12.1 Wat heb je van je familie?

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3

12.1 Wat heb je van je familie?

Telefoon in tas of jas

Tas van tafel

Pen, potlood & notitieschrift pakken

Erfelijkheid

Aan het eind van de les kun je:

• uitleggen wat erfelijke eigenschappen zijn.
  
• uitleggen dat je DNA en je omgeving invloed hebben op hoe je eruitziet en hoe je je gedraagt.
  
• uitleggen hoe een organisme eigenschappen van zijn ouders erft.
  
• uitleggen dat je door DNA-onderzoek meer over jezelf en je afkomst te weten kunt komen.

Erfelijke eigenschappen

Eigenschappen van organismen zitten in DNA en worden van ouders op nakomelingen doorgegeven.

 DNA zit in chromosomen.

Erfelijke eigenschappen

• Chromosomen komen in paren voor in lichaamscellen
• Chromosomen komen enkelvoudig voor in geslachtscellen
• Door samensmelting 2 geslachtcellen krijg je weer normale hoeveelheid chromosomen
• Mensen hebben 23 chromosoomparen (2 x 23 = 46)

Chromosoom, gen en allel

Gen: een deel van een DNA-molecuul dat de informatie bevat voor één erfelijke eigenschap

Allel: een van de verschillende varianten van een bepaald gen

Genoom: alle genen van een individu samen

Let op: Chromosomen komen in paren voor.        Genen en Allelen dus ook!

Homozygoot: Twee gelijke allelen voor een bepaalde eigenschap.

Heterozygoot: Twee verschillende allelen voor een bepaalde eigenschap.

Dominant en Recessief

• Dominant allel: Dit allel is de baas
  Komt altijd tot uiting in het uiterlijk,

• Recessief allel: Dit allel is ondergeschikt

Komt alleen tot uiting in het uiterlijk als er geen dominant allel aanwezig is

Allelen worden opgeschreven met letters

Dominant = hoofdletter, bv. A of B of G of R

Recessief = kleine letter, bv. a of b of g of r

Genotype en Fenotype

• Genotype: erfelijke eigenschappen
  Vastgelegd in de chromosomen
• Fenotype: uiterlijke eigenschappen
  Bepaald door genotype (genoom) + milieufactoren
• Genotype kan je niet zelf veranderen! Fenotype wel!

Ontstaan genotype

23

23

46

Ontstaan fenotype

Het uiterlijk van een organisme noemen we

1. Genotype
2. Fenotype

Ontstaat het Fenotype door het Genotype?

1. Ja
2. Nee

Mathilde verft haar haar bij de kapper. Verandert hierdoor haar genotype en haar fenotype?

1. genotype wel fenotype niet
2. genotype niet fenotype wel
3. genotype niet fenotype niet
4. genotype wel fenotype wel

Aan het eind van de les kun je:

• uitleggen wat erfelijke eigenschappen zijn.
  
• uitleggen dat je DNA en je omgeving invloed hebben op hoe je eruitziet en hoe je je gedraagt.
  
• uitleggen hoe een organisme eigenschappen van zijn ouders erft.
  
• uitleggen dat je door DNA-onderzoek meer over jezelf en je afkomst te weten kunt komen.

Voor de volgende les

Open Vivo Hoofdstuk 12 paragraaf 1. 

Maak de standaardopdrachten:

Opdrachten 12.1: 2, 3, 5, 6 en 7.