Paragraaf 3.3 - Energierijke stoffen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

3.3 Energierijke stoffen

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt beschrijven hoe een plant de energierijke stof glucose maakt door fotosynthese
• Je kunt beschrijven hoe een plant energie vrijmaakt uit glucose door verbranding
• Je kunt uitleggen welke gassen overdag en 's nachts een blad in en uitgaan

3.3 Energierijke stoffen

Hoe maakt een plant glucose?

• Fotosynthese > maken van glucose en zuurstof uit
  water en koolstofdioxide met behulp van zonlicht
  - vindt plaats in de bladgroenkorrels in het bladmoes
  - water komt via de wortels en vaatbundels bij de bladeren
  - koolstofdioxide komt via de huidmondjes het blad binnen
  - glucose wordt door de plant gebruikt
  - groot deel van zuurstof gaat door de huidmondjes uit het blad
  en komt in de lucht terecht

3.3 Energierijke stoffen

Hoe komt de energie uit glucose vrij? (blz. 160 / bron 4)

• Planten halen energie uit de glucose (d.m.v. verbranding) die ze hebben gemaakt met fotosynthese 
• Verbranding > het vrijmaken van energie uit glucose 
  - cellen breken glucose af m.b.v. zuurstof
  - er ontstaan 2 afvalstoffen > koolstofdioxide en water

3.3 Energierijke stoffen

Welke gassen gaan het blad in en uit?

• Planten gebruiken koolstofdioxide en maken zuurstof
  - deze gassen gaan in en uit het blad via huidmondjes
  - dit noem je gaswisseling
• Gaswisseling bij planten hangt af van hoeveelheid licht
• Als het licht is > fotosynthese en verbranding
  - fotosynthese gaat sneller dan verbranding
  - meer zuurstofproductie dan plant verbruikt, rest naar de lucht
• Als het donker is > geen fotosynthese, wel verbranding
  - plant neemt zuurstof op, koolstofdioxide ontstaat en gaat naar de lucht

3.3 Energierijke stoffen

• Wat? Maken 3.3 – Opdracht 1 t/m 14
• Hoe? Blz. 157 t/m 162
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 1 t/m 14 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)

3.3 Energierijke stoffen

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt beschrijven waarvoor planten glucose gebruiken
• Je kunt de delen van een plant noemen die mensen als voedsel gebruiken
• Je kunt drie soorten korrels beschrijven die in plantencellen voorkomen

3.3 Energierijke stoffen

Waarvoor gebruiken planten glucose?

• Plant maakt glucose bij fotosynthese
  - maakt meer glucose bij fotosynthese dan het verbruikt bij verbranding
  - m.b.v. mineralen maakt de plant andere voedingsstoffen uit glucose
  - deze voedingsstoffen gebruikt de plant zelf
• Opslag van reservevoedsel zoals zetmeel, suiker en vetten
  - knollen > verdikte wortels of verdikte ondergrondse stengels (bijv. aardappels)
  - bollen > korte ondergrondse stengel met rokken (bijv. uien of tulpen)
  - zaden > in de vruchten (reservevoedsel voor ontkiemen jongen plantjes)

3.3 Energierijke stoffen

Wat eet je van een plant? (blz. 166 / bron 9)

• Blad > sla, kool, andijvie 
• Stengel > rabarber, asperges, aardappel (knol)
• Wortel > wortel, peen, rode biet
• Bloem > broccoli, bloemkool 
• Vrucht > fruit, groente en noten
  - zoete vruchten heet fruit > appel, aardbei, banaan
  - niet-zoete vruchten heet groente > tomaat, komkommer
  
• Zaad > bonen, rijst, erwten en pinda's

3.3 Energierijke stoffen

Soorten korrels (plastiden) in plantencellen

1. Bladgroenkorrels > zitten in groene delen van de plant
   - fotosynthese vindt hier plaats en geven delen van planten hun groene kleur
2. Kleur(stof)korrels > zitten vaak in bloemen en vruchten
   - geven delen van planten hun kleuren
   - bijv. rode kleurkorrels in tomaten, gele kleurkorrels in paprika, enz.
3. Zetmeelkorrels > slaan zetmeel op
   - kleurloze korrels
   - bijv. in aardappelen

• Ene soort korrel kan in andere soort overgaan > rijpen van fruit
  - bladgroenkorrels (groen onrijp fruit) veranderd in kleurstofkorrel (rijpe tomaat)

3.3 Energierijke stoffen

• Wat? Maken 3.3 – Opdracht 15 t/m 25
• Hoe? Blz. 163 t/m 168
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 15 t/m 25 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)