16.1 Koolstofkringloop en klimaat 5V

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H16 Systeem aarde en de mens

Kenmerken hoofdstuk

Niet veel nieuwe concepten, verdieping op V4 stof 

Complexiteit zit in de contexten en grafieken/ tabellen/ modellen

Maak de opdrachten uit de methode om daar mee te oefenen

In het examen komen vaak ecologievragen voor

In de lessen

In de lessen zal ik me vooral richten op de theorie uit de hoofdstukken. 

In de lessen ook ruimte om de vragen na te bespreken.

Hoofdstuk 16

16.1 Koolstofkringloop en klimaat

16.2 Stikstofkringloop

16.3 Fosforkringloop

16.4 Ecosystemen kantelen

Voorkennis (blz 270 uit je boek)

Aan de hand van een paar vragen halen we kennis uit de 4e op die nuttig is voor dit hoofdstuk.

Hoort het proces waarbij brooddeeg rijst door gist bij de C-kringloop, de N-kringloop of beide?

1. Bij de koolstofkringloop
2. Bij de stikstofkringloop
3. Bij beide kringlopen

Hoort het proces waarbij dode planten in een sloot anaeroob worden afgebroken tot de C-kringloop, de N-kringloop of beide?

1. Bij de koolstofkringloop
2. Bij de stikstofkringloop
3. Bij beide kringlopen

Afbraak door bacteriën

Alle organische stoffen waaruit dode planten/ dieren bestaan moeten worden afgebroken.

Hier zitten stikstofhoudende en niet stikstofhoudende stoffen bij.

(zie 67F, 67G, 67H, en verder)

Hoort het proces waarbij kalkrotsen verweren tot de C-kringloop, de N-kringloop of beide?

1. Bij de koolstofkringloop
2. Bij de stikstofkringloop
3. Bij beide kringlopen

Kalkrotsen

Kalk is de stof calciumcarbonaat: CaCO3.

Hoort het proces dissimilatie tot de C-kringloop, de N-kringloop of beide?

1. Bij de koolstofkringloop
2. Bij de stikstofkringloop
3. Bij beide kringlopen

16.1 Koolstofkringloop en klimaat

CO2 en broeikaseffect

Het versneld vrijmaken van CO2 uit de langzame koolstof kringloop verhoogt het CO2 gehalte in de atmosfeer.

Effect van CO2 op het klimaat

CO2 is een broeikasgas

Broeikasgassen vormen een deken om de aarde die de stralingswarmte terugkaatst.

Broeikasgassen

CO2

Methaan

Ozon

N2O (lachgas)

Waterdamp

Hoe groter de hoeveelheid broeikasgassen hoe groter het broeikaseffect -> versterkt broeikaseffect.

Broeikasgassen

Het vermogen van de gassen om bij te dragen aan het broekaseffect wordt uitgedrukt in GWP (Global Warming Potential). 

GWP van CO2 is gesteld op 1, de GWP van methaan is 25, die van ozon is 1000, die van N2O is 265

Koolstof voorraden (sinks)

Fossiele brandstoffen

Permafrost gebieden

Bodem van de oceaan

Kalkgesteenten

Biomassa

Langzame koolstofkringloop

Snelle koolstofkringloop

Methaan en broeikaseffect

Methaan (CH4) komt vrij bij de veeteelt (koeien boeren *), landbouw, verbranden fossiele brandstoffen, afvalstortplaatsen (anaerobe afbraak), ontdooien permafrost.

(*) Eén Nederlandse koe stoot gemiddeld ongeveer evenveel methaan uit als de CO2 van een gemiddelde personenauto, die 15.000 km per jaar rijdt.

Lachgas en broeikaseffect

Lachgas (N2O) komt vrij door bacteriewerking in de oceanen en door uitspoeling van nitraat.

Waterdamp en broeikaseffect

Door de opwarming van de aarde komt er meer waterdamp in de atmosfeer, dit zorgt voor een zichzelf versterkend effect.

Huiswerk

In de online methode.

Maak de opdrachten van 

16.1: Leerroute B