een depressie de meest voorkomende psychiatrische stoornis.

1. Juist
2. Onjuist

Feiten en cijfers

• De meest voorkomende psychiatrische stoornis bij ouderen is een angststoornis.  

 

• 17,1% van de mannen en 21,5% van de vrouwen van 55 jaar en ouder heeft lichte angstklachten. Waaronder valangst. 1 op de 10 heeft een angststoornis.  
• Angststoornissen komen op latere leeftijd veel vaker voor dan depressie (1.7%) en dysthymie = chronische variant van een depressie (3-5%) (Beekman, & Heeren, 2001). Onder de leeftijd van 80 komen angststoornissen vaker voor dan dementie. 
• Bij ouderen kunnen angststoornissen een iets andere verschijningsvorm aannemen dan bij jongere doelgroepen. De angst richt zich dan specifiek op een onderwerp dat vaker voorkomt in de latere levensfase.

www.npostart.nl

Algemene omschrijving 

• Iedereen voelt zich wel eens somber, door een ongeluk of verlies, zo’n situatie noemt men ook wel “down” of “depri”.
• Depressie is wanneer er sprake is van een abnormaal sombere stemming die langere tijd aanhoudt​
  
• Er is sprake van onvermogen om te genieten​
  
• Door de sombere stemming is een sociaal functioneren vrijwel onmogelijk​
  

Opdracht. 

• Maak een mindmap.
• Wat weet jij van deze psychiatrische aandoening? 
• Hoe ontstaat dit? 
•  Hoe herken je dit? 
• Zijn er meetinstrumenten die je kunt gebruiken? 
• Wat is jouw rol als zorgverlener?
• Welke interventies kun je inzetten? 
• Welke zorgaspecten zijn erg belangrijk; denk aan dag- en nachtritme. 
• Welke disciplines komen er aan bod? 

Depressie bij ouderen

• Ouderen genezen minder snel van hun depressie
• 15-20 % van de ouderen heeft een lichte vorm van depressie. Een ernstige vorm komt voor bij 2-3 procent van de ouderen.
• 9 % van de jongeren heeft last van depressie

Verschillende oorzaken

• Kan worden veroorzaakt door situaties waarin ouderen terecht komen​. 
• Bezig zijn met de dood. 
• Verlies partner en/of weggaan van huis​. 
• Krijgen van een ziekte. 

Mogelijke oorzaken

• Bij een depressie is er een tekort aan neurotransmitterstof waardoor hersenen trager werken​
  
• Ouderen maken deze stof minder aan​
  
• Bijzondere levensgebeurtenissen kunnen aanleiding geven tot depressie​
  
• Een tekort aan “leuke” dingen beleven en doen

Wat is een psychose?

Functionele en organische psychose

Organische psychosen: de psychose is te wijten aan een lichamelijke of organische oorzaak (bijvoorbeeld als gevolg van middelengebruik of een aantoonbare hersenaandoening); 

Functionele psychosen: hieronder vallen psychoses die niet te wijten zijn aan een organische afwijkinging of inname van psychoactieve stoffen

Weet iemand welke drug er bekend staat om zijn hallucinacties?

 oa paddo’s

 meningitis, postpatrum psychoses! hormonaal

Functioneel:

psychose die niet te wijten is aan een organische afwijking of inname van psychoactieve stoffen; onderscheiden worden: schizofrenie, waanstoornis, schizofreniforme, schizoaffectieve, kortdurende en gedeelde psychotische stoornis

Psychose. Verstoorde realiteitstoetsing..

Het belangrijkste kenmerk van een psychose is dat je het contact met jezelf en/of de buitenwereld verloren bent

Bipolaire stoornis. 

• Een bipolaire stoornis kan erfelijk zijn. Als een van de ouders deze stoornis heeft, is de kans 10% tot 15% hoger. 
• Er kunnen ook bepaalde dingen zijn die een manische of depressieve bui uitlokken. Bijvoorbeeld een gebrek aan slaap, het gebruik van drugs, of veel stress door een heftige gebeurtenis. Zoals problemen met relatie of werk. Of het overlijden van een dierbare. Maar een belangrijke positieve gebeurtenis kan ook een bui uitlokken. Zoals de geboorte van een  kindje.
  
• Je kunt de stoornis ook krijgen als je vaak langer dan 2 weken erg somber bent. Sommige vrouwen krijgen na de bevalling van hun kindje een psychose of worden erg somber. Dit kan een eerste teken zijn van een bipolaire stoornis.

Einde les. 

Voorbereiding 3 maart. 

Skills: Glucose bepalen en zwachtelen. 

Geriatrische zorgverlening

Geriatrische zorg omvat

• Lichamelijke gezondheidszorg​
• Psychische gezondheidszorg​
• Sociale omstandigheden​
• Maatschappelijk domein​
• Existentiële domein (spiritueel)

 Zorg omvat ook de begeleiding aan de familie

Kenmerken geriatrische zorgvrager

• Samenhang somatische, psychische en sociale factoren​
  
• Multi (co)morbiditeit​
  
• Afgenomen reservefuncties​
  
• Snellere achteruitgang​
  
• Langzaam herstel
• Nadruk op kwaliteit van leven

Lichamelijke klachten

• Lichaamsbeweging is minder soepel.​
  
• Botontkalking​
  
• Gewrichten worden stijver, verkrommingen​
  
• Spierkracht neemt af​
  
• Doorbloeding huid neemt af​
  
• Zintuigen functioneren minder​
  
• Tastzin gaat achteruit
• Vertering verandert​
  
• Wand van bloedvaten zijn minder elastisch​
  
• Uitscheidingspatroon verandert​
  
• Conditie neemt af​
  
• Longen worden minder elastisch

Psychische en sociale klachten

• Depressie​
  
• Dementie​
  
• Afhankelijkheid​
  
• Isolement​
  
• Rouwproces​
  
• Afstand nemen​
  
• Leefwereld wordt steeds kleiner​
  
• Gevoelsleven verandert

Transities; 

Transities: een ingrijpende verandering in het leven. Ouderen krijgen hier veel mee te maken

Bijv. 

• overgang naar andere levensfase
• Life-events als overlijden partner, scheiding, verhuizing
• verandering van rol
• verandering in het verloop van ziekte
• verandering in zorgbehoefte

Coping

Omgaan met ingrijpende verandering wordt coping genoemd

Het is de manier waarop mensen zich aanpassen aan stressvolle situaties zoals transities. ( coping is afgeleid van "to cope with" )

Coping-strategieën

Er zijn verschillende strategieën:

• Probleemgerichte coping: Je probeert het probleem op te lossen.
  
• Emotiegerichte coping: Je probeert de gevoelens die door het probleem worden veroorzaakt, te veranderen.
  
• Actieve coping: Je wil de situatie aanpakken.
  
• Passieve coping: Je bent afwachtend en laat de situatie over je heen komen.

Welke strategie past bij jou?