Orgaandonatie

• Geneeskunde
• WO
• Studiejaar 2

Wet op orgaandonatie & Lijkbezorging

Doel

Na de les heeft de student:

- kennis over orgaandonatie

- kennis over de wet lijkbezorging

Orgaandonatie is mogelijk als de patient thuis overlijdt

1. Ja
2. Nee

Wanneer een overledene nooit zelf een wens in het Donorregister heeft laten registreren betekent het dat:

1. Er in principe toestemming voor donatie is, maar dat de nabestaanden eerst worden geïnformeerd.
2. Er geen donatie mogelijk is, want er is geen toestemming.
3. De donatieprocedure opgestart wordt, want er is geen bezwaar.

Per 1 juli 2020 nieuwe donorwet

• Geen bezwaar 
• Ja 
• Nee
• Mijn nabestaanden beslissen
• Specifiek persoon beslist

De arts bespreekt bij overlijden met uw familie wat in het register staat. Als uw familie heel zeker weet dat u echt geen donor wilde worden, kunnen zij dat aan de arts uitleggen. Zowel bij ‘ja’ als bij ‘geen bezwaar’ gaat de arts niet over tot donatie.

Stelling 1: Een solide maligniteit met metastasering is een contra-indicatie voor oogweefseldonatie.
Stelling 2: Donatie van de huid kan t/m de leeftijd van 80 jaar.

1. Stelling 1 is juist Stelling 2 is onjuist
2. Stelling 1 en 2 zijn beiden onjuist
3. Stelling 1 en 2 zijn beiden juist
4. Stelling 1 is onjuist Stelling2 is juist

(contra-)indicaties

• >80jr + cataract OK bdz
  
• (pre-maligne) hematologische aandoeningen
• Gemetastaseerd melanoom
• Degeneratieve neurologische aandoeningen (ALS, Huntington, MS, dementie)
• Prionziekte (Creutzfeldt-Jakob)
• Immuungecompromitteerde status <3mnd
• RIsicofactoren / bewezen SOA 
• (verdenking) COVID-19

Is weefseldonatie mogelijk bij situaties zoals euthanasie en niet-natuurlijke dood?

1. Ja
2. Nee

Indien er geen sprake is van contra-indicaties. Bij een niet-natuurlijke dood is er wel toestemming nodig van de officier van justitie. 

Iemand die wilsonbekwaam is mag niet doneren

1. Waar
2. Niet waar

Wilsonbekwaam

Naasten vs nabestaanden

Er is geen toestemming van nabestaanden nodig bij ‘ja’ in donorregister

1. Waar
2. Niet waar

Naasten hebben geen recht om bezwaar te maken tegen donatie

1. Waar
2. Niet waar

Een donatiegesprek mag worden gefilmd

1. Ja
2. Nee

Ik denk eraan om donor te worden of ik ben al donor

Ja

Nee

Weet ik nog niet

Wet op lijkbezorging (Wlb)

- Juridisch kader rondom overlijden

- Regelt wijze waarop eindbestemming aan lichaam moet worden gegeven

- Mede tot doel bij overlijden t.g.v. strafbaar feit een onafhankelijk strafrechtelijk onderzoek mogelijk te maken

--> iedereen heeft recht op een uitvaart

Rol van arts

- Schouwen

- Bij overtuiging natuurlijke doodsoorzaak afgeven verklaring van overlijden

- A & B formulier

Bij twijfel over een niet-natuurlijke doodsoorzaak licht de arts in:

1. Officier van justitie
2. Gemeentelijk lijkschouwer

Over het algemeen zal een behandelend arts als eerste bij een overlijden geroepen worden. Zoals hiervoor al opgemerkt geeft hij een verklaring van overlijden af als hij overtuigd is van een natuurlijke dood. Is hij daar echter niet van overtuigd, dan schakelt hij de forensisch arts in (art. 7 lid 3 Wlb). Deze zal het lichaam eveneens schouwen en kan een verklaring van overlijden afgeven als bij nader onderzoek blijkt dat er toch sprake is van een natuurlijke doodsoorzaak. Maar is hij niet overtuigd van een natuurlijke dood, dan neemt hij contact op met de officier van justitie. 

Moet een arts een lijkschouwer inschakelen bij een natuurlijke dood van een minderjarige patiënt?

1. Ja
2. Nee

Natuurlijke of niet-natuurlijke dood?

- Overlijden t.g.v. een natuurlijke oorzaak: elk overlijden uitsluitend ten gevolge van een ziekte

- Niet-natuurlijke dood: overlijden direct of indirect het gevolg van ongeval, geweld of andere van buiten komende oorzaak, een misdrijf of zelfmoord

Natuurlijk overlijden -> inclusief complicaties van een lege artis uitgevoerde medische behandeling.

ls iemand, ten gevolge van een val, met een gebroken heup in het ziekenhuis belandt en daar uiteindelijk aan een longontsteking overlijdt, er geen sprake is van een natuurlijk overlijden. Het overlijden is dan immers niet uitsluitend het gevolg van ziekte. 

Casus: In de ochtend word je gebeld door de dochter van een patiënt. Hij is vorige week overleden aan de gevolgen van longkanker. De dochter wil inzage in zijn medisch dossier. Ze zegt dat ze er persoonlijk belang bij heeft om meer te weten over de ziekte van haar vader. Mag je haar inzage geven in het medisch dossier?

1. Ja
2. Nee

Inzage medisch dossier

- Gegevens uit medisch dossier vallen onder beroepsgeheim, ook na overlijden patiënt 

- Uitzonderingen:

• Toestemming patiënt tijdens zijn leven
• Mededeling incident op grond van Wkkgz
• Zwaarwegend belang bij inzage
• Verzoek door ouders/voogd bij minderjarige

Dit mag alleen als er sprake is van een van de volgende situaties:

De patiënt heeft hier tijdens zijn leven toestemming voor gegeven.1

Een nabestaande of voormalig vertegenwoordiger van de patiënt heeft een mededeling van een incident ontvangen op grond van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz).2

Iemand heeft een zwaarwegend belang bij inzage in het dossier.3

Het verzoek wordt gedaan door de ouders of voogd van een overleden kind dat jonger is dan 16 jaar.4 Voor hen geldt een bijzondere regeling voor inzage.

Vanaf wanneer mag een overledene begraven of gecremeerd worden?

1. 24 uur - 7 dagen
2. 36 uur - 7 dagen
3. 36 uur - 6 dagen
4. 48 uur - 5 dagen

Take Home Message

Bij overlijden: denk aan (weefsel)donatie

Donatiegesprek: luisteren, geen oordeel

Contact transplantatiestichting 24/7, ook indien nog in leven

Doel behaald?

Na de les heeft de student:

- kennis over orgaandonatie

- kennis over de wet lijkbezorging

Wet op orgaandonatie & Lijkbezorging

Handige informatie

Bronnen

• NHG Weefseldonatie - Handreiking voor de huisarts
  
• PIN Weefseldonatie
• NTS: https://www.transplantatiestichting.nl
• E-learning donatiegesprek
• H&W:  Weefseldonatie in de eerste lijn 
• H&W: De huisarts en overlijden
• https://www.knmg.nl/advies-richtlijnen/dossiers/lijkschouw.htm
• Handreiking: (Niet-)natuurlijke dood. Wat moet u weten, wat moet u doen?