Les Onvoorziene en crisissituaties

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 4

Begeleiden 7 Crisis- en onvoorziene situaties

Programma

• Leerdoelen
• Theorie over crisissituaties
• Opdracht over crisissituaties
• Theorie trauma
• Afsluiting

Leerdoelen

Aan het einde van de les:

• weet je welke soorten crisissituaties er zijn
• weet je de kenmerken te benoemen van de crisissituaties
• kun je in eigen woorden vertellen over wat een trauma is
• kun je in de praktijk herkennen welke oorzaken er bij een trauma kunnen zijn
• kun je handelen in een crisissituatie als verpleegkundige (stappen)

Definitie crisis

Een crisis (meervoud: crises) is een zware noodsituatie waarbij het functioneren van een stelsel (van welke aard dan ook) ernstig verstoord raakt.

Afkomstig van het Griekse woord krinein, dat zoveel betekent als: ‘beslissingen nemen’. Het woord verwijst naar een beslissende fase in een reeks van gebeurtenissen.

Vervolg

Waar we het hier over hebben, zijn situaties die het probleemoplossend vermogen van de mens zwaar op de proef stellen.

Crises (meervoud)worden gewoonlijk gekenmerkt door het feit dat:

- zij zich plotseling voordoen

                                                     - dat er tal van verschillende actoren bij betrokken zijn

                                                                           - dat de betrokkenen onder enorme tijdsdruk beslissing nemen.

                                                    - dat er een toestand van grote onzekerheid ontstaat 

Vervolg

Een onverwachte gebeurtenis:

- die een bedreiging of een uitdaging vormt

- die potentieel schade kan aanrichten

- die onmiddellijk en snel handelen vereist

- die het crisismanagement slechts in beperkte mate onder controle heeft

- die mogelijk onvoorspelbare effecten en gevolgen kan hebben

- en die in sommige gevallen de belangstelling van het algemene publiek en van de media zal trekken.

Vervolg

Voor sommige mensen brengt een ernstige crisis dikwijls grote problemen met zich mee, die o.a. in de volgende verschijnselen kunnen resulteren:

• sterke persoonlijke emoties.

• het zelfbeeld wordt op zijn kop gezet.

• het wordt duidelijk welke waarden andere mensen erop nahouden.

Welke crisissituaties zijn er? 

Persoonlijke crisis: een ernstige plotselinge verstoring van het dagelijks leven als gevolg van een emotioneel ingrijpende gebeurtenis

Organisatie crisis: een plotseling en onverwachte noodsituatie die gevaar oplevert voor medewerkers, cliënten en/of de organisatie

Kenmerken van een persoonlijke crisis

• Er is sprake van een situatie die diep ingrijpt, in iemands leven.

• De betrokkene raakt een korte of lange periode volledig uit z'n evenwicht (lichamelijk, psychisch en sociaal).

• Het lukt de betrokkene niet dit evenwicht op de gebruikelijke manier te herstellen. De betrokkene heeft meer tijd nodig dan gewoonlijk en moet meer en andere (geestelijke) inspanning plegen.

• Er is sprake van psychische nood en er is (vaak) psychische zorg nodig.

Er zijn heel veel voorbeelden van situaties die een crisissituaties kunnen zijn.........

Wat voor de een een crisissituatie is, is dat voor een ander niet. Het hangt af van:

 

• iemands persoonlijke beleving: voor de een is het overlijden van zijn/haar opa een groot verlies, voor een ander is dat niet het geval.

• de mate waarin de situatie ingrijpt in iemands leven: het overlijden van je opa die bij iemand in huis woont grijpt heel direct in je dagelijks leven in. Je wordt iedere dag opnieuw geconfronteerd met het verlies van je opa. Woont je opa 150 kilometer verderop, dan grijpt het minder in je dagelijks leven in en is die dagelijkse confrontatie met het gemis van je opa er niet.

Verliessituatie

Een crisissituatie kan een verliessituatie zijn.

Gebeurtenis waarin iemand een persoonlijk verlies lijdt, zoals het overlijden van een nabije persoon, een echtscheiding, ernstige ziekte of beperkt raken.

Theorie over rouwverwerking komt volgend jaar aan bod.

Organisatie crisis

Een plotselinge en onverwachte noodsituatie die gevaar oplevert voor alle medewerkers, cliënten en/of de organisatie.

Voorbeelden:

Arbeidsconflicten, langdurige uitval, geweldsmisdrijf, ontevreden personeel.

Startopdracht

Jullie gaan aan de slag met 3 stellingen! 

En werkt dit uit volgens de placematmethode.

Verdeel de klas in groepjes van 4 personen.

Lees de opdracht en ga aan de slag.

Van crisis tot trauma

Soms is de impact van een crisis zó groot, dat mensen er jaren later nóg mee bezig zijn. Er is dan sprake van een trauma (lichamelijke of psychische verwonding)

Een psychotrauma is de heftige psychische en lichamelijke reactie na een ingrijpende gebeurtenis.

Kenmerken van een trauma

• Herbeleving
  
• Vermijdingsreacties 
• Verhoogde waakzaamheid 

Merk je dat bij een cliënt sprake is van een trauma,
verwijs de cliënt dan voor deskundige,
psychische hulp.

Oorzaken trauma

• het persoonlijke evenwicht tussen draagkracht en draaglast;
• de eigen persoonlijkheid;
• de mogelijkheden tot sociale steun;
• eventueel aanwezige ziekten en stoornissen;
• het gebruik van drugs, geneesmiddelen, alcohol;
• de persoonlijke levensgeschiedenis/eerdere trauma’s

Of een ingrijpende gebeurtenis uitgroeit tot een trauma is afhankelijk van de persoon.

Draaglast: De hoeveelheid spanning of druk die iemand ervaart.

Draagkracht: De belasting die iemand aankan.

Emotionele ondersteuning. Voorbeelden hiervan zijn: je verhaal kunnen doen, begripvolle reacties, blijk van genegenheid.

Waardering. Voorbeelden hiervan zijn: een compliment krijgen, positieve feedback krijgen. 

Instrumentele ondersteuning. Dit houdt een praktische vorm van ondersteuning in. Denk aan: ergens heen gebracht worden, een boodschap die voor je gedaan wordt. 

Informatieve ondersteuning. Bij deze vorm van ondersteuning geeft de ander je informatie. Denk aan: een folder die de ander voor je meeneemt, informatie die de ander je geeft hoe je iets het beste kunt aanpakken.
Gezelschap. Voorbeelden hiervan zijn: bezoek krijgen, een praatje met je maken.
Sociale steun is het contact tussen mensen waarbij wordt voorzien in basisbehoeften, zoals de behoefte aan liefde, acceptatie, erbij horen.

Bij sociale steun gaat het niet zozeer om de feitelijke steun die iemand krijgt, maar om de ervaren steun.

Vormen van sociale ondersteuning

Er zijn vijf verschillende typen van ondersteunende interacties.

Vijf basisprincipes bij ingrijpen Crisis

• Voorrang geven aan de dagelijkse routine.
• Ingrijpen aan het begin van een gedragsketen.
• Benoemen van de rol van de cliënt
• Veiligheid voorop stellen.
• Vraag assistentie en verdeel rollen.

Crisissituatie doorstaan als verpleegkundige

• Kalm blijven
• Voorbereiden op eventuele crisis
• Doorgaan met gewone werkzaamheden.
• Flexibel zijn
• Prioriteiten stellen
• Aandacht voor emoties van cliënten
• Aandacht voor familie

Afsluiting

We hebben besproken:

- Crisissituaties

- Trauma