V6A Nederlands het essay - opbouw

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Leerdoel

• Je weet wat een essay is en hoe een essay is opgebouwd
• Je kunt je oriënteren op de inhoud en de indeling van een essay
• Je kunt in je eigen woorden de verschillende gezichtspunten bij een onderwerp beschrijven
• Je kunt zelf een puntig en vlot essay schrijven

Terugblik

Welk soort teksten heb je tot nu toe geschreven?

Wat ging goed en wat vind of vond je lastig?

Terugblik: welke soort teksten heb je tot nu toe geschreven. Wat ging goed en wat minder?

Het essay

- over een wetenschappelijk, cultureel of filosofisch onderwerp

- met een persoonlijke visie van de schrijver

- de lezer wordt uitgedaagd om mee te denken

- niet wetenschappelijk onderbouwd, maar vaak wel een complexe gedachtengang die met bronnen wordt geïllustreerd

---> voorbeeld op p. 127 in je handboek van Kern.

Het essay: inhoud 

- ontstaat uit verwondering

- centraal staat een probleem, kwestie, een vraag over een ontwikkeling

- het antwoord wordt al schrijvend gezocht vanuit zo veel mogelijk perspectieven 

- Het is een complexe en persoonlijke gedachtengang

- soms een gedachte-experiment (de schrijver probeert ANDERS te denken)

- de lezer wordt uitgedaagd mee te denken

De inhoud is vrij, de structuur moet wel heel duidelijk zijn!

Het essay: opbouw 

Een essay is een persoonlijke beschouwing met soms betogende kenmerken (zie p. 59 handboek van Kern)

Doel = een kwestie vanuit 1 of meer gezichtspunten te onderzoeken

Stappen:

1. Je beschrijft een kwestie
2. Je geeft verschillende gezichtspunten (vragen stellen over de verschillende kanten)
3. Je beschrijft (jouw zoektocht naar) een positie, gedachte-experiment, of je beschrijft de positie van anderen en wat je daarvan vindt
4. Je sluit af met een conclusie

Puntig en vlot

Per alinea één gezichtspunt

Sluit aan bij de doelgroep

Het essay: vorm en stijl

Vorm: een column in de krant, een podcast, een paper voor je studie, een preek in de kerk, een beschouwing in de Tweede Kamer, een essay in een literair tijdschrift, de kersttoesspraak van de koning, een video, een cartoon of tekening.

Andere benaming: paper, werkstuk, referaat

Stijl

Persoonlijk, anders

Puntig en vlot                                                                          ander woord voor puntig: geestig, spits, raak

Per alinea één gezichtspunt

Sluit aan bij de doelgroep

Stijlfiguren zijn niet verboden

Opdracht

We lezen het essay op p. 127

Vragen: 

Uit welke verwondering is het geschreven?

Op welke manier is sprake van anders denken?

Wat is de hoofdgedachte?

Wat hebben de hoofdgedachte en verwondering met elkaar te maken.

Opdracht 2

Maak het bouwplan van deze tekst

Meer info op de volgende slide

over de godfather van het essay 

-------> Michel de Montaigne (1533-1592

-------> zijn Essais (een essay is in het Frans een probeersel)

----------------> een voorbeeld van zo'n vertaald essay

www.filosofie.nl

Deze les

Bouwplan essay nabespreken

Opdracht rond het essay 'Van twee kanten' (p. 52 Handboek)

Bouwplan / bovenkant

Onderwerp: de kracht van nieuwe technologie voor burgeremancipatie (naar voorbeeld van een ontwikkelingen in de muziekindustrie)

Schrijfdoel: overtuigen / beschouwen

Publiek: slimme vwo’ er, NRC-lezer

Hoofdgedachte: Nieuwe technologieën kunnen leiden tot de omverwerping van gevestigde instituten. (zie ook het woord burgerrevolutie in de titel en r.84-86 en ‘ zo hoop ik ,,, kunnen’ r. 88-90

Tekststructuur:  verleden-heden-toekomststructuur, argumentatiestructuur (de argumenten blijven impliciet), een vergelijking staat centraal

 Het is vooral een gedachtenonderzoek naar aanleiding van de verwondering over een fenomeen in de muziek, hetgeen de schrijver brengt tot een visioen over een ideale wereld waarin de burger via technologie buiten de gevestigde instituten om een eigen zelfstandigheid kan realiseren.

sites.google.com

Huiswerk

Zoek een essay in de vorm van een podcast

Load hem up in Teams

Wat is de hoofdgedachte

Analyseer hoe de spreker zijn tekst opbouwt

Opdracht

Lees de tekst ' Van twee kanten'  (Handboek p. 52)

Over welk taalverschijnsel verwondert de schrijver zich?

Hoe bouwt zij haar tekst op?

Is het betogend of beschouwend?

Waarom is dit een essay?

Wat blijft je bij van deze les?

Opdracht

Je schrijft een essay van 500 woorden over een favoriete uitspraak of een favoriet citaat

Lever je essay in via kwizl

Vergelijk jouw essay met het essay van een klasgenoot en geef elkaar feedback

Wat heb je geleerd van het vergelijken?

Opdracht

Lees het essay van je klasgenoot. Check of het een essay is.

Geef 2 tops en 2 tips

Formuleer een reactie op de inhoud van het stuk

Programma

Terugblik op de schrijfopdracht

Bespreken van het gedicht van Perquin

Opdracht: beginpunt van je essay kiezen

We nemen samen

de schrijfopdracht nog eens door

Daarna kijken we hoe de dichteres Perquin de pandemie verwerkt heeft in een gedicht

Scènes uit ons lot

Goed, we knippen straks deze scènes uit ons lot, scheppen

tussenrampse tijd, snoeien bij wat nu, onbegrensd, over ons

wordt uitgestort, strooien voer voor psychologen:

zelfs de werkelijkheid is een filmisch complot.

We beginnen bij het grootste: de wereld, de mensheid, de economie,

beeldscherm dat rimpelt, data die bibbert, huiverende statistiek –

snij geen taartdiagram, breek de cijfers niet open. Vergeet

hoeveel man dood, vergeet hoeveel man ziek.

Nee, wanneer je er in zit weet je niet waar je bent. Op de bodem, de uitweg,

beginpunt, de grens. Op het punt dat je bergen toiletpapier koopt.

Op het punt van de omslag, op het punt van de hoop.

Goed, we blijven rondjes lopen. Omcirkelen onmacht, elke dag.

Het kleinste dat het grootste gaandeweg verslaat, noodlot

dat op afstand staat, alles wat hardnekkig leeft,

niezend, kuchend, om ons heen beweegt.

We maken plaats voor een dag die al lijkt op de vorige, al lijkt op morgen,

op volgende week. Bewegen mee met de stroom van berichten,

gevallen, coronagedichten, besmettingsgetallen.

Zet je laatste stap in de bibliotheek.

Nee, wanneer je er in zit weet je niet waar je bent. Op de bodem, de uitweg,

beginpunt, de grens. Op het punt dat je bergen toiletpapier koopt.

Op het punt van de omslag, op het punt van de hoop.

En hooguit bewaren we, achter het masker, de droevige mond

van wie zocht naar een glimlach en

geen glimlach meer vond.

We vormen de tijd, die indikt en klontert, steeds zwaarder weegt, van een

beeldschermverjaardag tot een digitaal feest, we loggen in en

streamen ons leven, duwen de tik uit de klok, de hand

op een muis, ons naam in een blok.

Goed, we zijn vastberaden volkomen verveeld. Lopen te hoop tegen

wat we niet kunnen weten. Lengte en diepte, nasleep, herstel.

Zink, vitamines, hygiënische gel.

Nee, wanneer je er in zit weet je niet waar je bent. Op de bodem, de uitweg,

beginpunt, de grens. Op het punt dat je bergen toiletpapier koopt.

Op het punt van de omslag, op het punt van de hoop.

En hooguit bewaren we, achter het masker, de droevige mond

van wie zocht naar een glimlach en

geen glimlach meer vond.

Welke zin uit dit gedicht geeft voor jou het beste het corona-sentiment weer?

Wat zou jij kunnen gebruiken voor jou eigen essay?

Beschrijf een fenomeen waarover jij je verwondert dat een beginpunt van jouw essay zou kunnen zijn?

Essay

Bij een essay ga je uit van je persoonlijke ervaringen, gedachten en emoties – iets wat je in (semi)wetenschappelijke werk juist te allen tijde probeert te vermijden. Vrijwel alle goede essays geven dan ook inzicht in het persoonlijke leven of in de persoonlijke gedachten van de auteur.  

Ze vormen de aanleiding om algemeen geldende ideeën te onderzoeken. Je onderzoekt kwestie als wanneer kun je zeggen dat iemand een gelukkig leven heeft gehad? Wat betekent het om verbannen te zijn? Mag een arts fouten maken? Wat is de waarde van vriendschap?

Het gaat niet om je mening, ook niet altijd om je argumenten, maar om de manier waarop je redeneert, voelt, verbanden legt: de logica, evenzeer als de plotselinge invallen. Als je een goed essay schrijft, geef je de lezer een kijkje in je geest. 

Opdracht

Schrijf een inleiding voor je essay. Hierin benoem je een kwestie waarover je je verwondert en waarom. Je geeft ook aan welke vraag je gaat onderzoeken in je essay

Opbouw

Let op dat je inleiding een aandachtstrekker en een aankondiging van je centrale onderwerp moet bevatten.

Lever hier je inleiding in

Het beginpunt

Begin met een kwestie die voor jou een persoonlijk dilemma oplevert.

Die strijdt met jouw persoonlijke waarde.

Als stijlfiguur is een tegenstelling of een paradox, Je kunt ook een controverse nemen en daarop reflecteren. Let op: het gaat om jouw persoonlijke gedachtengang.

Hierna, een voorbeeld. 

Hatemail 

https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5273713/kaag-koopmans-bedreiging-belediging-kerstkaart-mail

Voeg toe ..

Voeg aan je inleiding iets toe waardoor het een dieper niveau krijgt

Zegt iets over de mens, goed en kwaad, het bestaan, hoe wij omgaan met de waarheid, wat isolement met mensen doet etc

Voeg toe ..

Op welke manier kun je een verbinding maken met de literatuur of de belangrijke thema's van de literatuur

Hierna, literaire criteria

criteria die een tekst meer literair maken: 

• Je kunt je ermee identificeren en die ons helpen onszelf te begrijpen
• antwoord geven op vragen waar mensen mee worstelen
• Verhalen die ontroeren, een tragiek weergeven
• Verhalen die denkbeelden doorbreken of misstanden laten zien
• De diepgang van de thematiek, van de behandelde ‘problemen’; verhalen waar je over na moet denken of iets van kunt leren noemen we literair. 
•  Een originele visie op de samenleving; door het lezen van het verhaal kom je op nieuwe ideeën. 
• De karakters van de hoofdpersonen zijn behoorlijk uitgediept, het zijn geen types. 
• De originaliteit van het verhaalverloop; verhalen met een onvoorspelbaar verloop noemen we literair. Literaire verhalen horen niet voorspelbaar te zijn.
  
• De originaliteit van het taalgebruik; verhalen met een eigen stijl en woordkeus noemen we literair.

lever hier je herschreven inleiding in

Welke vragen kun je stellen om verschillende kanten te laten zien van je onderwerp. Noem ook je onderwerp.

Welk gedachtenexperiment heb jij in gedachten?

Het boek Selma

Selma Vos was de enige Nederlander die in China woorden ten tijde van Laat Honderd Bloemen Bloeien, de Grote Sprong Voorwaarts en de Culturele Revolutie. Zij en haar gezin werden slachtoffers van de grootse idealen van de maoïstische heilstaat. De joodse Selma Vos groeide op in IJmuiden en wist tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de nazi's te ontkomen. Tijdens haar studie in Cambridge ontmoette ze Chang Tsao, de man van haar leven. Na de geboorte van hun kinderen Greta en Dop bouwden ze een bestaan op in het China van Mao. 

Chang was vooraanstaand lid van de Partij en leidde het Psychologisch Instituut, toch bleven Selma en haar kinderen buitenstaanders. Tijdens de Culturele Revolutie werd Chang uit zijn functie gezet en door zijn collega's aangevallen. Selma, lerares aan de Tweede-talenschool, werd uiteindelijk samen met hem gearresteerd. De Culturele Revolutie betekende de ondergang van het hele gezin. Meesterlijk roept Carolijn Visser de sfeer op van het schrale, revolutionaire Peking. Ze schildert de grote parades ter ere van de Volksrepubliek, de ideologische blindheid van westerse fellowtravellers, de grote hongersnood en uitzinnige Rode Gardisten die alles wat westers en oud was vernielden. Selma behoort tot de hoogtepunten in haar oeuvre

Opdracht

Stel naar aanleiding van de eerste alinea (persoonlijke ervaring) en je hoofdvraag een aantal deelvragen.

Zoek aan de hand van die deelvragen informatie (bronnen).