H3, par 3 Strijd van de arbeiders 2MHV

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Par 3 Strijd van de arbeiders

Lezen

Kader/Mavo: blz 48, stukje samen sterk, sociale wetten, socialisten en Aletta Jacobs.

Havo: blz 48 stukje ongezond en gevaarlijk: onderste stukje. blz 50, stukje sociale wetten en gezondheid, liberalen, socialisten en wie was Aletta Jacobs?

Leerdoelen

- Je weet wat een vakbond is en wat deze doet.

- Je kunt uitleggen waarom fabriekseigenaren heel erg machtig waren.

- Je weet wat sociale wetten zijn en kunt voorbeelden noemen.

- Je kent het Kinderwetje van Van Houten en weet wanneer deze werd ingevoerd.

- Je kunt uitleggen waar socialisten voor staan.

- Je kunt uitleggen waarom de arbeiders ook een politieke partij oprichten en je weet ook welke partij.

- Je kunt uitleggen waarom de socialisten graag algemeen kiesrecht wilden.

- Je weet wie Aletta Jacobs was.

- Je weet wat feminisme is.

- Je kunt uitleggen wat de feministen begin 20ste eeuw hebben bereikt.

- Je kent de begrippen: algemeen kiesrecht, socialisten, feminisme, vakbond, kinderarbeid, SDAP,

- Je kent de jaartallen: 1874, 1894, 1917, 1919

- Je kent de personen en hun rol in dit hoofdstuk: Aletta Jacobs, Samuel van Houten

Quiz

Maar eerst gaan we kijken wat jullie nog weten van de vorige lessen.. 

Welk land nam Willem I als voorbeeld als het gaat om industrialisatie?

1. Belgie
2. Duitsland
3. Engeland
4. VS

Wat hoort niet bij Willem I?

1. Kanalen
2. Luchtvaart
3. Spoorwegen
4. Textielindustrie

Wie bedacht de stoommachine?

1. Thomas Newcomen
2. James Watt
3. Albert Einstein
4. Arjen Robben

In welk jaar reed de eerste trein in Nederland?

1. 1838
2. 1839
3. 1841
4. 1849

Voor industrialisatie

Na industrialisatie

Sleep  de kenmerken naar het juiste vak.

Eentonig werk

Huisnijverheid

stoommachines

Landbouwsamenleving

spierkracht en dieren

Steden ontstaan

Welk begrip hoort er bij: mensen trokken van het platteland naar de stad.

1. Urbanisatie
2. Suburbanisatie
3. Industrialisatie
4. Infrastructuur

Mindmap

Pen en schrift op tafel, we gaan een mindmap maken over deze paragraaf. 

Sociale kwestie

De arbeiders hadden het zwaar tijdens de industriele revolutie.

Slechte woon en werkomstandigheden.

Deze problemen noemen we de sociale kwestie. 

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

Samen sterk

Er was nog geen CAO.

De arbeiders gingen zich organiseren in vakbonden.

Samen sta je sterk.

Arbeiders gingen protesteren tegen de slechte werkomstandigheden.

Vakbond

Een vakbond organiseerde stakingen en oefende druk uit op de fabriekseigenaren.

Mensen sloten zich aan bij een vakbond die bij hen past.

Verschillen

Het was lastig om de arbeiders te verenigen. Er waren in Nederland verschillende politieke stromingen zoals de confessionelen, liberalen en de socialisten. 

Socialisten

De socialisten richten hun eigen vakbond op. Socialisten vinden dat iedereen gelijkwaardig is, de inkomensverschillen moeten zo klein mogelijk zijn en de overheid moet veel meer doen om de arbeiders te helpen. 

Confessionelen

Ook de protestanten en katholieken richten hun eigen vakbonden op. Deze vakbonden waren minder fel dan die van de socialisten. 

Onder druk

Bij een staking legden arbeiders het werk dan massaal neer.

De fabrikant kon dan meestal niks anders doen dan luisteren of iedereen massaal ontslaan. 

Kinderwetje

De liberaal Samuel van Houten bedacht in 1874 het kinderwetje van Van Houten. Kinderen tot 12 jaar mochten niet langer in de fabriek werken. 

Sociale wetten

In 1889 kwam er een Arbeidswet:

Fabrieken moesten geïnspecteerd worden om te kijken of ze zich aan de wet hielden.

Vrouwen kregen kortere werktijden, ze konden beter voor hun gezin gaan zorgen.

Leerplichtwet

In 1901 werd de Leerplichtwet ingevoerd.

Kinderen van 6 tot en met 12 moesten voortaan verplicht naar school.

SDAP

De socialisten wilden invloed in de politiek. In 1894 richten ze hun eigen politieke partij op: SDAP.

Sociaal Democratische Arbeiders Partij. 

Stemrecht

In 1886 mochten de mannen die konden lezen en schrijven stemmen.

26% van de mannen.

Censuskiesrecht.

Bijna geen arbeiders.

Veel arbeiders konden niet lezen en schrijven.

Veel liberalen.

Samenstelling Tweede Kamer

Strijd om algemeen kiesrecht

De socialisten wilden graag algemeen kiesrecht. Dan zouden de armen ook mogen stemmen en de socialisten meer zetels krijgen. 

Doel: wetgeving om de zwakkeren te beschermen.

Algemeen kiesrecht

Vanaf 1917 mochten alle mannen vanaf 21 jaar en ouder stemmen.

Algemeen kiesrecht zou de arbeiders helpen aan een beter leven.

Politiek zouden ze iets kunnen veranderen.

Deal

Pacificatie van 1917:

Confessionelen wilden de schoolstrijd beslissen, socialisten algemeen kiesrecht. Beide stromingen gaan elkaar helpen. 

Wie krijgen er niks?

Positie van de vrouw

Rond 1900 was de positie van de vrouw slechter dan die van de man.

Geen kiesrecht.

Bijna geen kans op een opleiding.

Verdienden minder.

Afhankelijk van de man.

Feministen

Protest tegen de slechtere positie van de vrouw.

Vrouwenbeweging van vrouwen uit midden en hogere klasse kwam in opstand.

Feminisme

Feministen streden voor:

Betere onderwijskansen.

Vrouwenkiesrecht.

Gelijke verdiensten.

Aletta Jacobs.

Wilhemina Drucker.

Vrouwenkiesrecht

In 1919 kwam er algemeen kiesrecht voor iedereen vanaf 21 jaar.

De feministen hebben voor dan hun doel bereikt.

Quiz

Eens kijken wie er goed heeft opgelet..

Welk middel kan een vakbond inzetten om een werkgever onder druk te zetten?

1. Sabotage
2. Staking
3. Stemming
4. Ontslag nemen

Hoe noemen we de problemen van de arbeiders eind 19de eeuw?

1. Liberale kwestie
2. Corona
3. Sociale kwestie
4. Asociale kwestie

Wie bedacht het kinderwetje van 1874?

1. Johan Rudolf Thorbecke
2. Mark Rutte
3. Koning Willem III
4. Samuel van Houten

In welk jaar kregen alle mannen kiesrecht?

1. 1917
2. 1918
3. 1919
4. 1920

Welke vrouw streed voor algemeen kiesrecht?

1. Femke Halsema
2. Sylvana Simons
3. Aletta Jacobs
4. Jackie Groenen

Welke politieke partij hoort er bij de socialisten?

1. VVD
2. SDAP
3. ARP
4. D66

Welke twee politieke stromingen sloten er een deal in 1917?

1. Liberalen en populisten
2. Liberalen en confessionelen
3. Socialisten en liberalen
4. Socialisten en confessionelen

En nu?

Maak de vragen van paragraaf 3

Bekijk de filmpjes over dit onderwerp.