Hoofdstuk 8 Mictie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Helpende plus

H8 Mictie=plassen

lesdoel:

aan het einde van het hoofdstuk kan ik uitleggen hoe het urinewegstelsel werkt.

ik ken de begrippen: incontinentie, aandoedingen van het urinewegstelsel, katheters, urineopvangzak

Handelingen:

• Verwisselen van externe katheter (condoomkatheter/uritip)
• Katheterzak/urineopvangzak legen
  
• Katheterzak/urineopvangzak verwisselen
  
• Doorkoppelen urineopvangzak
  
• Gezonde huid hygiënisch verzorgen rond urethrale verblijfskatheter of suprapubisch katheter
  

welke organen zijn betrokken bij het maken en lozen van urine?

Urinewegstelsel

Urinewegstelsel

2 nieren, 2 urineleiders, blaas, plasbuis

nier: vorm boon, 4x7 cm groot

bovenop de nieren: bijnieren (maken hormonen)

in de nier: nierbekken

bloed wordt in de nier gefilterd en komt in nierbekken>urinebuis (ureter)>  blaas> plasbuis (urethra)

functies van de nieren

• zuiveren van bloed
• vocht- en zoutbalans regelen
• bloeddruk regelen
• aanmaak van hormonen

Blaas

• rekt uit als er urine in komt
• er past ongeveer 1,5 liter urine in 
• bij 0,2 liter voel je aandrang
• via de plasbuis gaat de urine naar buiten
• plasbuis mannen 20-25 cm
• plasbuis vrouwen 3-5 cm

Waarom heeft een vrouw meer kans op een blaasontsteking dan een man?

Incontinentie 

Moeite met/geen controle over...

-urine

-ontlasting

-beide

Kan op alle leeftijden voorkomen

Het kan o.a komen door:

-ziekte of zwangerschap komen

-aangeboren zijn

verschillende soorten:

1) urge-incontinentie: je voelt aandrang en moet meteen 

plassen. De blaasspier is te actief

 

2) stressincontinentie: lichamelijke druk in de buikholte. Tijdens lachen,niezen, hoesten verlies je druppeltjes urine. bekkenbodemspier is verslapt

3) overloopincontinentie: de blaas zit zo vol dat je druppeltjes verliest

4) reflexincontinentie: als gevolg van afwijkingen in het zenuwstelsel. De reflexen worden verkeerd aangestuurd. bv bij CVA, dwarsleasie, parkinson

5) volledige incontinentie: geen controle over blaas- en darmfunctie. Oorzaken: stoornissen in de hersenen, dementie etc

Opdracht in tweetallen

Wat herken je op je stage?

wat voor materiaal gebruik je op je stage?

wat is je rol als helpende bij incontinentie

aandoeningen urinewegstelsel

1. blaasontsteking
2.  onvoldoende bloedaanvoer naar de nier (bv door kalkafzetting in de aderen)
3.  onvoldoende afvoer van urine: door bijvoorbeeld verstoppingen, door afvoerbelemmeringen, blaasstenen en nierstenen, vergrote prostaat bij de man

aandoeningen urinewegstelsel

1. ziekten aan het nierweefsel
2.  kanker aan de nier of blaas
3. anatomische afwijkingen

hoefijzernier

Katheter

= een dun slangetje dat via de plasbuis in de blaas zit

2 hoofdgroepen:

externe katheter

interne katheter

Externe katheter

condoomkatheter

voor mannen met matige tot zware incontinentie

interne katheter

andere naam= blaaskatheter

een slang in de blaas, urine wordt in een opvangzak opgevangen

wanneer wordt deze gebruikt?

Interne katheter

twee soorten:

eenmalige katheter: eenmalig ingebracht en dan verwijderd. gebruikt om de blaas te legen

verblijfskatheter: blijft in de blaas.  ook wel ballonkatheter genoemd

Er zijn twee manieren om een verblijfskatheter in te brengen:

 De katheter wordt via de urinebuis in de blaas in gebracht.

De katheter wordt via een incisie in de buikwand boven het schaambeen in de blaas ingebracht. Dit wordt een suprapubische katheter genoemd.

sp katheter

katheter

katheteriseren is een voorbehouden handeling. 

 mag  alleen uitgevoerd worden door een bevoegd en bekwaam persoon zoals genoemd in de wet BIG (niv. 3 of 4), en uitsluitend in opdracht van een arts. 

Het verwisselen van een condoomkatheter bij de man mag door jou als helpende plus uitgevoerd worden. Maar ook dan alleen als je bekwaam bent in deze handeling.

Complicaties bij een katheter

urineweginfectie

blaaskrampen

lekkage van urine langs de katheter

verstopping in de katheter

bloed in de urine

lekke ballon

          advies: veel drinken: 1,5 liter

Je verzorgt een client met een verblijfskatheter. Temperatuur= 39 graden, en de client heeft pijn. Wat doe jij?

Urineopvangzak

beenzak en bedopvangzak

urineopvangzak

met kraan: open systeem

katheterventiel (flip flo)

er wordt geen zak aangesloten, de blaas wordt geleegd door het ventiel open te zetten. 

De cliënt kan zelf regelmatig zijn blaas legen door het ventiel open te zetten. Dit zorgt voor meer bewegingsvrijheid voor de cliënt. 

Door het gebruik van het ventiel wordt blaasfunctie, -capaciteit en –tonus (spierspanning) behouden

Urineopvangzak legen en verwisselen

werk zo schoon mogelijk! reden?

wat zijn de regels op de afdeling?

leeg de opvangzak op tijd (niet helemaal vol)

vervang de zak , raak het bevestigingsstukje niet aan

volle zak legen in toilet, zak in de afvalbak

open systeem nooit hergebruiken!

Urineopvangzak legen en verwisselen

gebruik handschoenen

zorg dat de aftapkraan dicht is

controleer de urine altijd:

kleur (lichtgeel), helderheid, geur, samenstelling, schuimen.

bijzonderheden? doorgeven aan collega

wat rapporteer je?

PUBS

opvangzak bevestigen

de zak hangt lager dan de blaas

bedlegerige client: opvangzak hoog genoeg boven de vloer (ook bij bed op de laagste stand), gebruik een bedbeugel, katheter mag niet verschuiven, slang mag niet knikken, fixeer de slang in een s-bocht, koppelstuk niet tegen de huid

Opdracht

zoek op Vilans: externe katheter en lees het protocol.

maak aantekeningen!

klaar? 

maak een stappenplan 

en oefenen maar!

wat is geen functie van de nieren?

1. temperatuur regelen
2. zuiveren van bloed
3. vocht- en zoutbalans regelen
4. aanmaak van hormonen

wat is 1?

1. urinebuis
2. nier
3. blaas
4. urineleider

wat is nummer 3?

Noem een soort incontinentie

Welke aandoeningen aan het urinewegstelsel ken je?

een condoomkatheter is een externe katheter

juist

onjuist

waarom moet een katheteropvangzak lager dan de blaas hangen?

een client heeft een lichaamstemperatuur van 37,7 graden. dit heet:

1. normale lichaamstemperatuur
2. ondertemperatuur
3. verhoging
4. koorts

een kind heeft een hartslag van 105

1. dit is te hoog
3. dit is te laag
4. dit is normaal

de letter P in AVPU controleer ik door?

1. pijnprikkel op de halve maan van de nagel
2. aanraken van de client
3. aanspreken van de client

Wat is een suprapubisch katheter?