9 september

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Wat doen we vandaag?

• Achtergrond Vergillius
• Aeneis 1 en vragen
• Lezen en vertalen: Venus en Jupiter

Publius Vergilius Maro,
(Mantua, 15 oktober 70 v.Chr. – Brindisi, 21 september 19 v.Chr.)

Arma virumque cano, Troiae qui primus ab oris 

Italiam fato profugus Laviniaque venit

litora

De wapenfeiten bezing ik en de man die als eerste vanaf de kusten van Troje,
onder drang van het Noodlot naar Italia kwam en de Lavinische kusten

Historische achtergrond

• +/- 1200 v. Chr: de Latijnen bewonen de Palatijn in Rome
• 10e eeuw: Sabijnen bewonen de Quirinalis en Esquilinus
• 753: Mytische stichting van Rome, koningstijd
• 510/509: Tarquinius Superbus verdreven
• Rome wordt een Republiek met twee consuls

Historische achtergrond

510-290/270:

Expansie binnen Italië.

Historische achtergrond

• 264-241: Eerste Punische Oorlog met Carthago
• Rome verovert o.a. Sicilië, Carthaagse vloot vernietigd
• 218-201: Tweede Punische Oorlog
• Hannibal ad portas!
• Rome verovert o.a. Spanje
• 149-146: Derde Punische oorlog
• Carthago vernietigd

Historische achtergrond

• 146: verovering van Griekenland en Macedonië
• 133: Tiberius Gracchus; ontstaan optimates en populares
• 107: legerhervormingen door Marius
• 88: conflict tussen Marius en Sulla: Eerste Burgeroorlog
• 49-45: Tweede Burgeroorlog tussen Caesar en Pompejus
• 15 maart 44: moord op Caesar

Historische achtergrond

• 42: slag bij Philippi tegen de moordenaars van Caesar
• Marcus Antonius en Octavianus verdelen het Romeinse Rijk
• 31: slag bij Actium
• Octavianus verslaat Marcus Antonius en Cleopatra
• Einde van de Republiek: principaat

Historische achtergrond

• 27: Octavianus geeft alle macht terug aan de senaat
• Hij krijgt de eretitel "Augustus", maar blijft informeel heerser
• Pax Augusta: vrede, welvaart, hervormingen
• Bouwprogramma en stimulatie van cultuur
• 19: onverwachte dood van Vergilius na een rondreis door Griekenland

Publius Vergilius

Mantua, 70 v. Chr. 

Maro
Brindisi, 19 v. Chr. 

Publius Vergilius Maro

• vader had boerenbedrijf
  
• studeerde in Rome retorica, geen succes, dus geen politieke carrière
  
• door contacten in Rome wel carrière als dichter (42 – 19)
  
• verhuisd naar Napels (en daar ook begraven)
  
• bevriend met Quintus Horatius Flaccus en Caius Cilnius Maecenas
  

Caius Cilnius Maecenas

• sponsor/promotor kunst en cultuur 
  
• minister van cultuur onder Augustus
  
• zeer rijk
  
• steunde schrijvers als Vergilius, Horatius, Livius financieel in ruil voor politieke propaganda
  

Vergilius' werken: Bucolica/Eclogae (39)

• herdersgedichten
  
• vermenging historische werkelijkheid met onbezorgde herdersleven
  
• ecloga 4 is beroemd: 
• aankondiging geboorte kind met terugkeer Gouden Tijdperk
  

Vergilius' werken: Georgica (29)

• leerdicht in vier boeken over de
  
• landbouw
• bos- en wijnbouw 
• veeteelt
• bijenteelt 
• liefde voor boerenleven tijdens onrustige periode van burgeroorlogen: vrede door Octavianus?
  

Vergilius' werken: Aeneis (19)

• 12 boeken epos, in aemulatio/wedijver met Homerus’ Odyssee & Ilias
  
• Aeneis I-VI: Romeinse Odyssee (maar hoofdpersoon met meer diepgang), 
• Aeneis VII-XII Romeinse Ilias (maar niet de Trojaanse oorlog centraal)
• hoofdpersoon Aeneas is een voorbeeld voor Augustus

Vergilius' werken: Aeneis (19)

• propaganda voor Pax Augusta (vrede, voorspoed, moreel herstel): 
• nationaal epos en legitimering Augustus’ programma
  
• goddelijke oorsprong (Venus→Aeneas; Mars→ Romulus/Remus) 
  
• inmenging van goden (o.a. Juno tegen Aeneas, Venus vóór Aeneas)

Vergilius' werken: Aeneis (19)

• doel Aeneas: stichten nieuw Troje (=Rome)
  
• ideologie: Romes grootheid is door fatum bepaald
  

Kenmerken van het traditionele epos

• lange, verhalende tekst
  
• één handeling van één personage
  
• alwetende verteller
  
• verheven stijl van schrijven
  
• voorname personages met belangrijke rol voor goden
  
• hoog moreel gehalte
  
• dactylische hexameter
  

Het Epos

• Het traditionele epos zien we bij Homerus en Vergilius
• Daarnaast: didactisch epos  van Lucretius
• 'Verhalend' epos van Ovidius,  de Metamorphosen: 
• verzameling van korte verhalen met een overkoepelend thema, de gedaanteverandering
  

Vergilius vs. Homerus

• IMITATIO en AEMILATIO
• Homerus schreef twee grote epen:
• Ilias: 24 boeken, beschrijft 51 dagen uit de strijd om Troje
• Odyssee: 24 boeken, beschrijft de tienjarig zwerftocht van Odysseus op weg naar huis

Vergilius vs. Homerus

• Vergilius schrijft de Aeneis:
• 12 boeken over de Trojaan Aeneas
• 6 boeken: zwerftocht over de Middellandse Zee
• 6 boeken: strijd in Italia tegen Turnus

De zwerftocht van Aeneas

Prooemium 1.1-33 (pag. 35)

• 1 Het verhaal over Aeneas was blijkbaar zo bekend dat de lezer direct begreep dat hij bedoeld wordt met de man die bezongen gaat worden.
  
• 2 De eerste zes boeken van de Aeneis beschrijven Aeneas’ zwerftochten.
    Deze worden aangekondigd in 1-4. 
•  De tweede helft van de Aeneis handelt over de oorlog in Latium.
  
     Deze wordt aangekondigd in 1 (strijd) en 5-6. 

Prooemium 1.1-33 (pag. 35)

• 3 a Waarom heeft Juno Aeneas zo tegengewerkt?
  
•  b Deze vraag is een aanklacht tegen de wreedheid van de goden, met name in dit geval Juno.
  
•  c die zijn plicht deed (9)
  

Prooemium 1.1-33 (pag. 35)

• 4 a welvarend en strijdvaardig
  
•  b Beide beweringen stemmen overeen met de historische werkelijkheid: Karthago was een rijke handelsstad en de meest gevreesde vijand van Rome (met name in de Tweede Puni-sche oorlog, 218-201 v. Chr.).
  
•  c Rome is oorlogszuchtig en Rome zal heersen.
  
• 5 Naar de Punische oorlogen, met name de derde (149-146 v. Chr.), waarin Karthago geheel werd verwoest.

Prooemium 1.1-33 (pag. 35)

• 6 Juno was bang dat haar favoriete stad Karthago door Rome geheel vernietigd zou worden (19-22).
  
•  Juno had in de Trojaanse oorlog de Grieken gesteund en was de Trojanen dus vijandig gezind (23-4).
  
•  Zij was de Trojanen vijandig gezind, omdat de Trojaanse prins Paris niet haar, maar Venus als mooiste godin had gekozen (25-7).
  
• Zij haatte de Trojanen omdat Jupiter de Trojaanse prins Ganymedes als geliefde had (28).

Prooemium 1.1-33 (pag. 35)

• 7 Het lot (fatum) ligt vast (20-2); toch probeert zij ertegenin te gaan (17-8).
  
• 8 De loop van de geschiedenis ontwikkelt zich naar een van te voren vastgesteld einddoel. De komst van Aeneas naar Latium is het eerste hoofdstuk van de geschiedenis van Rome, die zal uitlopen op de ondergang van Karthago en de heerschappij van de Romeinen.
  
• 9 11 en 33
  

Prooemium 1.1-33 (pag. 35)

• 9 11 en 33
  
• 10 Zowel aan het begin (5-7) als aan het einde van het prooemium spreekt Vergilius over de stich-ting van Rome en de enorme moeite die het kostte om dit doel te bereiken. We hebben dus te maken met een ringcompositie.
  
• 11 Troje is vernietigd; Karthago is in opbouw, zal tot grote bloei komen, maar tenslotte door de Romeinen vernietigd worden; Rome moet nog gebouwd worden.
  

Aan het werk. 

• Vertaal Venus en Jupiter, blz. 36.

Dit is ook huiswerk.