1 De maatschappij en politiek

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

1 De maatschappij en politiek

Politiek

Politiek = het maken van regels + het nemen van besluiten die te maken hebben met het besturen van:

- het land (heel Nederland)

- de provincie (Noord-Brabant)

- de gemeente (valkenswaard)

Politici

Omdat we niet met 17 miljoen mensen over elk ding samen kunnen gaan stemmen kiezen we mensen die voor ons besturen.

Deze mensen noemen we politici. Ze vertegenwoordigen het volk bij het nemen van besluiten. Een ander woord voor politici = bestuurders

Ambtenaren

Politici worden bij het besturen geholpen door heel veel assistenten. Die assistenten noemen we ambtenaren.  Zij hebben vaak veel verstand van een bepaald onderwerp zoals verkeer of veiligheid.

Ambtenaren kunnen plannen maken maar ook plannen uitvoeren zoals bedrijven controleren. 

Ook politie en

leraren

zijn ambtenaren

De overheid = 

Alle politici + alle ambtenaren bij elkaar

Zij maken het overheidsbeleid: alle wettelijke regels en afspraken in ons land.

3 bestuurlijke niveaus

In Nederland zijn 3 bestuurlijke niveaus:

1. Het hele land (overheid)

2. de provincie (provinciale staten)

3. De gemeente (gemeenteraad)

Elk niveau heeft zijn eigen vorm van bestuur die besluiten neemt. 

Invloed

politici hebben politieke macht: zij maken besluiten waar iedereen mee te maken heeft. Ze kunnen dus niet zomaar wat doen want dan heeft het hele land er last van.

Daarom is het zo belangrijk dat we de juiste mensen kiezen die in onze naam besturen.

verzorgingsstaat

In Nederland zorgt de overheid er voor dat er voor iedereen een bestaansminimum is. Dat is een bedrag wat je minimaal (minstens) nodig hebt om in je levensonderhoud te voorzien.

Hierdoor krijg je als je (tijdelijk) niet kunt werken of ziek bent een uitkering van de overheid. Dat noemen we sociale zekerheid.

verzorgingsstaat

Daarnaast zorgt de overheid ook voor dingen die we allemaal nodig hebben zoals ziekenhuizen, onderwijs en huizen. Dit noemen we collectieve welzijnsvoorzieningen.

In Nederland zorgt de overheid dus voor haar burgers. Daarom is Nederland een verzorgingsstaat. Deze taken vinden we zo belangrijk dat ze in de grondwet zijn vastgelegd.

Aan de slag

1. Pak het boekje politiek

2. lees blz 6 + 7

3. markeer met markeerstift alle begrippen + de betekenis (die staat er vaak voor of achter)

4. Maak opdrachten 1 t/m 4

5. Ga naar blz 14 en vul de begrippen van 1.1 in t/m verzorgingsstaat in.

6. Maak zelf vast een samenvatting of mindmap van 1.1

1.2 de rol van de politiek bij maatschappelijke problemen

algemeen belang

De overheid houdt zich alleen bezig met dingen die van algemeen belang zijn. Dus dingen die voor heel veel mensen belangrijk zijn, waar veel mensen van afhankelijk zijn of waar veel mensen voordeel van hebben.  Bijvoorbeeld scholen, nieuwe wegen of afval ophalen.

De overheid houdt zich niet bezig met jouw persoonlijke problemen.

Maar burgers verwachten van de overheid wel dat ze maatschappelijke problemen aanpakt en oplost.

Maatschappelijke problemen

Maatschappelijke problemen zijn problemen waar veel mensen last van hebben. Iets wat echt speelt in de maatschappij en waar verschillende mensen anders over denken.

Maatschappelijke problemen gaan vaak over normen, waarden, belangen en macht.

kenmerken maatschappelijk probleem

1. Het is iets waar veel mensen last van hebben

2. Er zijn veel verschillende meningen over hoe het moet worden opgelost

3. Het probleem krijgt veel aandacht in de media

4. Het probleem kan het beste opgelost worden door de overheid in samenwerking met burgers of organisaties.

Voorbeelden van maatschappelijke problemen

milieuvervuiling

vergrijzing

drugshandel

discriminatie (zwarte piet)
Immigratie

vaccineren

waarden en normen

waarden= dingen die je belangrijk vindt in het leven

bijv. vrijheid, vriendelijkheid, eerlijkheid

normen = regels die bepalen hoe jij en anderen zich moeten gedragen

bijv. jezelf zijn, je eigen geld verdienen.

Normen horen bij waarden. Als je eerlijk belangrijk vindt ga je jezelf niet anders voordoen. Dan ben je altijd jezelf

Belangen

Een belang is een voordeel dat je ergens bij hebt. 

Niet iedereen heeft dezelfde belangen:

- een werknemer wil een zo hoog mogelijk salaris

- de baas wil juist een zo laag mogelijk salaris betalen

Dit noemen we belangenverstrengeling, de belangen botsen

Macht en machtsmiddelen

Je gaat natuurlijk voor jouw belangen. Om te krijgen wat je wilt is het handig als je macht hebt.

macht = de mogelijkheid om het gedrag van anderen te beïnvloeden.

Macht en machtsmiddelen

Om je zin te krijgen kun je machtsmiddelen inzetten. Dat zijn middelen waarmee je het gedrag van anderen kunt beïnvloeden. Bijvoorbeeld:

- geld

- een functie of beroep

- kennis

- vertuigingskracht

- aanzien

Machtsmiddelen

Als je een baan hebt heeft je baas macht over je, hij kan je bijvoorbeeld ontslaan. 

In een ziekenhuis heeft een arts macht over je, hij bepaalt of je een operatie krijgt en of je naar huis mag. 

Machtsmiddelen

- vaardigheden (zoals goed kunnen spreken in het openbaar)

- charisma (uitstraling hebben)

- macht van het getal (met velen zijn ipv alleen)

Aanpak maatschappelijke problemen

Om een maatschappelijke probleem aan te pakken zijn vaak nieuwe regels en wetten nodig. Hiermee wordt een maatschappelijk probleem dus ook een politiek probleem.

Criminaliteit is een maatschappelijk probleem wat eigenlijk altijd wel op de politieke agenda staat. Politici zijn hier vaak mee bezig en moeten misschien nieuwe wetten maken.

Aanpak maatschappelijke problemen

Andere maatschappelijke problemen die op de politieke agenda staan zijn: milieuvervuiling, werkloosheid, immigratie en discriminatie.

Politici staan vaak een een dilemma: een lastige keuze tussen 2 dingen die allebei voordelen en nadelen hebben.

Dilemma's

Voorbeeld van een dilemma:

De gemeente kan ervoor zorgen dat vrachtwagens niet meer in het centrum mogen komen omdat ze vervuilend zijn maar dan gaan winkels weg. Winkels kunnen dan in het centrum geen voorraad meer krijgen.

Hier sta je voor een moeilijke keuze: kies je voor het milieu of voor economische groei?

Aan de slag

1. Pak het boekje politiek

2. lees blz 8+9

3. markeer met markeerstift alle begrippen + de betekenis (die staat er vaak voor of achter)

4. Maak opdrachten 5 t/m 8

5. Ga naar blz 14 en vul de begrippen van 1.2  vanaf algemeen belang in

6. Maak zelf vast een samenvatting of mindmap van 1.1 + 1.2

7. Lever je samenvatting of een foto daarvan in via Teams

Hoofdstuk 1 Les 3

- We gaan 1.1 en 1.2 nakijken

- je gaat naar blz 10 en maakt opdrachten 10, 11, 12, 15, 16

- ga naar blz 15 en maak de invulsamenvatting