Humor, les 2 uitgebreid

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

welkom bij periode Humor

LessonUp app

Klassencode: 

wwtvj

Deze les

• karikatuur en typetjes
• stijlfiguren en voorbeelden
• werken aan jullie Kolderkrant

Humor: karikatuur

overdreven uitbeelding van uiterlijke kenmerken, taalgebruik en/ of gedrag

een humoristische voorstelling van een persoon of zaak, waarbij de meest kenmerkende trekken sterk overdreven worden

Humor: typetje

een fictief, komisch personage met sterk uitgesproken eigenschappen en karaktertrekjes die meestal karikaturaal worden uitvergroot

Alter ego

Uit het Latijn: ‘de andere ik’. Als een typetje zo bekend wordt dat hij in een naam genoemd wordt met de acteur. Het typetje is de alter ego van de acteur.

opdracht: karikatuur

maak een karikaturaal zelfportret in woord en/ of beeld en verzin nog en typetje buiten jezelf.

Humor: dialect/sociolect

Typetjes en afwijkend taalgebruik. 

1. streekdialect (Twents, Gronings, Brabants en Limburgs) 

2. stadsdialect (twee soorten Haags, plat Amsterdams, Rotterdams). 

Je kunt horen waar iemand vandaag komt.

Parodie

Is een (fragment van een) gedicht, film, toneelstuk, boek, fotoroman of andere uiting dat gebruikt wordt om mee te spotten.
Het verhaal wordt op een ironische manier nagedaan. Daarbij blijven inhoud en vorm op sommige punten gelijk aan het origineel, maar worden andere punten juist sterk overdreven.

'Even tot hier'

Van der Laan en Woe op zaterdagavond

Thierry blijft

Esprit

Esprit betekent letterlijk adem, geest ofwel:
geestige formulering

Esprit is een talige vorm van humor die intelligenter en subtieler is dan kolder. Het brengt geen schaterlach, maar een kleine glimlach of twinkeling in de ogen teweeg. Je moet het snappen om  het wel of niet leuk te vinden.

stijlfiguren

Afwijkingen van de gebruikelijke schrijftaal. Er worden vrij ongewone uitdrukkingen of zinsbouwen gebruikt. Dit wordt gedaan om een bepaald effect bij de lezer teweeg te brengen.

Neologismen: zelfbedachte woorden, nieuwe woorden 

neologismen

zelfbedachte woorden (kunnen ook bestaande woorden zijn in een nieuwe context/betekenis)

hyperbool

letterlijk: overdrijving

voorbeelden: eeuwen wachten, duizend keer hetzelfde zeggen

understatement

letterlijk: onderdrijving

het regent slechts een beetje (wanneer het pijpestelen regent)

Cruijff trapt een aardig balletje

litotes

Ontkenning van het tegenovergestelde

De litotes lijkt op een understatement. Het is een stijlfiguur waarbij je schijnbaar iets ontkent of verkleint met het doel datgene wat je bedoelt des te meer uit te laten komen.

voorbeeld: hij is niet al te slim, dat is niet niks, jullie zijn niet onaardig

eufemisme

verzachtende en verbloemende omschrijving van iets onaangenaam uit beleefdheid

voorbeeld: we hebben de kat laten inslapen (ipv vermoorden) hij is niet betrokken bij het arbeidsproces (ipv hij is werkeloos)

Understatement

Bij een understatement wordt iets op een spottende manier verkleind of verzwakt. Het verschil met het eufemisme zit hem in de spot.

Voorbeeld: Toen zijn partij weer vier zetels had gewonnen in de peilingen reageerde de fractieleider met: ‘Niet slecht’.

Ik had een twee voor het proefwerk, ik had dus wel een paar foutjes gemaakt.

Ironie

Grieks woord, betekent lettelrijk geveinsde onwetendheid. Het is een stijlfiguur waarmee je spottend kunt uiten. Eigenlijk zeg je precies het tegenovergestelde van wat je bedoelt, maar degene aan wie je het schrijft of vertelt, weet toch precies wat je bedoelt.

Sarcasme

Vanuit het Grieks: sarkatzoo = knarsen, verscheuren. 

Het is bijtende spot, bitterder en scherper van toon dan ironie. Het slachtoffer voelt zich afgekraakt, gekwetst of beledigd, machteloos van woede of frustratie. Het is als een dolkstoot in de rug. Altijd op de persoon gericht en zorgt voor een kwetsend gevoel bij degene tegen wie de aanval gericht is. Maar niet altijd zo agressief bedoeld.

Sarcasme

Schrijvers die zich hiervan bedienen, zijn Willem Frederik Hermans, Midas Dekkers, Gerrit Komrij en Youp van ‘t Hek.

Vb. Hoe kleiner de bal, hoe groter de kwal

Cynisme

Ook vanuit het Grieks: honds. Net als sarcasme, stijlfiguur met negatief karakter. Bij cynisme worden vaak de 'goede' dingen in het leven negatief bekeken. Bijvoorbeeld: het geloof, de liefde of vriendschap.