4.3 Crisis in de Wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 2

4.3 Crisis in de wereld

Leerdoelen

Aan het einde van de les:

• ken je de begrippen economische crisis, Verdrag van Versailles, herstelbetalingen.
  
  
• kun je herkennen en uitleggen welke oorzaken en gevolgen de economische crisis van 1929 had. 
  
  
• kun je herkennen en uitleggen welke oorzaken en gevolgen het Verdrag van Versailles had. 
  
  
• kun je uitleggen hoe de crisis in Amerika een wereldwijde crisis werd. 

Wapenstilstand

11 november 1918 (11-11-1918), 11 uur

• De vrede met de Russen had er niet voor gezorgd dat de Duitsers de oorlog aan het Westfront konden winnen.
• Uiteindelijk zorgt het meevechten van de Amerikanen voor de doorslag: Na vier jaar is het voorbij voor Duitsland.

Verdrag van Versailles (1)

• Duitsland moet veel grondgebied afstaan (ongeveer 10%).

• Duitsland moet kolonies afstaan.

• Duitsland mag geen leger meer hebben van groter dan 100.000 man en weinig wapens.

• Duitsland moet herstelbetalingen doen aan vnl. Frankrijk.

Verdrag van Versailles (2)

• Duitsland mag geen grote oorlogsschepen meer hebben (bepaald gewicht)
  

• Duitsland mag geen luchtmacht meer hebben

• Duitsland moet Polen doorgang geven naar de Oostzee.

• Grens tussen Frankrijk en Duitsland wordt gedemilitariseerd (Rijnland).

Vrede van Versailles

28 juni 1919 (28-06-1919)

Exact 5 jaar na de aanslag op Franz-Ferdinand 

door Gavrilo Princip is de oorlog voorbij.

Verdrag?! Dictaat!

In Duitsland is grote onvrede en spreekt men

liever van het Dictaat van Versailles.

Vrede?

• generaal Foch van Frankrijk had kritiek op de voorwaarden van het Verdrag van Versailles, hoewel hij als militair zich niet met politieke standpunten moest bemoeien.

• Hij zei: "Dit is geen vrede, het is een bestand voor twintig jaar".

Gevolgen:

• Opkomst van Hitler: Hij speelt in op de Duitse onvrede over het Verdrag van Versailles.

• Uiteindelijk ook de Tweede Wereldoorlog, waarbij Hitler er alles aan zal doen om de gevolgen van het Verdrag van Versailles te vernietigen... en daarin ook slaagt.
  

Crisis in de wereld 

vanaf 1929

• Door overproductie van fabrieken, veel kopen op afbetaling en teveel vertrouwen in aandelenhandel, klapt de Amerikaanse economie in elkaar.

• Landen die veel met de VS handelen, worden de crisis mee in gesleept... 
  

Beurskrach

'Black tuesday' 1929

• De oorzaak voor de economische crisis noemen we de 'beurskrach'.
  
  
• De aandelenmarkt stortte in, veel aandelen waren meer waard dan het bedrijf zelf.

Crisis in Nederland

• Nederland (en Duitsland) worden zwaar door de crisis geraakt: de handel met de VS en Duitsland komt vrijwel stil te staan.

• Bedrijven en fabrieken moeten de deuren sluiten.

• Tussen 1929 en 1935 stijgt de werkloosheid van 22.000 naar 500.000. 

Een werkloze bakker uit het Gelderse Twello 'verkoopt' zichzelf op een marktplein in Deventer (Overijssel).

Duitsland moest herstelbetalingen doen aan de winnaars. Ze moesten ook:

1. Alle criminelen opsluiten.
2. Grondgebied en koloniën afstaan
3. Ontwapend worden
4. Lid worden van de Volkenbond

Wat was geen straf voor Duitsland na de Eerste Wereldoorlog?

1. Herstelbetalingen
2. Land afstaan
3. Leger inkrimpen
4. Industrie wegdoen

Wat houdt het Dawesplan in?

1. Duitsland krijgt lening van VS voor o.a. herstelbetalingen
2. Duitsland begint weer met het betalen van herstelbetalingen
3. Frankrijk en Engeland verlagen de herstelbetalingen
4. Frankrijk en Engeland geven Duitsland uitstel van de herstelbetalingen

Begrippen uit deze les

• Vrede van Versailles
• Herstelbetalingen
• economische crisis
• Dawesplan
• Beurskrach

Jaartallen uit deze les

• 1919: vrede van Versailles
• 1924 Dawesplan
• 1929: Beurskrach

Aan het werk:

De vragen van 4.3 in Feniks:

2, 4, 5, 6, 8, 9

ga je maken.