Thema 10 blok 3 les 1: Nooit meer oorlog blz 86-87 TB

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Doelen van deze les

Je kunt uitleggen:

• hoe NL en Europa na WOII werden opgebouwd
• wat het Marshallplan is
• waarom de Sovjet-Unie en de VS overbleven als supermachten na WOII
• welke tegenstellingen er waren tussen de Sovjet-Unie en de VS

De Wederopbouw

Waarom?

• Zoals je op de vorige foto's kon zien was de schade in Nederland na WOII groot: er was veel kapot en geplunderd in WOII.

De vraag was:

hoe kon Nederland (en de rest van Europa)  er weer bovenop komen?

In Nederland zelf

• De schouders eronder!

• Harmoniemodel: samenwerking tussen werkgevers, werknemers en regering
  

• Geleide loonpolitiek: lonen en prijzen blijven laag. Als jouw prijzen laag zijn, stijgt de export van jouw producten!

Het harmoniemodel

• Alle groepen begrijpen dat samenwerking noodzakelijk is.
• Vakbonden, werkgevers en de overheid, werken samen om de economie weer op gang te krijgen

Vanuit het buitenland

• Marshallplan: geld en goederen vanuit de VS naar Europa en Nederland om landen te helpen er weer bovenop te komen.

Welk voordeel ha de VS hier zelf bij?

• Samenwerking in Europa (EGKS: 1958, voorloper van de Europese Unie).

Het lukt!

• De welvaart groeit enorm

• Prijzen en lonen worden losgelaten en mensen krijgen eindelijk weer meer loon (maar ook: hogere prijzen...)

• Nederland wordt een consumptiemaatschappij: ook het kopen van luxe wordt belangrijk.

Een auto, vakantie en een sigaar...

...wat een luxe!

Na 1945:

Twee nieuwe landen kregen het voor het zeggen in de wereld:

• Sovjet-Unie
• De Verenigde Staten

Deze landen bleven over als supermachten (veel invloed in de wereld)

Waren er dan helemaal geen conflicten?

Toch niet. Er ontstond na 1945 een grote tegenstelling tussen de overgebleven supermachten: de Verenigde Staten (VS) en de Sovjet-Unie (SU) .

Zij waren de belangrijkste bondgenoten die Duitsland/Hitler in 1945 hadden verslagen.

Na 1945 kwamen de verschillen weer naar boven (nadat Duitsland was verslagen).

Verenigde Staten

• Democratie

• Kapitalisme

• Vrijheid

• Grote verschillen (arm/rijk, blank/zwart)

Sovjet-Unie

• Dictatuur

• Communisme

• Onderdrukking

• Gelijkheid, soms dan...

Verschillen?

• Meningen zijn verdeeld:

1. Kapitalistisch (zoals de VS willen)
2. Communistisch (zoals de SU wil)
   
   

Hoe verder?

Invloedssferen: Wanneer een land veel invloed heeft in een gebied: 

West-Europa stond onder  invloed van de VS.

Oost-Europa stond onder invloed van de SU.

Op de volgende dia zie je de verdeling, de grens noemen we het ijzeren gordijn 

invloedsferen / ijzeren gordijn

Kenmerken van de Koude Oorlog (1)

• Koude/kille relatie tussen VS en SU

• Geen echte oorlog tussen VS en SU

• Wel oorlog tussen sommige van hun bondgenoten

• Grote spanningen en angst in de wereld

Kenmerken van de Koude Oorlog (2)

• Beide landen hebben veel kernwapens
  

• Er ontstaat een wapenwedloop

• Beide landen geloven in hun eigen (economische) systeem

• Beide landen willen hun eigen systeem in de wereld verspreiden

Begrippen in deze les

Marshallplan

Supermachten

communistisch

kapitalistisch

Koude Oorlog

Ijzeren gordijn

EGKS

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen