Mediawijsheid bronnen betrouwbaarheid

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Leerdoelen

• Je weet waarom het belangrijk is om kritisch om te gaan met internet en hoe je dat doet.
• Je kunt aangeven wat plagiaat en phishing is en hoe bedrijven info op de lezer afstemmen.
• Je kunt beargumenteren waarom internet een grote invloed heeft op maatschappij en politiek.
• Je kunt zelf kritisch naar info kijken.

Mediawijsheid: algoritmes

Wat is een algoritme?

Een algoritme is een wiskundige formule. In programmeertaal is het een instructie, een stukje code, om een probleem om te lossen.

Algoritmes

Met algoritmes kan de maker van tevoren bepalen wat er gebeurt in een bepaalde situatie. 

Zo weet YouTube dat wanneer jij veel kattenfilmpjes kijkt, het je meer kattenfilmpjes kan aanbevelen omdat je die waarschijnlijk leuk vindt.

Filterbubbel

Resultaten die niet bij jouw profiel passen worden weggelaten uit zoekresultaten.

Een andere invalshoek, een andere mening, een kritisch artikel of een tegendraadse weerwoord zal worden weggefilterd. Zo ontstaat een filterbubbel om je heen. 

Zoek op google naar het woord sportvereniging en check of jij hetzelfde krijgt te zien als je buurman/-vrouw. Welke verschillen zie je?

Scrol samen door elkaars Facebook of Instagram. Krijg je dezelfde advertenties. Noteer de verschillen. Geef een verklaring waarom jij een bepaalde advertentie te zien krijgt.

Plagiaat, onvermijdelijk

of onvergeeflijk?

Plagiaat

Iedereen kan publiceren op internet. Maar is de info ook echt van de schrijver zelf?

Als je niet goed aangeeft dat je de tekst van een ander gebruikt, kan dat leiden tot plagiaat. Het plegen van plagiaat kan je duur komen te staan (= fraude = examencommissie).

Verwijs op de juiste manier naar gebruikte bronnen! 

Plagiaat als:

• Citeren zonder bronvermelding
  
• Parafraseren zonder bronvermelding
• Hele alinea's zo overnemen van een website

• Chatgpt = plagiaat

Bronvermelding

Cybercrime (phishing) 

Een bekende vorm van cybercrime is ‘phishing’. Hierbij proberen criminelen informatie van jou te verzamelen zoals een kopie van jouw paspoort of de inloggegevens van jouw internetbankieren. Dit doen ze door mails te sturen die lijken op mails van een officiële instantie of jouw bank. Let altijd goed op of de mail die je ontvangt van je bank, ook écht van je bank is. En of de website waarop je zit wel klopt. Twijfel je? Bel dan met de bank of de betreffende instantie. 

Kortom: wees altijd alert!!!

Phishing herkennen!

- Algemene aanhef, zoals ‘Geachte klant’.

- Link naar een website die erg lijkt op die van een betrouwbare instelling.

- Afwijkend internetadres en mailadres, die sterk lijken op het adres van een betrouwbare instelling. Door met de muis op het adres te gaan staan zonder te klikken, is dit te zien (linksonder in beeld).

- Een verzoek om beveiligingscodes en/of persoonlijke gegevens in te vullen.

Plagiaat?

1. Dit is plagiaat, want hij schrijft de passages letterlijk over
2. Dit is plagiaat, want hij vermeldt geen bron
3. Dit is geen plagiaat, want het gaat om een heel klein stukje
4. Dit is geen plagiaat, want hij kan er niks aan doen

Leg uit waarom dit plagiaat is?

Wat heb je geleerd over kritisch lezen?

Ben je mediawijzer geworden van deze les? Wat neem je ervan mee?

Oefenbetoog 

1. De inleiding en de kern heb je geschreven.  In de kern staan 3 argumenten met een toelichting en voorbeelden (bronnen), een tegenargument en een weerlegging. 
2. Het slot ga je nu maken en moet af zijn voor de volgende les.