LessonStudy BO7 Cindy, Jaap, Jerney en Mücahit

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Plan van aanpak LessonStudy BO7

Cindy, Jaap, Jerney en Mücahit

Lesdoel

Aan het einde van de les kunnen de leerlingen zowel individueel schriftelijk (placemat) als mondeling in groepsverband (klasgesprek) verwoorden hoe zij zelf zouden handelen in vergelijkbare situaties als de hoofdpersoon en kunnen zij hun gemaakte keuzes uitleggen. 

Leervraag

Wat kunnen wij leren over de relatie tussen ons vakdidactisch handelen en het leren van verschillende leerlingen in een literatuurles waarin het individueel nadenken, door middel van de placematmethode, en het samenwerkend leren, door middel van een klasgesprek, wordt ingezet om leerlingen uit 2 havo te helpen verwoorden hoe zij zelf zouden handelen in vergelijkbare situaties als de personages en hoe zij hun gemaakte keuzes uitleggen. 

Praktijkverkenning

Docenten:

'Zelf lezen doet lezen!'

'De brugklassen en tweede klassen lezen twee keer per week een half lesuur in een zelfgekozen leesboek. Of dat een Nederlands, Engels of anderstalig boek is, dat maakt helemaal niks uit. Zelfs stripboeken tellen mee!'

Voor het kiezen van een geschikt boek is het aangaan van de dialoog met de leerling hierbij van groot belang.'

Praktijkverkenning

Leerlingen:

'Ik lees vooral Engels, ik vind Nederlands minder makkelijk, bij Nederlandse boeken heb ik meer tijd nodig om me in het verhaal in te leven.'

'Ik wil graag weten hoe iets afloopt. Alles moet op zijn plaats vallen. Ik houd niet echt van open eindes. Ik ben een beetje luie lezer, ik wil dat de schrijver alle antwoorden geeft. Niet dat ik die zelf moet bedenken.'

'Om heel eerlijk te zijn, lees ik alleen omdat het moet van school. We lezen één keer in de week tijdens een willekeurige les een halfuur en elke eerste tien minuten bij Nederlands. Net wanneer ik een beetje in het verhaal kom, is het alweer tijd om aan de lesstof te beginnen.'

Literatuurverkenning

Literatuuronderwijs kan bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van de lln en aan de ontwikkeling van empathie. (Hakemulder et al., 2016).

De vraag is dan hoe dat in te regelen in een les. Gertrud Cornelissen (2019) beschrijft hiervoor een meetinstrument literaire competentie. 

Meetinstrument literaire competentie

De literaire ontwikkeling van leerlingen kun je volgens Gertrud Cornelissen (2019) vaststellen door het verwoorden van beleving, interpretatie, beoordeling en narratief begrip. 

Bij elk van deze literaire dimensies onderscheidt zij drie ontwikkelniveaus:

– niveau 1: een uiting zonder argumentatie;

– niveau 2: een uiting met een argumentatie die een verbinding legt met het boek; en

 – niveau 3: een uiting met een argumentatie die een verbinding legt met de eigen wereld.

Met niveau 3 gaan wij aan de slag!  Het is de bedoeling dat de leerling een relatie legt tussen het boek en zijn eigen werkelijkheid.

Vakdomein Literatuur

Het is dus de bedoeling dat de leerling een relatie legt tussen het boek en zijn eigen werkelijkheid.

Dit willen we bewerkstellingen door het empathisch vermogen van de leerlingen te ontwikkelen door middel van een literatuurles.

Context

We zullen de lesson study uitvoeren op Het Schoter te Haarlem, in de klassen 2Hc en 2THa. Klas 2Hc heeft 26 leerlingen en 2THa 20 leerlingen. 

De lessen zullen gegeven worden door Cindy (2Hc) en Mücahit (2THa). Klas 2Hc is regulier, 2THa is tweetalig. 

Wij hebben voor deze school gekozen omdat twee groepsleden hier lesgeven. Daarnaast lenen de twee genoemde klassen zich het beste voor dit onderzoek. Doordat het een parallelklas betreft op dezelfde school is de context zo gelijk mogelijk, zodat de focus ligt op het vakdidactisch handelen van de docent voor de lesson study.

Het Schoter is een stadse openbare school voor mavo, havo en vwo. Er is tweetalig onderwijs en Cambridge Engels mogelijk voor alle drie deze leergangen. Het Schoter telt een kleine 1.500 leerlingen en kenmerkt zich onder meer door een opstroomklas voor leerlingen met een mavo/havo- advies of een havo/vwo- advies. Verder staat de school bekend om zijn veilige pedagogische klimaat. De visie van de school berust op de drie pijlers: oog voor jou, oog voor elkaar en oog voor een positief leer- en leefklimaat. Daarbij heeft Het Schoter een actief leesbeleid dat in ontwikkeling is.

Caseleerlingen

We hebben de caseleerlingen geselecteerd aan de hand van drie bronnen.

1: Een recente toets leesvaardigheid.

2: Een online toets leesniveau van lezen voor de lijst.

3: Een leesautobiografie.

Hiermee willen we de leerlingen indelen op hun technische leesvaardigheid (1), literair leesniveau (2) en persoonlijke voorkeuren (3). We willen kijken of een lagere technische beheersing, weinig lezen en het niveau van de boeken van invloed zijn op het inlevingsvermogen in personages van leerlingen. 

Caseleerlingen

Stichting Lezen (2023) toont in een recente meta-analyse aan dat er een positieve relatie bestaat tussen leesmotivatie en leesvaardigheid.

In het onderzoek van (Andringa et al., z.d.) komt naar voren dat leerlingen met een positieve lees attitude en een goede leesvaardigheid literatuuronderwijs positief ervaren.

Lesontwerp

Lesplanformulier

- Lesdoel

- Aan welke vaardigheden werken de lln

- Benodigdheden voor de les

- werkvorm + ontwerpeis

- wat doen de lln en wat doet de docent

- zes observatiemomenten (geel gearceerd)

Interview

1. Wat vond je van de fragmenten die je moest lezen? (Doorvraag: hoeveel moeilijke woorden? Wat sprak je wel of niet aan?)

2. Hoe vond je het dat je fragmenten moest lezen? (Doorvraag: had je genoeg tijd? Vind je voorlezen fijner, makkelijker?)

3. Hadden je groepsgenoten en jij een goed gesprek over de fragmenten? (doorvraag: heb je eerder op deze manier naar een tekst of verhaal gekeken?)

4. Wat heeft jou geholpen? (Doorvraag: wat had de docent nog kunnen doen?)

Beoogde opbrengsten

Individueel