Stijlfiguren les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Stijlfiguren deel 1

Aan het einde van deze les ...

... weet je wat stijlfiguren zijn.

... kun je 5 stijlfiguren herkennen en benoemen.

Uitleg stijlfiguren

Op de volgende slide wordt uitgelegd wat stijlfiguren (in het algemeen) zijn en waarom je stijlfiguren zou gebruiken.

Wat zijn stijlfiguren?

Stijlfiguren zijn bewuste afwijkingen van de manier waarop je dingen normaal gesproken zou zeggen. 

Je zegt de dingen net iets anders dan je in eerste instantie zou verwachten.

Ik had vannacht een ongewenste bezoeker in huis.

een ongewenste bezoeker = een inbreker

Waarom stijlfiguren?

Ook met stijlfiguren kun je:

• iets extra duidelijk maken
• iets extra sterk, krachtig uitdrukken
• nadruk op iets leggen

Zo trek je de aandacht van je lezer en kun je hem verrassen of verbazen. Het maakt je tekst een stuk interessanter, spannender en aantrekkelijker om te lezen!

Stijlfiguren

Er zijn verschillende stijlfiguren. In deze les leer je er 5 kennen.

Op de volgende slides volgt per stijlfiguur de uitleg.

• tegenstelling
• paradox
• eufemisme
• overdrijving (hyperbool)
• understatement

Tegenstelling

Twee dingen worden tegenover elkaar gezet, waardoor de verschillen juist opvallen.

Ik heb voor goed geld, slechte spullen gekocht.

(Ik heb een heleboel geld uitgegeven en daarmee een hoop troep gekocht.)

In het stille dal, knettert het overal.

(Als er een keer geluid wordt gemaakt in een dal, hoor je dat juist extra hard.)

Paradox (schijnbare tegenstelling)

Bij een paradox lijkt het of er sprake is van een tegenstelling. De woorden die elkaar lijken tegen te spreken, doen dit niet en zijn juist met elkaar verbonden.

Minder is meer. (Less is more)

• Minder en meer zijn letterlijk elkaars tegenovergestelde. 
• Maar ... als je minder doet en dit goed doet, bereik/leer je meer dan wanneer je meer doet en   je werk afraffelt. Dus minder goed (doen) = meer (bereiken/leren)

Paradox

Nog een voorbeeld:

Als mensen zich voor alles interesseren, interesseren ze zich eigenlijk nergens voor.

Als je alles interessant vindt, dan zou je kunnen zeggen dat je eigenlijk niks echt interessant vindt. Je kunt namelijk niet alles interessant vinden, dat is veel te veel. Je interesseert je dus eigenlijk nergens echt voor.

Eufemisme

Een eufemisme gebruik je om:

• iets minder hard, grof, vervelend uit te drukken
• iets minder direct uit te drukken
• iets minder onbeleefd uit te drukken

 

Iets wat gevoelig ligt, behandel je delicaat (= voorzichtig). 

Hoe gaat het met uw stoelgang?', vroeg de dokter. 

Lukt het poepen nog?

Eufemisme

Nog een paar voorbeelden:

Mijn opa is gisteren heengegaan.

Mijn opa is gisteren doodgegaan.

Ik zit momenteel tussen twee banen in.

Ik ben momenteel werkloos. 

Understatement

De understatement is het tegenovergestelde van een overdrijving. 

Je verzwakt of verkleind iets op een spottende manier. 

Op deze manier zorgt het echter juist voor een versterkende werking.  

Ik had een 2 voor dat proefwerk, ik had dus wel een paar foutjes gemaakt.

Ik had zo ongeveer alles fout.

Het verschil met het eufemisme zit hem in het spottende van de understatement.

Aan de slag!

Op de volgende slides oefen je met het herkennen en benoemen van stijlfiguren. 

Om ervoor te zorgen dat je de stijlfiguren goed begrijpt, wordt er ook steeds gevraagd om uit te leggen waarom het gaat om het genoemde stijlfiguur.  

Welk stijlfiguur herken je?

Ik erger me dood aan hem.

1. overdrijving
2. eufemisme
3. opsomming
4. understatement

Welk stijlfiguur herken je?

We hadden ruzie, maar nu weer vrede.

1. opsomming
2. eufemisme
3. tegenstelling
4. understatement

Welk stijlfiguur herken je?

Een 10 voor je werkstuk? Best aardig gedaan.

1. understatement
2. eufemisme
3. overdrijving
4. herhaling

Welk stijlfiguur herken je?

Gisteren hebben we opa naar zijn laatste rustplaats gebracht.

1. overdrijving
2. eufemisme
3. understatement
4. tautologie

Welk stijlfiguur herken je?

Ik had een twee voor het proefwerk, ik had dus wel een paar foutjes gemaakt.

1. overdrijving
2. eufemisme
3. understatement
4. tegenstelling

Welk stijlfiguur herken je?

Zij werkt daar als interieurverzorgster.

1. overdrijving
2. eufemisme
3. understatement
4. tegenstelling

Welk stijlfiguur herken je?

Ik weet dat ik niets weet.

1. opsomming
2. eufemisme
3. understatement
4. paradox

Welk stijlfiguur herken je?

Je wordt doodgegooid met informatie over de verkiezingen.

1. overdrijving
2. eufemisme
3. understatement
4. paradox

Welk stijlfiguur herken je?

Samen naar een pretpark? Dat vind ik geen verkeerd plan.

1. overdrijving
2. eufemisme
3. understatement
4. paradox

Welk stijlfiguur herken je?

Een deel van het personeel zal moeten afvloeien
(= ontslag moeten nemen/ontslagen worden).

1. overdrijving
2. understatement
3. eufemisme
4. opsomming

Welk stijlfiguur herken je?

Ik sta hier al eeuwen op te wachten

1. overdrijving
2. understatement
3. eufemisme
4. paradox

Welk stijlfiguur herken je?

'Ik heb een mazzeltje gehad', zei de winnaar van de jackpot.

1. overdrijving
2. understatement
3. eufemisme
4. tegenstelling

Welk stijlfiguur herken je?

Die poolreizigers zullen het wel frisjes hebben.

1. overdrijving
2. understatement
3. eufemisme
4. tegenstelling

Welk stijlfiguur herken je?

Helaas moest Kees zijn oude hond Willem laten inslapen.

1. overdrijving
2. understatement
3. eufemisme
4. paradox

Kijk en luister eventueel naar de uitleg over stijlfiguren in dit filmpje.

Einde van de les!

Well done!