5.2 De sociale kwestie

• geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

2.1

De sociale kwestie

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je uitleggen  hoe door de industralisatie de sociale kwestie onstond.

En kan je uitleggen hoe het leven van een arbeider er uit zag.

Wat weet jij nog?

Welk begrip hoort bij de volgende betekenis:

"Ingrijpende verandering in de productie, waarbij handarbeid werd vervangen door machines."

1. Kapitalisme
2. Handnijverheid
3. Industriële revolutie
4. Monarchie

Wat was 1 van de belangrijkste uitvindingen van de industriële revolutie?

1. De ploeg
2. De stoommachine
3. De dienstensector
4. De computer

In welk land begon de industriële revolutie?

1. Duitsland
2. Nederland
3. Frankrijk
4. Engeland

De Sociale Kwestie

• Een kwestie is een probleem
  

• Het probleem van de slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders.

• Armoede probleem
  

Wat is de Sociale Kwestie? 

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’
  

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen.

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht.

• Eind 19e eeuw.

• Vooral in de steden.
  

Slechte werkomstandigheden

• onveilig en ongezond, saai werk
• lange werkdagen (14u/dag)
• lage lonen => amper gezin onderhouden
• geen rechten !
  

Kinderarbeid

• Goedkoper dan volwassenen.

• Nauwelijks onderwijs gehad. 

     (leerplicht vanaf 1900)

• Noodzakelijk voor onderhoud gezin.

Kinderarbeid is heel gewoon

Kinderwetje van van Houten

• Eerste sociale wet 1874

• Kinderen onder de 12 jaar mochten niet meer werken in fabrieken 

• Begin van sociale wetgeving in Nederland.

Erbarmelijke woonomstandigheden

• slechte kleine huisjes (krotten)
• grauwe arbeiderswijken
• veel gezinsleden
• slecht eentonig voedsel (vlees was zeldzaam)
  
• hoge kindersterfte
• weinig hygiëne -> één toiletblok voor heel de wijk.
  

Geen uitkering

• Zieken, bejaarden en invaliden waren aangewezen op de liefdadigheid van de kerkelijke armenzorg.

• Ze kregen eten, kleding en brandstof van de kerk 

      (maar dat was weinig)

Wie helpt de arbeiders?

- vanaf 'de werkvloer'

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's.

   

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken. waarom?

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

Liberalen, Socialisten, Confessionelen

Liberalen

Liberty= Vrijheid 

Burgers horen vrij te zijn. De overheid/regering moest zich zo min mogelijk bemoeien. 

Wie stemt vaak op de Liberalen? Rijke mensen en de ondernemers.

Socialisten 

Sociaal= rekening houden met je medemens. 

Socialisten staan voor gelijkheid. 

Geen grote inkomensverschillen, alle mensen hebben recht op menselijk bestaan. 

Om dit te bereiken heb je meer wetten en regels nodig. Zoals b.v. doorbetaald krijgen bij ziekte, uitkering etc. 

Wie helpt de arbeiders?

- vanaf 'de werkvloer'

• Vakbonden: organisatie die opkomt voor de belangen van werknemers.
• Als je lid was van een vakbond kon je staken: door lidmaatschap was er een kas waaruit je betaald werd, ook als je ziek was.

Invoering Sociale wetten

• Zeer slechte woon- werkomstandigheden arbeider
• Regering zag dat ze hier iets aan moesten doen
• 1874 Invoering eerste sociale wet (kinderwetje Van Houten --> kinderarbeid onder de 12 jaar in fabrieken verboden)

• Invoering meer sociale wetten

Van liefdadigheid naar sociale wetten

• Armenwet (1854)
• 'Kinderwetje van Van Houten' (1874)
  
• Leerplichtwet (1900), 
• Woningwet (1901),

Woningwet 1901

Het doel van de Woningwet was om bouw en bewoning van slechte en ongezonde woningen onmogelijk te maken en de bouw van goede woningen te bevorderen.

Armenwet (1854)

De overheid nam de verplichting over om voor de armen te zorgen. Hiervoor hielden de kerkelijke en liefdadigheidsinstellingen zich ermee bezig. 

Kinderwetje van Houten (1874)

De wet van het  liberale kamerlid Van Houten, verbiedt fabrieksarbeid voor kinderen onder de twaalf.

Leerplichtwet (1900)

Kinderen van 6 tot 12 jaar moesten een school bezoeken óf huisonderwijs krijgen

0

Wat hoort niet bij de sociale kwestie?

1. Lage lonen
2. Lange werktijden
3. Slechte wegen
4. Onveilige fabrieken

Waarom werden er vakbonden opgericht door de arbeiders?

Heeft deze foto met de sociale kwestie te maken? Leg kort uit.

Heeft deze foto met de sociale kwestie te maken? Leg kort uit.

Heeft deze afbeelding te maken met de sociale kwestie? Leg kort uit.

a. Bedenk welke mening de fabrikant had over kinderarbeid. Leg uit!
b. Is de bron volgens jou betrouwbaar? Leg uit!

a. Door wie, wanneer en waar is het gedicht geschreven?
b. Geef een korte samenvatting van het gedicht
c. Met welk historisch onderwerp of begrip heeft het gedicht te maken?
d. Leg uit wat de schrijver duidelijk wilde maken?

a. Noteer door wie, wanneer en waar de afbeelding is gemaakt.
b. Beschrijf de belangrijkste elementen van de afbeelding.
c. Met welk historisch onderwerp of begrip heeft de afbeelding te maken?
d. Wat wilde de maker duidelijk maken hiermee?

a. Leg het verband uit tussen de industrialisatie en de sociale kwestie
b. Op welke 2 manieren werden armen geholpen in de 19e eeuw?
c. Hoe probeerden arbeiders betere arbeidsomstandigheden af te dwingen?

a. Het verhaal is echt gebeurd. Hoe weten we dat?
b. Neels moeder besloot dat haar dochter moest werken als prostituee. Leg uit hoe het gedrag en ideeën van de moeder werden bepaald door haar tijd, plaats en achtergrond.

Vergelijk kinderarbeid in Pakistan rond 1990 met die in Nederland rond 1870. Trek een conclusie.