WO - Klimaatopwarming, broeikaseffect en ecologische voetafdruk

• Wereldoriëntatie
• Lager onderwijs

Klimaatopwarming, broeikaseffect & ecologische voetafdruk

Welke woorden passen bij ons thema 'Mister Greeny' ?

climate.nasa.gov

Wat zag je in het filmpje gebeuren met de aarde?

De klimaatopwarming

Klimatologen kunnen de temperatuur van de aarde van eeuwen en duizenden jaren geleden bepalen aan de hand van boomjaarringen, ijsboringen en andere methodes. 

Sinds 1880 wordt de temperatuur van de lucht aan het aardoppervlak elke dag en wereldwijd ook nauwkeurig gemeten.

De klimaatopwarming

Zo stellen wetenschappers vast dat de temperatuur aan het aardoppervlak sinds het jaar 1000 een klein beetje schommelt. Soms was er meer zonnewarmte, soms minder.

 Soms waren er periodes met meer vulkaanuitbarstingen en kwam er meer stof in de dampkring zodat de aardwarmte meer bijgehouden wordt.

De klimaatopwarming

Vanaf 1900 en vooral na 1975 is de temperatuur overal op aarde duidelijk blijven stijgen. 

Daarom spreken we van een wereldwijde klimaatopwarming.

Oorzaken van klimaatopwarming 

veeteelt

transport

wegwerpgoederen

energievoorziening

Welke uitspraak klopt NIET?

1. Sinds 1975 is de temperatuur aan het aardoppervlak dezelfde gebleven.
2. De temperatuur is sinds 1900 overal op aarde gestegen.
3. De aarde warmt vooral op sinds 1975.
4. Vooral op het noordelijk halfrond zien we de klimaatopwarming.

Welke zaken zijn het gevolg van de opwarming van de aarde?

1. Heel wat fruit en groenten die we eten, komt uit Zuid - Amerika of Afrika.
2. In Europa wordt zwaardere neerslag voorspeld.
3. Dieren kunnen zich niet snel genoeg aanpassen en kunnen uitsterven.
4. Heel wat bedrijven betalen een fietsvergoeding aan hun werknemers.

PROEF: stijging zeespiegel

We bekijken a.d.h.v. een proefje een gevolg van de klimaatopwarming.

Bij welke opstelling stijgt het waterniveau het meest als de ijsblokjes smelten? Hoe komt dat?

Zee-ijs ligt in het water. Als het smelt, stijgt het zeewater bijna niet. Als het landijs smelt, komt het in de zee terecht. Daardoor stijgt het zeeniveau meer.

Het broeikaseffect, 

natuurlijk en versterkt

Hoe komt het toch dat de aarde meer en meer opwarmt?

Natuurlijk broeikaseffect

Onze zon zendt lichtstralen uit die de atmosfeer rond onze aarde bereiken. Een deel van de stralen gaat terug de ruimte in en een ander deel bereikt het aardoppervlak. De aarde zet die lichtenergie om in warmte.   

Het broeikaseffect, 

natuurlijk en versterkt

Hoe komt het toch dat de aarde meer en meer opwarmt?

Natuurlijk broeikaseffect

Een deel ervan verlaat de dampkring en gaat de ruimte in, een ander deel wordt vastgehouden door broeikasgassen, zoals koolstofdioxide (CO2) en methaan, die in de atmosfeer zitten. Die bijgehouden warmte zorgt ervoor dat de aarde wordt opgewarmd en dat er een gemiddelde temperatuur heerst van 15°C. Als die broeikasgassen er niet zouden zijn, zou het op aarde ongeveer 33°C kouder zijn en zou leven op aarde heel moeilijk worden. 

Dit proces is het natuurlijk broeikaseffect.

Het broeikaseffect, 

natuurlijk en versterkt

Hoe komt het toch dat de aarde meer en meer opwarmt?

Versterkt broeikaseffect

De mens verstoort dit natuurlijk broeikaseffect. We bouwen fabrieken, we zorgen voor steeds meer verkeer, we verwarmen onze huizen, we gebruiken veel elektrische apparaten.

Het broeikaseffect, natuurlijk en versterkt

Hoe komt het toch dat de aarde meer en meer opwarmt?

Versterkt broeikaseffect

Hierdoor verbranden we massaal fossiele brandstoffen (olie en aardgas) waardoor er steeds meer CO2 en andere broeikasgassen in de lucht komen. Ook de intensieve landbouw en veeteelt veroorzaken een toename van de broeikasgassen. Dat betekent dat er meer en meer warmtestralen worden vastgehouden binnen de atmosfeer waardoor de aarde opwarmt. 

Dit noemt men het versterkt broeikaseffect.

Wat is het 'versterkt broeikaseffect'?

Besluit

De lichtstralen van de zon bereiken de aarde door de atmosfeer (of dampkring). 

Deze lichtstralen worden omgezet in warmtestralen.

Deze worden deels terug uitgestraald en bijgehouden door de atmosfeer.

Dit noemt men het natuurlijk broeikaseffect.

 

Het versterkt broeikaseffect is een verstoring van het natuurlijk broeikaseffect.

De ecologische voetafdruk

De ecologische voetafdruk

In 1992 - 1993 onderzochten Canadese wetenschappers of het mogelijk was een formule op te stellen om uit te rekenen hoeveel oppervlakte van de vruchtbare grond nodig is om de mensen in een land te laten leven.

Zo ontwikkelden zij een meetinstrument: de ecologische voetafdruk.

schooltv.nl

mijnecologischevoetafdruk.be

Bereken je ecologische voetafdruk.

Hebben alle landen een even grote ecologische voetafdruk?

- Waar in de atlas kunnen we deze kaart terugvinden?

- Welk land heeft een heel grote ecologische voetafdruk?

- In welk werelddeel komen veel landen voor met een kleine ecologische voetafdruk?

- Met welke atlaskaart op p. 42 komt de kaart van de ecologische voetafdruk overeen?

Hebben alle landen een even grote ecologische voetafdruk?

- Waar in de atlas kunnen we deze kaart terugvinden? p. 45

- Welk land heeft een heel grote ecologische voetafdruk? VS (Verenigde Staten)

- In welk werelddeel komen veel landen voor met een kleine ecologische voetafdruk?

(Afrika)

- Met welke atlaskaart op p. 42 komt de kaart van de ecologische voetafdruk overeen?

(Met de kaart van de armoede.)

Welke factoren bepalen onze ecologische voetafdruk?

- Bebouwd land

- Energieland

- Akker en weiland

- Bosland

- Visgronden

Bebouwd land

Dit is het land waar de bodem volgebouwd is zodat er geen water meer in de bodem kan binnendringen. 

Denken we maar aan huizen, appartementen, scholen, fabrieken, wegen, parkeerterreinen.

Regenwater heeft het dan wel eens moeilijk om zijn weg te vinden met overstromingen tot gevolg.

Energieland

Dit is land nodig voor onze energievoorziening. 

Hierin zitten niet enkel fossiele brandstoffen zoals aardolie, aardgas, steenkoolmijnen, kerncentrales maar ook alle fabrieken en huishoudapparaten die energie nodig hebben om te werken en hun producten te maken.

Akker en weiland

Dit land bevat gronden die nodig zijn om ons voedsel en kleding te geven.

Denk maar aan graanvelden, katoenplantages, fruitbomen, groentetuinen,...

Ook is er land nodig om vee op te laten grazen, om vlees en zuivelproducten te leveren maar ook wol.

De bossen die gekapt worden om papier, meubelen en andere producten van te maken horen hier ook bij.

Bosland

Op onze aarde leven naast de mensen nog miljarden planten en dieren.

Ook die hebben plaats nodig. Zij zijn nodig omdat ze dikwijls belangrijke schakels zijn in de voedselketens en voedselwebben.

Denk maar eens aan de planten die door fotosynthese zuurstof produceren.

Ook de opruimers van de natuur zoals aardwormen en andere bodemdieren mogen we niet vergeten.

Visgronden

Hierin zit voornamelijk de kuststrook van ongeveer 300 km.

Het grootste deel van de vis wordt daar gevangen.

90 % van de voorraad vis zou nu al gevangen zijn.

Er worden dus veel meer vissen gevangen dan dat er bij komen.

Dit noemt men overbevissing.

Hoe kan jij je ecologische voetafdruk verminderen én het klimaat helpen?

Wat heb je onthouden na deze lessen?

pelckmans.assessmentq.com

Correctiesleutel