MZ Comm 6.12 assertiviteit

• Verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

MZ Communicatie

6.12 assertiviteit

6.12 Opkomen voor jezelf

Wanneer je assertief reageert, kom je voor je eigen behoeften en belangen op zonder dat je een ander kwetst of schaadt. 

De grens tussen (gewenste) intimiteit en ongewenste intimiteit verschilt per persoon. Een intimiteit is ongewenst als jij het gedrag als ongewenst ervaart.

6.12 Opkomen voor jezelf

Als een cliënt meer van je vraagt dan jij wilt doen, of dingen tegen je zegt die jij niet prettig vindt, is het belangrijk dat je dat durft aan te geven. Je moet assertief durven zijn. Je moet je grenzen aangeven. Hoe actiever je weerstand biedt, des te groter is de kans dat de ander ermee ophoudt.

Geef een voorbeeld van wanneer jij het moeilijk vond om tegen een ander te zeggen wat je wilt zeggen. Waarom vond je dit moeilijk?

Opkomen voor jezelf

Ook al is het soms erg moeilijk om op te komen voor je eigen belangen, toch zul je het regelmatig moeten doen. Het is immers heel vervelend om steeds weer te merken dat een cliënt, collega of leidinggevende eigenlijk te veel van je vraagt, te ver gaat. Als dergelijke situaties vaak voorkomen, roept dat spanning op. Je voelt je er niet prettig bij. Je krijgt daardoor minder plezier in je werk.

Drie manieren van reageren

non-assertief (zwijgen, je komt niet op voor je eigen behoeftes en belangen)

assertief (je komt op voor je eigen behoeftes en belangen zonder een ander te kwetsen)

agressief (jezelf verdedigen op een boze aanvallende manier)

--> opvoeding

Non-assertief reageren

Mensen die non-assertief reageren laten de belangen van anderen zwaarder wegen dan die van zichzelf. 

Subassertiviteit

Meestal het gevolg van angst dat de ander je niet meer aardig vindt.

Werkt alleen op korte termijn.

Makkelijk overbelast, ontevreden, stress.

Non-assertief reageren

- houdt zich stil, geeft niet zijn eigen mening;

- wacht eerst af wat anderen vinden;

- zegt ‘ja’ terwijl hij eigenlijk ‘nee’ wil zeggen, of geeft snel toe;

- durft geen kritiek te geven;

- gaat onenigheid en conflicten uit de weg;

- vindt het moeilijk om complimenten te ontvangen.

Assertief reageren

- vindt de eigen mening net zo belangrijk als die van anderen;

- stelt zich onafhankelijk op en durft ‘nee’ te zeggen;

- durft initiatieven te nemen;

- durft eigen gedachten en emoties te uiten 

- is duidelijk over de eigen wensen en verwachtingen;

- geeft zichzelf én anderen de ruimte om voor zichzelf op te komen;

- gaat conflicten niet krampachtig uit de weg;

- zal bij onenigheid of mislukking niet zoeken naar de schuldige, maar naar een oplossing.

Assertief reageren

Je omgeving weet waar jij voor staat en waar ze bij jou aan toe zijn.

Zelfrespect, maar ook respect voor de ander.

Doen moeite de ander te begrijpen.

Agressief reageren

Belangen/behoeftes botsen met die van een ander.

Voelen zich aangevallen, worden boos , gaan zich verdedigen of vallen de ander aan.

Willen hun eigen belangen en behoeften veilig stellen. 

Ze ontkennen en schaden ze de belangen van de ander.

Zijn erg onzeker en maskeren dat door agressie.

Je kan grenzen uit het oog verliezen.

Agressief reageren

- probeert anderen te overheersen;

- negeert anderen;

- luistert slecht of helemaal niet;

- lijkt erg overtuigd en zeker, maar is nogal eens onzeker;

- heeft overdreven veel kritiek op anderen;

- verheft in discussies en gesprekken de stem;

- beschuldigt anderen of begint te schreeuwen.

Oorzaken van een gebrek aan assertief gedrag

bescheidenheid (leeftijd, ervaring, functie)

angst (om afgewezen of gekwetst te worden, pesten, opvoeding, zelfbeeld)

te hoge verwachtingen (aannames, vanzelfsprekendheid)

verlegenheid (bewust van jezelf, gespannen, vicieuze cirkel)

schuldgevoelens (anderen teleurstellen, opvoeding)

sterk plichtsbesef (autoriteit, regels, verantwoordelijkheidsgevoel)

geen eenling willen zijn (groepsdruk)

bewuste keuze (de belangen van anderen vind je zwaarder wegen)

Belang van assertief gedrag

* anderen hebben er respect en waardering voor

* als je op een rustige, respectvolle manier voor jezelf opkomt, vinden andere mensen je niet zo snel onaardig. 

* fijn dat je grenzen gewoon aangeeft. 

* betekent niet dat er ook altijd gebeurt wat jij wilt. 

* collega's, leidinggevenden EN cliënten!

Een verzoek op een prettige manier weigeren

* Laat duidelijk en rustig horen wat je wilt of wat je juist niet wilt.

* Gebruik de ik-vorm.

* Geef aan waarom je iets wilt of niet wilt.

* Geef suggesties voor een oplossing of zoek samen naar een oplossing.

* Maak er geen lang verhaal van, maar houd het kort.

Een verzoek op een prettige manier weigeren

NEE = te bot

Vaag verhaal = niet duidelijk wat het antwoord is

Lang verhaal = je hoeft jezelf niet te verdedigen!

Bedankt voor de uitnodiging, maar....

Gaat onenigheid en conflicten uit de weg

1. non-assertief
2. assertief
3. agressief

Geeft zichzelf en ook anderen de ruimte om voor zichzelf op te komen

1. non-assertief
2. assertief
3. agressief

Heeft overdreven veel kritiek op anderen

1. non-assertief
2. assertief
3. agressief

Houdt zich stil, geeft niet zijn eigen mening en durft geen kritiek te geven

1. non-assertief
2. assertief
3. agressief

Lijkt erg overtuigd en zeker van zichzelf, maar is nogal eens onzeker

1. non-assertief
2. assertief
3. agressief

Probeert anderen te overheersen

1. non-assertief
2. assertief
3. agressief

Stelt zich onafhankelijk op en durft ‘nee’ te zeggen

1. non-assertief
2. assertief
3. agressief

Vindt het moeilijk om complimenten te ontvangen

1. non-assertief
2. assertief
3. agressief

Vindt zijn eigen mening net zo belangrijk als die van anderen

1. non-assertief
2. assertief
3. agressief

Casus

In de maatschappelijke zorg zal het voorkomen dat jouw belangen en behoeften botsen met die van een collega of een cliënt.

Geef twee voorbeelden waarin belangen botsen.

Een verzoek op een prettige manier weigeren

"Bedankt voor de uitnodiging..."

… maar het gaat me niet lukken.’

… maar het past niet in mijn agenda.’

… maar ik kan je helaas niet helpen op dit moment.’

… maar ik moet het aan me voorbij laten gaan.’

… maar dan is er altijd [vul in] en dat mis ik nooit.’

… maar ik heb die dag al iets anders.’

Casus 

Oman is beroepskracht MZ. Onder druk accepteert hij een extra dienst omdat een collega ziek is. Hierdoor komt hij niet toe aan de voorbereiding van een belangrijk overleg. Hij voelt zich er zelf vervelend onder, maar krijgt er tijdens dat overleg ook kritiek over van collega’s.

Opkomen voor eigen wensen, behoeften en belangen

‘ik vind…’ 

‘het lijkt mij belangrijk om…’ 

‘ik zou het fijn vinden als…’

niet zeuren, drammen of boos worden.

Houd je verzoek kort en beperk je tot één of twee argumenten.

Blijf achter je keuze staan

Soms is het nodig te onderhandelen

Evt: "ik denk er over na en kom er op terug"

Aandachtspunten 

Zeg geen ‘ja’ als je ‘nee’ bedoelt.

Gebruik geen smoesjes.

Laat rustig en duidelijk horen dat je iets niet wilt.

Spreek in de ik-vorm, haal er geen anderen bij.

Geef eventueel een reden of geef een alternatief.

Weiger zo nodig nog eens duidelijk.

Zorg dat je non-verbale communicatie in overeenstemming is.