Laatste les: werkwoordspelling en stijlfouten CONA

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Laatste les voor de toets

Herhaling werkwoordspelling & stijlkwesties

Toetsstof

• Talent Vakboek H2 tekstdoelen en tekstsoorten; H5 tekststructuur, H16 stijlkwesties;

• Woordtrainers: H1

• Talent jaarkatern H1 + H6

Stijlkwesties

Stijlkwesties

• Stijlkwesties op woordniveau: verkeerd woordgebruik, contaminaties, verkeerd gekozen voorzetsels, vage woorden, onnodige herhalingen (pleonasme en tautologie), verwijswoorden, hen/hun, leenwoorden & barbarismen, lastige woordparen
• Stijlkwesties op zinsniveau: ontspoorde zinnen, incongruentie, zelfstandige zinnen, samenvoegen, etc.  

Verkeerd woordgebruik

• Kees is enigst kind. 

Contaminatie

• Het combineren van twee woorden of uitdrukkingen die qua betekenis op elkaar lijken.                                                                             Uitprinten                                                                                                   Door de war zijn                                                                                                Overnieuw                                                                                                            Dat kost duur. 

Vaste voorzetsels

1. Ik hou .... chocolade.

2. Ik verheug me .... de herfstvakantie.

3.  Havo 4 is nog wel gebaat .... de extra uitleg. 

4. Ik heb een hekel .... de regen.

5. Sinds een paar dagen denk ik alleen nog maar ..... Erik.

6. Marie staat regelmatig stil .... de verkeerslachtoffers.

Vage woorden

Gebruik woorden die herkenbare mensen of zaken aanduiden. Vage woorden maken een tekst saai en minder concreet. 

We gaan de theorie zo snel mogelijk leren. 

Men houdt niet van het eten van spruitjes. 

Onnodige herhalingen

Pleonasme: Je benoemt een eigenschap (vaak bijvoeglijk naamwoord) die logischerwijs al bij het woord (vaak zelfstandig naamwoord) hoort.                                                                                               Ronde cirkel,  hete zon

Tautologie: Je gebruikt twee woorden die hetzelfde betekenen. Nooit en te nimmer, voor eeuwig en altijd

verwijswoorden & hen/hun

Kies je verwijswoorden zorgvuldig. 

Hun kan geen onderwerp van de zin zijn!

Hen: na een voorzetsel/ als het lijdend voorwerp is

Hun: om bezit uit te drukken, als meewerkend voorwerp, als het vervangbaar is door aan of voor + hen

Leenwoorden & barbarismen

Woorden en uitdrukkingen die letterlijk uit een andere taal zijn vertaald en die als fout worden beschouwd, noem je barbarismen (germanismen, anglicismen, gallicismen).

In conclusie, het is goed om alert op barbarismen te zijn. 

Lastige woordparen

• als/dan
• omdat/doordat, daarom/daardoor
• tenzij/mits
• ten slotte/tenslotte 

Incongruentie

Marie en Kees poetst/poetsen natuurlijk netjes hun tanden.

Een reeks artikelen is/zijn gepubliceerd. 

Onderwerp en persoonsvorm moeten overeenkomen qua getal. Zo niet, dan noem je dat incongruentie. 

Beide of beiden?

Beide is goed als het hoort bij het zelfstandig naamwoord dat er vlak achter staat. Het maakt dan niet uit of dat zelfstandig naamwoord personen of zaken aanduidt.

Ik heb beide kinderen naar school zien gaan.

De beide bedrijven gingen verhuizen.

Beide (zonder -n dus) is ook juist als het slaat op een woord dat eerder in de tekst genoemd is en dat géén concrete personen aanduidt. 

De bedrijven gingen beide verhuizen.

Beiden is juist als het naar twee concrete personen verwijst én er geen zelfstandig naamwoord achter staat dat erbij hoort (met andere woorden: als het zelfstandig gebruikt is). De personen waar beiden naar verwijst, kunnen eerder in de zin genoemd zijn, maar dat hoeft niet.

De jongens gaan beiden naar school.

De hond mag mee op vakantie, mits hij onopgevoed, ongewassen of agressief is.

1. verwijswoorden
2. lastige woordparen
3. verkeerd gekozen voorzetsel
4. niets mis mee

Heb je het gehoord? Hij rookt als een ketting.

1. Pleonasme
2. Vaagtaal
3. Contaminatie
4. Verkeerd gekozen voorzetsel

We snakte echt naar meer kleur.

1. contaminatie
2. vaagtaal
3. niks mis mee
4. incongruentie

Marie hoopt in aanmerking te komen bij het selectieteam van de hockeyclub.

1. verkeerd gekozen voorzetsel
2. barbarisme
3. Niets mis mee.
4. inconsequent gebruik van werkwoordtijden

Energiedrankjes kunnen onder bepaalde omstandigheden slechts beperkt gebruikt worden.

1. Pleonasme
2. barbarisme
3. verkeerd gekozen voorzetsel
4. vaagtaal

Of Harry of Elise zal dit weekend de winnaar blijken.

1. Incongruentie
2. verwijswoorden
3. Niets mis mee.
4. Verkeerd woordgebruik

Snij de tomaten, scheur de slabladeren van de nerven en was ze in ijskoud water.

De verslaafde junk beseft zich dat het leven anders moet.

1. vaagtaal
2. pleonasme
3. tautologie
4. contaminatie

Werkwoordspelling! 

Premier verbaasd in spannende zaak

Man betaalt met tien euro

Man betaald met tien euro

Premier verbaast in spannende zaak

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

Ik dans                          Ik loop                        Ik word                     Ik bedoel

Jij danst                       Jij loopt                     Jij wordt                   Jij bedoelt

Dans jij?                        Loop jij?                    Word jij?                  Bedoel jij?

Danst hij?                     Loopt hij?                 Wordt hij?               Bedoelt hij?

Wij dansen                  Wij lopen                   Wij worden            Wij bedoelen

*Ik smurf - Jij smurft - Smurf jij? - Smurft hij? - Wij smurfen

Vul de juiste werkwoordsvorm in:

Hij vindt het verschrikkelijk dat je dat zei, ook al had je dat niet zo ...

1. bedoeldt
2. bedoelt
3. bedoeld

Vul de juiste werkwoordsvorm in:

Mijn moeder zegt dat de toon van mijn vader nooit overeenkomt met wat hij ... te zeggen

1. bedoeldt
2. bedoelt
3. bedoeld

Vul de juiste werkwoordsvorm in:

Als ik jou morgen pas ..., vind je dat dan oké?

1. beantwoordt
2. beantwoort
3. beantwoord

Vul de juiste werkwoordsvorm in:

Mijn vader heeft de telefoon na de hackpoging heel lang niet meer ...

1. beantwoordt
2. beantwoort
3. beantwoord

Vul de juiste werkwoordsvorm in:

Ik vind het vreselijk dat dit ...

1. gebeurdt
2. gebeurt
3. gebeurd

Vul de juiste werkwoordsvorm in:

De schoolleiding wil graag dat die nieuwe docent zo snel mogelijk ... aan de gestelde eisen.

1. beantwoordt
2. beantwoort
3. beantwoord

Vul de juiste werkwoordsvorm in:

Haha, ik zei 1 januari dat ik al sinds vorig jaar niet meer had ... en iedereen lag in een deuk

1. gedouchd
2. gedoucht

Vul de juiste werkwoordsvorm in:

Het SO van vandaag heb ik echt compleet ...

1. gerockt!
2. gerockd!
3. gerocket!
4. gerocked!

Wat weet je nu over werkwoordspelling en stijlkwesties?

Welke vragen heb je nog over werkwoordspelling of stijlkwesties?