H2 2.8 Woordsoorten (les di 6)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Leg alvast klaar:

• je iPad (dicht)
• je leerwerkboek
• je etui
• je leesboek

Planning

• Stil lezen
• Woordsoorten deel 1, ken je ze nog?
• Werkmoment
• Afsluiten van de les

eerst gaan we stillezen

Woordsoorten 2.8 (p. 233)

Doelen:

- Ik kan de volgende woordsoorten benoemen

- lidwoord, bijv naamwoord, zelfst. nw, voorzetsel, voegwoord, koppel ww, zelfst ww, hulp ww, wederkerend ww, wederkerend vnw, wederkerig vnw, pers vnw, bez vnw, aanw vnw, vragend vnw, hoofdtelwoord en rangtelwoord (bepaald en onbepaald)

Grammatica: Woordsoorten

Elk woord in een zin kan je benoemen

Lidwoorden

1. De (bepaald lidwoord)
2. Het (bepaald lidwoord)
3. Een (onbepaald lidwoord)
   
   

De vader en het kind zitten in een vliegtuig.

Zelfstandig naamwoorden

Een zelfstandig naamwoord verwijst naar een mens, dier, plant, begrip of eigennaam. 

Kenmerken:

Meestal staat er een lidwoord voor. 

Meestal kun je er een meervoud van maken. 

Meestal kun je er een verkleinwoord van maken. 

Bijvoeglijk naamwoord

Het bijvoeglijk naamwoord voegt iets bij aan het zelfstandig naamwoord:

De auto - De grijze auto - De kleine, grijze auto - De kleine, vieze, grijze auto- De kleine, vieze, oude, grijze auto

in, onder, voor, aan, van, boven, onder,......

Tijdens, gedurende, naar, na, bij...

Voorzetsels

zelfstandig werkwoord

- geeft in een zin de handeling aan.

- is dus het belangrijkste werkwoord. 

- staat altijd maar één keer in een enkelvoudige zin. 

- komt alleen voor bij het werkwoordelijk gezegde.

- (Vaak is het 't laatste werkwoord van de zin).

Hij fietst naar school.

koppelwerkwoord

• Een koppelwerkwoord komt alleen voor bij een naamwoordelijk gezegde. Het onderwerp is dus iets en doet niets.
• Leer de negen koppelwerkwoorden uit je hoofd: zijn worden blijven blijken lijken schijnen  + heten dunken voorkomen (ZWABBELS-HDV)

koppelwerkwoord

per zin maar 1 KWW

KWW -> geen ZWW en andersom

Josje is juf.

Bram is leraar geworden -> schrapproef

hulpwerkwoord

1. In een zin ga je eerst op zoek naar het zelfstandig werkwoord     of het koppelwerkwoord.

2. Alle andere werkwoorden in de zin zijn de hulpwerkwoorden. 

De hulpwerkwoorden geven geen handeling aan in de zin. 

Er kunnen meerdere hulpwerkwoorden in een zin staan, maar er kan ook géén hulpwerkwoord in een zin staan.

Dat zou ik heel mooi hebben kunnen vinden.

wederkerende werkwoorden (p. 138)

Wederkerend = letterlijk 'terugkerend', komt terug.

daar hoort een wederkerend voornaamwoord bij

Het werkwoord slaat terug op het onderwerp.

Voorbeeld wederkerend ww

Ik vergis me wel eens.

Je kunt een ander niet vergissen, alleen jezelf. 

Bij het wederkerend werkwoord (wkww) hoort een wederkerend voornaamwoord (wvn (me in deze zin).

Het werkwoord slaat terug op het onderwerp (ik in deze zin).

Tips & Trics

Zet de zin in de hij-vorm, dan verandert het wederkerend voornaamwoord in 'zich' en dat is wel makkelijk te herkennen.

Dus: Ik verveel me. -⊳ Hij verveelt zich.

Is dit werkwoord wederkerend?

bemoeien

1. Ja = ga staan
2. Nee = blijf zitten

Het werkwoord is: zich bemoeien.
- Bemoei je met je eigen zaken.
- Ouders bemoeien zich met de opvoeding van hun kinderen.

In welke zin staat een wederkerend werkwoord?
Ja = ga staan, nee = blijf zitten

1. Je verveelt je snel in een saaie les.
2. Je bent snel afgeleid in een saaie les.
3. Je werkt minder hard in een saaie les.
4. Je hoopt dat de tijd snel gaat in een saaie les.

Welke zinnetjes hebben een wederkerend voornaamwoord?
Ja = ga staan, nee = blijf zitten

1. Ik douche me vanavond.
2. Hij heeft haar geslagen.
3. Ik herinner me niets van die avond.
4. Ik heb mijn huiswerk gemaakt.

wederkerig voornaamwoord

Er is maar 1 wederkerig voornaamwoord

elkaar(s)

Leer dat gewoon uit je hoofd

Ze vielen in elkaars armen

Werkmoment (p.233 als hulp)

• Maak digitaal van 2.8 Woordsoorten opdrachten: 1, 3, 4 en 5. 
• De eerste tien minuten werk je alleen en in stilte.
• Je mag muziek luisteren.
• Daarna mag je zachtjes overleggen.
• Opdrachten af? Start met het huiswerk voor maandag. Dat zijn de opdrachten: 6 en 7.
• Ook af? Doe wat voor jezelf.

Afsluiting

• Huiswerk staat in Magister.
• We gaan verder met 2.8 Woordsoorten.

Vragend voornaamwoord (vr. vnw.)

Er zijn vier vragende voornaamwoorden:

wie, wat, welk(e), wat voor (een).

Deze vier moet je dus gewoon uit je hoofd leren :)

Vragende voornaamwoorden staan meestal aan het begin van een vraag. 

Vragend voornaamwoord (vr. vnw.)

Let op:

1. Wie en wat zijn geen vragend voornaamwoord als ze terugwijzen naar een eerder genoemd woord.

voorbeeld: Die leuke jongen over wie je me zojuist vertelde....

Hier is wie geen vragend voornaamwoord.

2. Andere woorden waarmee je ook een vraag kan beginnen, zoals waar, waarheen, waarom, hoe, etc. zijn geen vragende voornaamwoorden. 

Waarom vraagt hij welk boek jij leest?Klik het vragend vnw. aan?

1. waarom
2. welk
3. vraagt

telwoorden

- rangtelwoorden

- hoofdtelwoorden

bepaald en onbepaald

Voegwoorden voegen samen

Doordat het regent, komen we te laat.

Omdat ik mij verslapen had, kwam ik te laat.

Ik lust graag appels en peren.

Persoonlijk voornaamwoord

Ook als meewerkend:

Ik geef aan jou/hem/haar/jullie.

Of als lijdend voorwerp

(wie of wat + onderwerp +gezegde)
Ik zie hen zwaaien.

 hun/hen

Ik geef aan hen een brief (met vz)

Ik geef hun een brief ('zunder' vz)

Ik zie hen op het station (lijdend vw)

Dit is niet jouw mobiel en ook niet van hem, maar het is mijn mobiel.
Welke bezittelijk vnw zie je?

1. jouw
2. jouw, hem
3. jouw, mijn,
4. jouw, hem, mijn

Aanwijzend voornaamwoord

DIE en DEZE

(wijst naar 'de' woorden)

DIT en DAT 

(wijst naar 'het'woorden

Het artikel over de regering in de Stentor van afgelopen zaterdag, .... klopte niet.

1. die
2. dat