Taalbewust lesgeven - workshop (v2)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Workshop Taalbewust lesgeven

januari 2023

Programma

1. Wat is het probleem? 

2. Doelen 

3. Uitwisselen ideeën 

4. Theorie en voorbeelden 

5. Afsluiting

Programma

1. Wat is het probleem? (5 min)

2. Doelen (3 min)

3. Uitwisselen ideeën (10 min)

4. Theorie en voorbeelden (15 min)

5. Kijkwijzer (10 min)

6. Afsluiting (3 min)

Zie jij afname van taalvaardigheid bij leerlingen in jouw vak?

Ja

Een beetje

Nee

Welke problemen zie jij in je les op het gebied van taal?

2. Doelen workshop

Valkuil... 'leerlingen lezen niet meer'

Vandaag: Wat kun jij doen in je les?

Aan het einde van deze workshop...

-Ben jij je bewust van de rol van taal in jouw onderwijs.

-Heb je minimaal één werkvorm/werkwijze geleerd die je morgen kunt inzetten in jouw les. 

2. Doelen workshop

Iedere docent is een taaldocent!

3. Uitwisselen 

Wat doe je al in je les om taalvaardigheid van leerlingen te verbeteren? Denk aan:

-Lezen

-Schrijven

-Spreken

Wat doe je al in je les om taalvaardigheid te verbeteren?

Hoeveel procent van de woorden moet je minimaal kennen om een tekst te snappen?

1. 60%
2. 70%
3. 80%
4. 90%

60 %

​

We moeten - , zei een - uit Singapore tegen - . We hebben​

geen - meer. Singapore is maar  - - -  met een  - - -. We ​

met  - - dat we niet - kunnen.  - - ik - een - met een - aan -​

het - er -. ​

Voor de - mensen is dit nog - de - - van - , maar ​

dat is een niet meer te  - -  geworden. ​

70 %

We moeten - , zei een - uit Singapore tegen - .

We hebben geen - meer. Singapore is maar een klein - met een sterk - -. We - met - - dat we niet anders kunnen. - - ik een huis met een - aan beide -, het - er-. Voor de - mensen - is dit nog - de - -  van -, maar dat is een niet meer te - - geworden.

80 %

We moeten -, zei een - uit Singapore tegen me. We hebben geen - meer. Singapore is maar een klein - met een sterk groeiende bevolking. We - met zo'n - dat we niet anders kunnen. - - ik - een huis met een - aan beide -, het liefst er - . Voor de meeste mensen is dit nog steeds de - wijze van wonen, maar dat is een niet meer te - - geworden

90 %

We moeten omhoog, zei een - uit Singapore tegen me. We hebben geen - meer. Singapore is maar een klein eiland met een sterk groeiende bevolking. We - met zo'n ruimtegebrek dat we niet anders kunnen. - - ik wil iedereen een huis met een tuin aan beide zijden, het liefst er -. Voor de - mensen is dit nog steeds de ideale manier van wonen, maar dat is een niet meer te - - geworden.

Wat denk je nu: Hoeveel procent van de woorden moet je minimaal kennen om een tekst te snappen?

1. 60%
2. 70%
3. 80%
4. 90%

4. Theorie en voorbeelden

DAT en CAT

'Als je een hap hebt doorgeslikt, gaat je eten via een hoop kronkelweggetjes in je darmen naar beneden en dan poep je het uit.'

'Spijsverteren of digestie betekent het verteren van voedsel (spijs) tot stoffen die door het lichaam kunnen worden

opgenomen. Dit gebeurt in het spijsverteringskanaal; buizen en lichaamsholten waarin het spijsverteringsproces plaatsvindt. In het maagdarmkanaal wordt het voedsel (de spijsbrij) voortgestuwd en

knedend gemengd met de spijsverteringssappen'

CAT->DAT->CAT

CAT: Cognitief academisch taalgebruik

DAT: Dagelijks algemeen taalgebruik

Van CAT->DAT gebeurt al, maar nu nog 

ook weer terug naar CAT!

Uitgangspunten

-Werk met rijke, onbewerkte teksten

-Behandel een tekst actief

(ipv alleen altijd tekst lezen en vragen maken)

-Samen lezen: duo lezen, vier rollen lezen

-Lezen om te ... 

Werken aan woordenschat

-Van incidenteel naar intentioneel 

-Maak gerichte selectie van woorden, liefst thematisch

-Herhaal de woorden (Pas na 7x zelf kunnen gebruiken!)

-Geen definities maar omschrijvingen

-Koppel aan afbeeldingen

-Denk niet alleen aan vaktaal, maar ook aan schooltaalwoorden

-Werk aan 'kennis van de wereld' 

4.1 Interactie

-Van een les met luisteren en opdrachten maken naar praten over de lesstof

4.1 Interactie: concrete acties

-Stel open vragen, moedig aan tot gebruik vakjargon

-'Vijf vragen' 

-Laat lln aan de hand van 'spelletjes' praten over de lesstof:

thirty seconds, slimste mens, welk woord weg, verboden woord

-Interactie maakt het leren van lln zichtbaar. Gebruik LessonUp of Padlet, laat lln elkaar feedback geven op antwoorden.

Even uitproberen...

'Slimste mens'

Maak duo's, één persoon draait zich om zodat hij/zij het bord niet ziet

De ander stelt de vraag: wat weet je van...

Koude Oorlog

-Amerika

-Sovjet-Unie

-Atoomwapens

-Berlijnse muur

Stelling van Pythagoras

a2 + b2 = c2

Rechthoekige driehoek

Lengte van drie zijden

BNP (aardrijkskunde)

Bruto Nationaal Product

Inkomen

Welvaart

Koopkracht

Periodiek systeem (scheikunde)

-Elementen

-Atoomnummers

-Massagetal

-Edelgassen

4.2 Context

-Aansluiten bij belevingswereld, voorbeelden uit eigen omgeving geven

-Aansluiten bij voorkennis

-Lesstof betekenisvol maken

4.2 Context: concrete acties 

-Ophalen voorkennis (bijv quiz, klassengesprek, wisbordjes)

- 'Raad vijf woorden' voorafgaand aan een tekst

-Voorwerpen meenemen, aandachtsrichters

-Inzet actualiteit

 

4.3 Taalsteun

Steun geven om taalniveau te halen

Dus niet te gemakkelijke teksten geven of te makkelijk uitleggen 

(Op het bord schrijven, duidelijk articuleren, handgebaren gebruiken). 

4.3 Taalsteun: concrete acties

-Schrijf de belangrijkste begrippen op het bord voorafgaand aan uitleg

-Laat tekststructuur zien, bijv door modeling 

-Maak verbanden visueel, maak een schema dat lln samen moeten invullen 

-Werkstuk schrijven? -> Bied schrijfplan aan, good practice, werk met peerfeedback

Concrete acties - leessandwich

-Voor: klassengesprek, 'raad 5 woorden', actualiteit, filmpje, woordweb

-Tijdens:  specifieke dingen onderstrepen (voor- en nadelen, soc/eco/pol), mindmap maken, duo-lezen, expertwerkvorm, juiste tussenkopje toevoegen per alinea, vier-rollen lezen. 

-Na: discussie over de tekst, schrijven, spiekbriefje maken, zelf vragen bij tekst bedenken.

5. Kijkwijzer

->We kijken een fragment uit een les

->Bekijk aan de hand van de kijkwijzer wat de docent doet aan taalontwikkelend lesgeven 

5. Afsluiting

Drie slotvragen

Welke werkvorm/werkwijze ga je meenemen voor in je les?

Wat vond je van de workshop? Een tip en een top:

Zou je willen aansluiten bij de leer-gemeenschap 'taalbewust lesgeven'?