2.3 Delfstoffen in soorten en maten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

2.3 Delfstoffen in soorten en maten

Welkom!

Ga zitten en lees P2.3

Wat doen we vandaag?

Introductie 

leerdoelen

Maken van een opdracht

doelstellingen

• Je weet dat afhankelijk van hoe ze zijn ontstaan verschillende delfstoffen zijn.
• Je begrijpt het verschil in ontstaanswijze tussen ertsen en fossiele brandstoffen.
• Je kunt met behulp van kaarten belangrijke vindplaatsen van delfstoffen aangeven.

Dagbouw vs. schachtbouw

Dagbouw=winning van delfstoffen in de 

openlucht

Schachtbouw=winning van delfstoffen in

ondergrondse mijnen

In het boek worden 3 soorten delfstoffen beschreven. Namelijk metalen, fossiele brandstoffen en diverse grondstoffen. Per delfstof ga je 3 voorbeelden onderzoeken aan de hand van de volgende vragen. 

Geef van elke delfstof 3 voorbeelden.

1. Geef aan hoe zijn ze ontstaan?

2. Waar kan je ze op de wereld vinden? Gebruik hiervoor de atlas                     

3. Hoe worden ze gewonnen? dagbouw of schachtbouw.

4. Wat kan je ervan maken?

5. We zijn hard bezig om de delfstoffen op te maken. Verzin een alternatief. 

Je hebt de hele les om hieraan te werken. Je kan vragen in de toets hierover verwachten, dus zorg dat je de antwoorden zorgvuldig invult!!!!!!

Verschillende soorten delfstoffen

1. Metalen: ijzer, aluminium, goud etc.

2. Fossiele brandstoffen: steenkool, aardolie, 

aardgas

3. Diverse grondstoffen: zout, grind, 

kalksteen

1. Metalen (ijzer, aluminium, goud)

-Gewonnen uit ertsen

-Voorbeeld: ijzer uit ijzererts en goud uit gouderts

-Ertsen zijn door het magma uit de aardmantel meegenomen richting het aardoppervlak

2. Fossiele brandstoffen 

Steenkool (ontstaan)

Inkolingsproces: proces waarbij plantenresten onder hoge druk en temperatuur (door bedekking met aarde) eerst in veen, daarna in bruinkool en ten slotte in steenkool veranderen

Inkolingsproces:

Planten → veen → bruinkool → steenkool

                                                                                                   3 fases:

2

2. Door sedimentatie komt het veen steeds dieper te liggen. Met de diepte stijgt de temperatuur. Daardoor kan het pakket veen omgezet worden in bruinkool.

3

3. Wordt de druk en vooral temperatuur nog hoger, dan zal bruinkool veranderen in steenkool en gaat het laatste water en gas eruit. Deze 3 fases samen worden het inkolingsproces genoemd.

1

1. Afgestorven planten komen onder water te liggen, in een moeras. Door zuurstof te kort, verteren de planten niet. Er ontstaat veen.

Klimaat  →  tropisch klimaat 

Carboon: 350 tot 290 miljoen

 jaar gelede

Ligging →  rond de evenaar

→ Tropisch moeras

0

Aardolie (ontstaan)

-Ontstond in het Mesozoïcum uit lagen dood plankton

1. De lagen dood plankton vormden dikke pakketten die bedekt werden met sediment

2. Druk en temperatuur nam toe

3. Daardoor chemisch proces waarbij plankton omgezet werd in aardolie.

0

Aardgas

Tegelijkertijd met het ontstaan van zowel steenkool als aardolie ontstond er aardgas

Aan de slag

Opdrachten in de box over het inkolingsproces

2.3 Delfstoffen in soorten en maten

Welkom!

Ga zitten en lees blz. 36 en 37

Wat doen we vandaag?

Introductie 

leerdoelen

instructie leerdoelen

opdrachten maken

doelstellingen

• Je weet dat afhankelijk van hoe ze zijn ontstaan verschillende delfstoffen zijn.
• Je begrijpt het verschil in ontstaanswijze tussen ertsen en fossiele brandstoffen.
• Je kunt met behulp van kaarten belangrijke vindplaatsen van delfstoffen aangeven.

3. Diverse grondstoffen (VWO)

Bijvoorbeeld: keukenzout, grind en kalksteen.

zout in nederland (VWO)

Toen Nederland een woestijn was:

1. binnenzee

2. droog warm klimaat -> water verdampt 

3. dik pakket zout blijft achter 

4. nieuw zand en klei bovenop  

5. zit nu het in de ondergrond

Delfstoffen raken op!

- Want we gebruiken veel delfstoffen voor allerlei producten

- Van de meeste delfstoffen zijn er voorlopig genoeg,  maar de voorraad raakt op

Hoeveel delfstoffen zijn er straks nog voor jou beschikbaar? 

§ 2.3

Aan de slag

• Alle opdrachten van deze paragraaf 2.3
• klaar? maak online de box opdracht