Taalbeschouwing: naamkunde

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Taalbeschouwing

Onderzoek naar namen

Als je gaat studeren, ga je onderzoek doen. Vandaag ga je onderzoek doen naar namen. We noemen het vakgebied waarin onderzoek wordt gedaan naar namen 'Naamkunde' .

Wat was in 2022 de populairste meisjesnaam?

1. Sophie
2. Emma
3. Julia
4. Mila

Wat was in 2022 de populairste jongensnaam?

1. Daan
2. Liam
3. Lucas
4. Mees

Voornaamgeving 1811

"Van de afkondiging dezer wet af aan, zullen alleen de namen in de onderscheidenen almanakken in gebruik, en die van bekende personen uit de oude geschiedenis, als voornamen mogen aangenomen worden op de registers van den burgerlijke stand, ter bevestiging van de geboorte der kinderen bestemd en is het den openbaren ambtenaren verboden, eenige andere voornamen in hunne acten te gedoogen."

Op 18 augustus 1811 werden de Nederlanders via een speciaal decreet verplicht hun familienaam vast te leggen. Dat decreet maakte niet echt indruk want of men gaf er geen gehoor aan of men deed het gewoon niet. De reden daarvoor was dat mensen al een familie(bij)naam hadden zoals bijvoorbeeld Vroegrijp of Potjebier.

Vanaf 1970 nieuwe naamwet

- Angel-Blue

- Bruis

- Challenger

- Feeërieke

De Nederlandse wetgeving met betrekking tot de voornaamgeving is te typeren als een 'alles mag, behalve'-constructie, dit wil zeggen: alle voornamen zijn toegestaan, maar er zijn twee uitzonderingen. De ambtenaar van de burgerlijke stand mag een voornaam niet accepteren wanneer die ongepast is of wanneer die overeenkomt met een bestaande achternaam als die niet ook als voornaam gebruikelijk is. Met betrekking tot het aantal te geven namen kent de wet geen beperkingen. Een extreem aantal namen zou in het uiterste geval nog geweigerd kunnen worden door de naamgeving als ongepast te kwalificeren.

Hoe Jan Jan Peters werd

- Het eennaamsysteem

- Het tweenamensysteem

- Familienaam verplicht

Het ontstaan van de (familie-)achternaam

In de Middeleeuwen werd het Germaanse éénnaamsysteem vervangen door een tweenamensysteem (voornaam+bijnaam). Waarom men overstapte op een tweenamensysteem lag aan een aantal factoren:

    invoering van het christendom
    verarming van het naamsysteem door vernoeming
    onderscheidingsdrang
    bevolkingsgroei
    het typeren van de medemens

De meeste inwoners van Nederland hadden voor de inlijving van Nederland door Frankrijk (in 1810) al een niet officieel geregistreerde familienaam.

Voor de toets

• Toponiem: plaatsnaam

• Eponiem: woorden die teruggaan op historische personen of mythologische figuren.
• Voorbeeld: vernoemd naar de uitvinder van dit muziekinstrument: Adolphe Sax (1814-1894).

• Acrostichon: ook wel naamdicht genoemd. Een acrostichon is een gedicht waarvan (meestal) de eerste letters van elke zin of strofe achter elkaar ook een woord of zin vormen, bijvoorbeeld het Wilhelmus.

Achternaam type 1: van wie stam je af?

Achternaam type 2: waar kom je vandaan?

Achternaam type 3: waar woon je?

Achternaam type 4: wat doe je voor de kost?

Achternaam type 5: welke eigenschappen heb je?

Van Aken

Burggraaff

Jansen

De Lange

Van 't Klooster

Visser

Nobel

Van Os

Uittenbogaard

Welke typen familienamen zijn er?

    Afstammingsnamen
    Geografische namen
    Beroepsnamen
    Eigenschapsnamen

Opvallende combinaties

- Ko Mies

- Kenny Boeijen

- Sytze Vliegen

- Koen Dooms

- Pieter Enis

Jouw onderzoek naar namen

- Naamkunde

- Motieven bij naamkeuze

- Jouw voor- en achternaam

- Namen van voetballers en bekende personen

Opdracht

Ga naar de website op de volgende dia en maak de vragen.

Je mag in tweetallen werken. Aan het eind van de les maak je een korte presentatie van wat jij/jullie gevonden hebt/hebben.

www.taalonderzoekjezo.nl

Wat heb je geleerd?

Hoe heb je dat geleerd?