Domein H Alkmaar

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Examentraining

Domein H

Lesopbouw

1. herhaling theorie domein H

2. Samen oefenen

3. oefenopgaves maken

Productiefactoren

4 productiefactoren en hun beloning

• Natuur  > Pacht
• Arbeid > Loon
• Kapitaal > Rente
• Ondernemerschap > Winst

BBP / BBI berekenen

        

of       = C + B + S

Categoriale inkomensverdeling

• Categoriale inkomensverdeling = het verdelen van primair inkomen over verschillende categorieën 

Indexcijfer loonkosten per product

                                                     

                                                                     indexcijfer loonkosten per                                                                                            werknemer

indexcijfer Loonkosten per product:   _______________________      

                                                                 indexcijfer arbeidsproductiviteit

Economische kringloop 

Formules

• Y = C + B + S
  
• Y = C + I + O + E - M
  
• C + B + S = C + I + O + E - M
  
• B + S = I + O + E - M
  
• ook wel (S - I) + (B - O) = (E - M)

(S-I) + (B-O) = (E-M)

(S-I) = Particulier spaarsaldo

(S-I) + (B-O) = Nationaal spaarsaldo

(E-M) = Saldo lopende rekening = Nationaal spaarsaldo

Betalingsbalans

De geldstromen m.b.t. de handel staan op de betalingsbalans.

Ook andere geldstromen van en naar het buitenland (bijvoorbeeld beleggingen) staan op de betalingsbalans.

Lopende rekening

kapitaalrekening 

- internationale beleggingen 

- internationale krediet verlening 

- directe investeringen buitenland

Economische groei

Oorzaken economische groei

Economische groei ontstaat wanneer de toegevoegde waarde van een land stijgt. Dit gebeurt als kwaliteit en / of kwantiteit van de productiefactoren stijgt. 

BV: meer kapitaalgoederen, meer bevolking; verbetering kapitaalgoederen, beter onderwijs

De productiefunctie

De macro-economische productiefunctie geeft het BBP als functie van de vier productiefactoren: 

kapitaal, arbeid, natuur en ondernemerschap:

Y*= Af(K,L) waarbij A, K en L positieve getallen zijn

Totale factorproductiviteit

1. Economisch kapitaal

Innovaties en verbetering infrastructuur

2. Menselijk kapitaal

Scholing van de beroepsbevolking

3. Natuurlijk kapitaal

De geografische ligging en beschikbaarheid van natuur, klimaat en bodemschatten

4. Maatschappelijke factoren

Politieke stabiliteit en kwalitatief goede instituties

(= Brede welvaart)

Groen BBP

   Bruto Binnenlands Product 

- kosten van milieuvervuiling 

- kosten uitputten grondstofvoorraden 

= Groen BBP 

HDI (Human Development Index)

Een ranglijst van landen in de mate van welvaart. 

Indexgetal tussen de 0 en 1. 

HDI meet méér dan het bbp, denk aan:

• Levensverwachting
• Onderwijs
• Het bbp zelf (dit is dus ook een onderdeel van de HDI)

In Nederland brede welvaart

CBS

8 thema's

• welzijn (onderdeel welvaart), materiële welvaart, gezondheid, arbeid en vrije tijd, wonen, samenleving, veiligheid en milieu. 
• Hoe is de brede welvaart verdeeld onder bepaalde groepen in de samenleving?

Pareto-efficiëntie

De efficiëntie van een markt kan ook bepaald worden aan de hand van het Pareto-criterium. Een situatie is Pareto-efficiënt als er geen verandering mogelijk is waarbij niemand er op achteruit gaat. M.a.w., kan vanuit de uitgangssituatie iemand erop vooruitgaan, zonder dat iemand er op achteruit gaat?

Ja: Er is een Pareto-verbetering mogelijk; Nee: De Pareto-efficiënte situatie is bereikt.

Een daling van de gini-coëfficiënt geeft aan dat de verschillen kleiner worden. 

Een gini-coëfficiënt van 0? Dat kan, het inkomen is perfect gelijkmatig verdeeld.

Gini-coëfficiënt

Wat is ongelijkheid?

We hebben het over economische ongelijkheid. Twee soorten:

1. Inkomensongelijkheid (hoeveel je verdient)
   
2. Vermogensongelijkheid (hoeveel er op je bank staat)

Lorenzcurve

De Lorenzcurve geeft inkomensongelijkheid aan.

Belastingstelsels 

• Proportioneel belastingstelsel
• Progressief belastingstelsel
• Degressief belastingstelsel 

Nivellering

Door een progressief belastingstelsel is er sprake van nivellering

Dit betekent dat de inkomensverschillen relatief kleiner worden

Heffingstarief (belastingdruk)

Bruto inkomen € 84.000

Inkomensheffing € 28.459

Gemiddelde heffingstarief = inkomensheffing / bruto inkomen x 100%

                                                         = € 28.459 / € 84.000 x 100% = 33,9% 

Marginale heffingstarief = 49,5%

schema loonheffing uitrekenen

Stap 1: Belastbaar inkomen uitrekenen:

               Bruto inkomen  + bijtellingen -aftrekposten= belastbaar inkomen

Het belastbaar inkomen is het inkomen waarover je belasting/inkomensheffing moet betalen

Stap 2: het schijvensysteem toepassen

Stap 3: de heffingskorting(en) er af halen.

Belastingschijven

Rechtstreeks of niet?

-  directe belastingen

(inkomstenbelasting, loonbelasting, vennootschapsbelasting)

- indirecte belastingen

De winkelier betaalt deze belasting weer door aan het Rijk.

(btw en accijns)

Arbeidsmarkt

Hoe werkt de arbeidsmarkt? 

Beroepsbevolking

• mensen die kunnen & willen werken = beroepsbevolking
• 1. iedereen die nu al werkt; 
• 2. werklozen horen ook bij beroepsbevolking

Conjuncturele en Structurele Werkloosheid 

conjuncturele werkloosheid: werkloosheid die ontstaat door onderbesteding.

structurele werkloosheid: werkloosheid die wordt bepaald door de aanbodfactoren. ( kwantitatieve werkloosheid, kwalitatieve werkloosheid, frictiewerkloosheid, seizoenswerkloosheid)

Samen oefenen

Persoon A heeft een salaris van € 60.000. Persoon B 90.000. Verder gelden dezelfde gegevens.

De WOZ-waarde van de eigen woning bedraagt € 300.000.

Eigen woning waarde forfait is 0,6% van de woz, Er zijn twee heffingskortingen: een algemene heffingskorting van € 2.711 een arbeidskorting van € 3.595

De hypotheek voor de eigen woning bedraagt € 290.000 tegen 3,1% rente.

1. bereken belastbaar inkomen

2. bereken te betalen inkomstenbelasting

3. bereken gemiddelde heffingstarief

Antwoord

60.000 + (300.000x0,6%) - (290.000x3,1%)=52810

90.000  + (300.000x0,6%) - (290.000x3,1%)= 82810

52810 x 37,35% = 19724; 19724 - 2711-3595 = 13418

68508 x 37,35% + (82810-68508)x 49,5% = 32667,23; 32667,23-2711-3595 = 26361,23

13418/60.000 x 100 = 22,36%

26361/90000x100=29,3%

Samen oefenen

c. Bereken het nationaal spaarsaldo op twee manieren.

d. Heeft de financiële rekening van dit land een overschot of een tekort? Leg het antwoord uit.

Oplossing

a. B – O = −20 → B – 110 = −20 → B = € 90 miljard.

Y = 320 + 70 + 110 + 140 – 130 = € 510 miljard.

S = Y – B – C = 510 − 320 – 90 = € 100 miljard.

(S – I) = 100 – 70 = € 30 miljard.

(E – M) = 140 – 130 = € 10 miljard.

c. Nationaal spaarsaldo = (E – M) = 140 – 130 = € 10 miljard (overschot)

Nationaal spaarsaldo = (S – I) + (B – O) = 30 – 20 = € 10 miljard (overschot).

d. Een tekort.

Het overschot op de lopende rekening betekent dat dit land geld uitleent aan het buitenland en zo ontstaat er een tekort op de financiële rekening.

Opgave maken

Gelijkheid en groei

Devaluatie van de wal in de sloot