Thema 5 BS 1 genotype en fenotype

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Erfelijkheid en evolutie

BS 1 Fenotype en genotype

A C G T T A G A

DNA ligt in chromosomen

‘Wat lijk jij veel op je vader.’ ‘Je bent precies je moeder.’ Deze opmerkingen heb je misschien weleens gehoord van familie of vrienden. Ze gaan over je erfelijke eigenschappen.

Waarom lijk je op je broertjes en zusjes?

Schrijf op waar je aan denkt bij het begrip Erfelijkheid

Erfelijkheid

DNA erf je van je ouders

Daarom lijk jij op je ouders en ook een beetje op de rest van je familie.

DNA is een stof waarin je erfelijke eigenschappen zitten opgeslagen

Leerdoelen

• Je benoemt dat in elke celkern DNA aanwezig is dat instructies bevat voor de cel. 
• Je legt uit dat elke cel erfelijk materiaal voor alle eigenschappen bevat en dat (afhankelijk van het type cel) bepaalde delen van het erfelijk materiaal worden gebruikt. 
• Je legt  eigenschappen uit waarop erfelijk materiaal van de ouders, omgeving en leefstijl in verschillende mate van invloed kunnen zijn of zijn geweest. 
• Je beschrijft de begrippen cel, celkern, chromosoom, DNA, gen, genotype en fenotype.  

Hoeveel chromosomen heeft een lichaamscel van de mens?

1. 23
2. 46
3. 24
4. 40

Hoeveel chromosomen heeft een geslachtscel van de mens?

1. 23
2. 46
3. 24
4. 40

Het fenotype is

1. Alleen erfelijk
2. Erfelijk en invloeden uit de omgeving
3. Alleen de invloeden uit de omgeving

Is het genotype van de larve hetzelfde als het genotype van het volwassen dier?

1. Ja
2. Nee

Genen

Een gen is een stukje DNA voor een
erfelijke eigenschap.

Een gen kan 'aan' of ' uit' staan.

Voorbeeld

Oogkleur wordt bepaald door gen (OCA2) op chromosoom-15.   

Dit gen maakt P-eiwit (verantwoordelijk voor pigment)

Worden bij een muis dezelfde genen gebruikt in een levercel en in een longcel?

1. Ja
2. Nee
3. Kan je niet weten

Je lichaam bestaat uit lichaamscellen.

Elke lichaamscel heeft een celkern.

Cel->Chromosomen->DNA->gen

Cel en DNA

In iedere cel van je lichaam zitten in de celkern chromosomen. Chromosomen zijn een soort strengen. Ze bestaan uit een stof die we DNA noemen. In dit DNA zit een soort ‘code’ waarin al onze erfelijke eigenschappen zijn vastgelegd. Informatie voor 1 eigenschap is vastgelegd op een gen.

Hoeveel chromosomen in een cel van de mens?

Chromosomen komen in paren voor, 1 van de vader en 1 van de moeder.In het karyogram hieronder kun je overzichtelijk alle chromosomen in een celkern weergeven.

Celdeling 

• Celdeling = de vorming van nieuwe cellen. 
• Bij elke celdeling worden eerst de chromosomen gekopieerd. 
• Elke dochtercel krijgt een zelfde set chromosomen. 

Genotype fenotype

Genotype & Fenotype

Genotype: De informatie in je erfelijkmateriaal. Je kunt dit niet veranderen.

Fenotype: Uiterlijk (zichtbare kenmerken. Je kunt dit veranderen.

Milieu eigenschappen: eigenschappen die je gedurende je leven verkregen hebt. Bijvoorbeeld tatoeages.

 Genotype & Fenotype

(Plotselinge) verandering

= modificatie

(Plotselinge) verandering

= mutatie

Aan de slag

Maken opdr. 1,2, 4 ,6,7,8, 9 en 10