Chemie 1.4

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

1.4  moleculen en atomen

leerdoelen

1 Je kunt kenmerken van mengsels en zuivere stoffen benoemen.

2 Je kunt de bouw van stoffen beschrijven met moleculen en atomen.

mengsel

in een mengsel zitten deeltjes van verschillende stoffen door elkaar. 

suiker en zout

zout en suiker zijn zuivere stoffen. 

als je zout en suiker door elkaar mengt heb je een mengsel maar beide houden hun eigen vorm en kenmerken.

zuivere stof

in een zuivere stof zitten allemaal dezelfde deeltjes van een stof. 

het kleinste deeltje van en stof noemen we een molecuul.

als een stof zuiver is dan heeft hij alleen die molecuul.

verbinding

een molecuul bestaat uit kleinere deeltjes dit noemen we atomen. 

atomen zijn de bouwstenen van een molecuul

water bestaat uit waterstof en zuurstof. via atomen zitten deze aan elkaar. dit is een verbinding.

Samenvattend

Atomen: 

Molecuul: 

Element: 

Verbinding: 

Samenvattend

Atomen: Kleinste bouwstenen in de natuur.

Molecuul: 

Element: 

Verbinding: 

Samenvattend

Atomen: Kleinste bouwstenen in de natuur.

Molecuul: Opgebouwd uit atomen. Bijna alle stoffen bestaan uit moleculen.

Element: 

Verbinding: 

Samenvattend

Atomen: Kleinste bouwstenen in de natuur.

Molecuul: Opgebouwd uit atomen. Bijna alle stoffen bestaan uit moleculen.

Element: Een atoom of molecuul opgebouwd uit 1 soort atoom.

Verbinding: 

Samenvattend

Atomen: Kleinste bouwstenen in de natuur.

Molecuul: Opgebouwd uit atomen. Bijna alle stoffen bestaan uit moleculen.

Element: Een atoom of molecuul opgebouwd uit 1 soort atoom.

Verbinding: Een molecuul die is opgebouwd uit meer dan 1 soort atoom.

Zuivere stoffen

Zuivere stoffen bestaan uit alleen moleculen van die stof. 

Bijvoorbeeld: een schepje suiker bevat alleen suikermoleculen.

Zuiveren

Als je een stof gaat zuiveren, ben je eigenlijk de moleculen aan het sorteren. Je zorgt ervoor dat de moleculen van dezelfde soort bij elkaar terechtkomen. Dat sorteren en zuiveren doe je door scheidingsmethodes te gebruiken.

Voorbeeld

Het zuiveren van suiker. Suikerbieten die in de fabriek worden verwerkt, bestaan voor ongeveer 20% uit suiker. Stap voor stap wordt de suiker gescheiden van de andere stoffen. Uiteindelijk blijven er dan witte kristallen over die voor meer dan 99% uit suiker bestaan.

Afbeelding 12

Een mengsel van 3 stoffen

Afbeelding 13 

3 zuivere stoffen

Atomen: De bouwstenen van moleculen

Er bestaan heel veel zuivere stoffen. Er bestaan dus ook heel veel verschillende moleculen.

Al die moleculen zijn opbouwd uit verschillende bouwstenen, ook wel atomen genoemd. 

Watermolecuul (H2O)

Ammoniak (NH3)

- wordt gebruikt om mee schoon te maken

Ethanol (C2H6O)

- scheikundige naam voor de alcohol in bier en wijn

Extra

Je kan de moleculen ook zien als legohuisjes. Om die legohuisjes te maken heb je bouwstenen nodig, de atomen. Elke kleur van een legoblokje is een atoom. 

Zo zijn er in de voorbeelden ook verschillende kleuren gebruikt. 

Wit = waterstof atoom

Rood = zuurstof atoom

Blauw = stikstof atoom

Zwart = koolstof atoom

Stoffen ontleden

Een molecuul kun je kapot maken. Bij het ontleden van water, worden watermoleculen kapot gemaakt.

Het ontleden van een stof is een chemische reactie.

Als je water ontleedt, krijg je waterstof en zuurstof

Extra

Bij het ontleden van een stof ontstaan er nieuw stoffen. De losse bouwstenen vormen nieuwe combinaties. Voor de pijl heb je namelijk 6 watermoleculen en na de pijl heb je 3 zuurstofmoleculen en 6 waterstofmoleculen. 

Een element

Waterstof en zuurstof worden elementen genoemd. Een element is een stof die niet verder kan worden ontleed door een chemische reactie.

Een element bestaat helemaal uit 1 soort atomen. 

Aluminium folie

Extra

Er zijn iets meer dan 100 verschillende atomen, dus ook iets meer dan 100 elementen.

Houtskool

Bestaat uti 1 soort atomen: aluminiumatomen

Bestaat uit 1 soort atomen: 

koolstofatomen

Maak opdrachten 28 t/m 32

Blz 22,23