KA 8: De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

KA 8

de ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten

Kenmerken

Verkorte versie: Ontstaan van het Jodendom en Christendom

Tijdvak: Tijd van Grieken en Romeinen

Jaartallen: Ca. 3000 v. Chr. - 500 n. Chr.

Periode: Oudheid

Samenleving: Landbouwstedelijke samenleving

Invalshoek: cultuur

Mindmap: polytheïstisch (geloof in meerdere goden) en monotheïstisch (geloof in één god), jodendom/Mozes, christendom/Jezus, 313 Edict (wet) van Milaan,  391 christendom wordt staatsgodsdienst

Gebeurtenis: De droom van Constantijn (313). De Romeinse keizer Constantijn de Grote kreeg vlak voor een veldslag een droom. Als hij het christelijke teken zou voeren, zou hij de veldslag winnen. Constantijn liet het teken op alle schilden zetten en hij won inderdaad de slag. Dit is een belangrijk omslagpunt in de geschiedenis van het christendom. Constantijn stopte de vervolgingen en was actief in zijn steun van de christenen. Nieuwe kerken werden gebouwd en langzamerhand kreeg het christendom een leidende rol. 

Persoon: Augustinus van Hippo (354-430) kerkvader en theoloog. Hij wordt beschouwd als de invloedrijkste theoloog uit de vroegchristelijke tijd. Tijden zijn leven als bisschop schreef hij negentig boeken en vele honderden preken en brieven. Daarin besprak hij allerlei theologische vraagstukken, zoals dat van de vrije menselijke wil tegenover de goddelijke voorzienigheid. 

Document: Verweerschrift apologeet Marcus Minucius Felix (ca. 200 - ca. 240). In de 1e en 2e eeuw gingen er in het Romeinse rijk allerlei geruchten rond over het christendom die de meeste vreselijke dingen zouden doen. Om aan deze verdachtmakingen een einde te maken, pakten sommige christenen de pen om zich te verdedigen. Minicus laat de Romein in zijn verhaal vertellen welke verhalen over christenen bestaan om die vervolgens te ontkrachten als fabeltjes of laster. 

Leerdoelen

- De leerling heeft kennis over de ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten.

- De leerling kan het verschil tussen monotheïstische godsdiensten  polytheïstische godsdiensten uitleggen.

- De leerling kan de overeenkomsten en verschillen tussen het joden en christendom benoemen.

- De leerling heeft kennis van de relatie tussen Romeinen met het jodendom en christendom. 

Vragen van betekenis

Hoe totalitair is monotheïsme?

Monotheïsten erkennen één god en één heilig boek, waarin één waarheid te vinden zou zijn. De exclusiviteit die hierin besloten ligt, lijkt aan andersdenkenden weinig ruimte te bieden. Binnen de monotheïstische religies - jodendom, christendom en islam - werd en wordt de strijd om de 'juiste interpretatie' van die ene leer dan ook vaak op het scherp van de snede gevoerd. In het polytheïsme - denk aan boeddhisme, hindoeïsme en tal van natuurgodsdiensten - komen we dit veel minder tegen. Uit naam van meergodendom zij bijvoorbeeld zelden veroveringsoorlogen gevoerd. Is geloof met exclusiviteit een bron van conflicten? Is monotheïsme per definitie totalitairder dan polytheïsme? En heeft het christendom in de 'eeuw van de rede' (18e eeuw) die aanspraak op exclusiviteit afgelegd, terwijl jodendom en islam dat 'nog niet' hebben gedaan?

Test jezelf

Welk twee kenmerkende aspecten passen bij deze bron?

Romeinse keizers vervolgden eerst de christenen, en later werden ze zelf christen en werd het zelfs een staatsgodsdienst.
2p Leg uit met politieke motieven waarom.